Η Τράπεζα της Αγγλίας βοήθησε στην παράδοση, «εν ψυχρώ», τσέχικου χρυσού στους Ναζί (1939).

Του Όλιβερ Τζόι, CNN 2 Αυγούστου 2013

(Σ.Σ. Η εισβολή στην Τσεχοσλοβακία ήταν το αποτέλεσμα της κατάπτυστης «Συμφωνίας του Μονάχου», την οποία συνυπέγραψαν, στις 29 Σεπτέμβρη 1938, ο Χίτλερ, ο Τσάμπερλεν, ο Νταλαντιέ και ο Μουσολίνι. Με βάση τη «Συμφωνία του Μονάχου», η Τσεχοσλοβακία ήταν υποχρεωμένη να παραδώσει στη Γερμανία μέσα σε δέκα μέρες τη Σουδητία και μέσα σε τρεις μήνες να ικανοποιήσει τις εδαφικές αξιώσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Ολες οι βιομηχανικές επιχειρήσεις, τα ορυχεία, οι συγκοινωνίες και τα μέσα τηλεπικοινωνίας, το τροχαίο υλικό, τα στρατιωτικά οχυρά, οι αποθήκες και οι πρώτες ύλες που βρίσκονταν στο παραχωρούμενο έδαφος θα παραδίδονταν σε απολύτως καλή κατάσταση.)

• Τα αρχεία της Τράπεζας της Αγγλίας αποκαλύπτουν ότι 5,6 εκατομμύρια λίρες σε χρυσό μεταφέρθηκαν αρκετές ημέρες μετά τη ναζιστική εισβολή στη Τσεχοσλοβακία το 1939.
• Η τράπεζα ενέκρινε τη μεταφορά χρυσού, η αξία της οποίας εκτιμάται σε 736,4 εκατομμύρια £ (816,5 εκατομμύρια ευρώ σήμερα [2022]).
• Παρά την προσπάθεια(?) της βρετανικής κυβέρνησης να μπλοκάρει όλα τα τσεχικά περιουσιακά στοιχεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μεταβίβαση προχώρησε.

Η Τράπεζα της Αγγλίας εν γνώσει της βοήθησε, τους ναζί, στην πώληση λεηλατημένου χρυσού από την κατεχόμενη Τσεχοσλοβακία μήνες πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σύμφωνα με ειδικούς.

Τα αρχεία της Τράπεζας της Αγγλίας -- τα οποία δημοσιεύθηκαν ψηφιακά για πρώτη φορά -- αποκαλύπτουν ότι 5,6 εκατομμύρια λίρες χρυσού μεταφέρθηκαν λίγες ημέρες μετά τη ναζιστική εισβολή στη Τσεχοσλοβακίας το 1939, η οποία ήταν ένας από τους καταλύτες που πυροδότησαν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

Ενώ οι ίδιες οι μεταφορές ήταν γνωστές εκείνη την εποχή, τα αρχεία αποκαλύπτουν ιδιωτικές επιστολές και τηλεφωνικές συνομιλίες όπου η Τράπεζα της Αγγλίας απέφευγε ερωτήσεις σχετικά με τα αποθέματα χρυσού της Τσεχίας από το Υπουργείο Οικονομικών.

Η τράπεζα ενέκρινε τη μεταφορά χρυσού -- αξίας περίπου 736,4 εκατομμυρίων λιρών (816,5 εκατομμύρια ευρώ σήμερα, [2022]), σύμφωνα με τους Financial Times -- μεταξύ δύο λογαριασμών που κατείχαν η Εθνική Τράπεζα της Τσεχοσλοβακίας και η Γερμανική κεντρική τράπεζα, γνωστή τότε ως Ράιχσμπανκ (Reichsbank).

Ο Albrecht Ritschl, καθηγητής ιστορίας της οικονομίας στο London School of Economics, δήλωσε στο CNN ότι η Τράπεζα της Αγγλίας «εν ψυχρώ και προσποιούμενη ότι δεν ήξερε ποιοι ήταν αυτοί οι λογαριασμοί και από πού προερχόταν ο χρυσός, συμφώνησε για τη μεταφορά».
Ο Ritschl δήλωσε: «Από την άποψη της Τσεχίας, αυτό ήταν σαφώς παραβίαση της εμπιστοσύνης».
Η Τράπεζα της Αγγλίας αρνήθηκε να σχολιάσει όταν επικοινώνησε με το CNN.

Το αρχειοθετημένο έγγραφο ισχυρίζεται ότι οι τραπεζικοί αξιωματούχοι υποπτεύθηκαν αλλά "δεν ήταν σίγουροι" ότι οι λογαριασμοί ήταν Τσέχικοι και Γερμανικοί. Ωστόσο, πίστευαν ότι δεν ήταν "δική τους δουλειά", καθώς και οι δύο λογαριασμοί διατηρούνταν από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) -- κεντρική τράπεζα τραπεζιτών.

Αλλά ο David Blaazer, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας και συγγραφέας μιας μελέτης για την Τράπεζα της Αγγλίας και τον τσεχικό χρυσό, δήλωσε στο CNN: "Δεν υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία ότι η Τράπεζα γνώριζε ποιος αριθμημένος λογαριασμός BIS ανήκε σε ποια κεντρική τράπεζα".

Παρά την προσπάθεια της βρετανικής κυβέρνησης να μπλοκάρει όλα τα τσεχικά περιουσιακά στοιχεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μεταβίβαση προχώρησε και η ιστορία προκάλεσε ξέσπασμα δημόσιας οργής.

Τραπεζίτης για τη Γερμανία

Με το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένο στη γερμανική κρίση χρέους το 1931, οι μεταφορές αυτές ήταν μέρος ενός σχεδίου «οικονομικού κατευνασμού» της ναζιστικής Γερμανίας από τη Βρετανία, σύμφωνα με το Ritschl.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Νέβιλ Τσάμπερλεν ήθελε να αποφύγει τη σύγκρουση με τη Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ μετά το ανθρώπινο κόστος και την οικονομική καταστροφή που προκλήθηκε από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτό κορυφώθηκε όταν η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία υπέγραψαν το «Σύμφωνο του Μονάχου», που οδήγησε στην προσάρτηση της Τσεχοσλοβακίας και στην τελική Γερμανική εισβολή στην χώρα.

Ο Ritschl δήλωσε: "Αυτή η πολιτική ξεκίνησε το 1933, όταν ο Hjalmar Schacht επανεγκαταστάθηκε από τον Χίτλερ ως πρόεδρος της Reichsbank".
"Αυτό ήταν ωφέλιμο βραχυπρόθεσμα για τη Βρετανία, καθώς η ναζιστική Γερμανία ξεμπλοκάρει τα βρετανικά περιουσιακά στοιχεία που είχαν παγώσει στη Γερμανία", δήλωσε ο Ritschl στο CNN. "Στη συνέχεια, η Βρετανία συνέχισε τον παραδοσιακό της ρόλο ως τραπεζίτης και ασφαλιστής για το εξωτερικό εμπόριο της Γερμανίας. Όπως δείχνει το επεισόδιο, οι Ναζί είχαν αξιόπιστο συνεργάτη", ανέφερε.

Μετά τη μεταβίβαση χρυσού, τα περιουσιακά στοιχεία "διακινήθηκαν" με περίπου 4 εκατομμύρια λίρες να πηγαίνουν στις κεντρικές τράπεζες του Βελγίου και της Ολλανδίας και τα υπόλοιπα να πωλούνται στο Λονδίνο, σύμφωνα με την επίσημη έκθεση.

Ο Ritschl δήλωσε ότι η προσωπική φιλία μεταξύ του Προέδρου της Reichsbank Hjalmar Schacht και του τότε Διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας Montagu Norman μπορεί να είχε σχέση με τις ενέργειες της τράπεζας εκείνη την εποχή.

Κυβερνητική παρέμβαση

Τον Μάιο του 1939, ο τότε Βρετανός Καγκελάριος του Υπουργείου Οικονομικών Τζον Σάιμον έγραψε στον Νόρμαν για να ρωτήσει αν η τράπεζα εξακολουθούσε να κατέχει τσέχικο χρυσό.

Στην απάντησή του, ο Νόρμαν δεν απάντησε στην ερώτηση, αλλά επεσήμανε «ότι η τράπεζα κρατούσε κατά καιρούς χρυσό για την BIS και δεν γνώριζε αν ήταν δική της ιδιοκτησία ή των πελατών της».

Σύμφωνα με τον Blaazer, η Τράπεζα της Αγγλίας δεν μπορούσε να αρνηθεί να ακολουθήσει τη εντολή ενός πελάτη (BIS) να μεταφέρει χρυσό μεταξύ των δικών της λογαριασμών. Είπε: "Η τράπεζα ισχυρίστηκε, και η κυβέρνηση αποδέχθηκε, ότι η συγκεκριμένη συναλλαγή ξεπέρασε την εξουσία των κυβερνήσεων και των τραπεζών».

CNN Business