Ημερολόγιο του καπετάν Διαμαντή 1ο μέρος

Οι τελευταίες μέρες του καπετάν Διαμαντή
Ημερολόγιο του διοικητή της ΙΙ Μεραρχίας του ΔΣΕ

Τέτοιον καιρό, πριν 70 χρόνια, στα αιματοποτισμένα βουνά της ανταρτομάνας Ρούμελης, γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος της ηρωικής ΙΙ Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Του ένδοξου ΔΣΕ, που υπήρξε ο συνεχιστής του ΕΛΑΣ της Κατοχής και με την καθοδήγηση του ΚΚΕ πολέμησε τρία ολόκληρα χρόνια το ξενόδουλο μοναρχοφασιστικό καθεστώς, την αγγλο - αμερικάνικη ιμπεριαλιστική επέμβαση και το ολέθριο "Δόγμα Τρούμαν".
Στις 21.6.1949, στη θέση Αϊ - Γιάννης, ψηλά από το χωριό Μάρμαρα Σπερχειάδας, χτυπημένος από "κακό βόλι", έπεφτε νεκρός ο διοικητής της Μεραρχίας, ο καπετάν Διαμαντής. Γιάννης Αλεξάνδρου, το πραγματικό του όνομα. Από τη Λιλαία - Κάτω Αγόριανη Παρνασσού. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μέλος της ΟΚΝΕ στο Γυμνάσιο Αμφίκλειας - Δαδί. Μέλος του ΚΚΕ στο Πανεπιστήμιο. Αλβανομάχος - σκοπευτής οπλοπολυβόλου, στον πόλεμο του 1940 - '41.
Πρωταντάρτης στον Παρνασσό από το καλοκαίρι του 1942. Επιλεγμένος από την Αχτιδική Επιτροπή του ΚΚΕ για επικεφαλής της πρώτης ανταρτοομάδας, της λεγόμενης συνθηματικά "8ης Ομάδας" Παρνασσού. Επιφορτισμένος με ιδιαίτερα σοβαρή αποστολή στην Επιχείρηση ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοπόταμου, το Νοέμβρη του 1942. Και μέχρι την απελευθέρωση καπετάνιος του 34ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Αρχηγός του Αρχηγείου Παρνασσίδας του ΔΣΕ στα 1946 - '48. Και ύστερα, με βαθμό υποστρατήγου (από την Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση), διοικητής της ΙΙ Μεραρχίας. Και μετά το τέλος του, αντιστράτηγος τιμημένος νεκρός.

Αφήνοντας την τελευταία του πνοή, ο παλαίμαχος κομμουνιστής, ο αξιαγάπητος λαϊκός ηγέτης, ο θρυλικός Διαμαντής, άφησε στο Κίνημα, στο Λαό και στην Ιστορία και μια ανεκτίμητη γραφτή μαρτυρία. Εξόν από την πλούσια αγωνιστική του κληρονομιά (προφορική και σε ένα βαθμό και γραφτή με κάποια άρθρα του), που τη διατήρησαν ζωντανή όσοι την έζησαν, τη μεταλαμπαδεύουν στις νεότερες γενιές, και ορισμένοι την καταγράφουν. Πρόκειται για το Ημερολόγιό του. Ενα κείμενο σπάνιο, περιεκτικό και μεστό, με καταπληκτική ακρίβεια καταγραφής γεγονότων, προσώπων, καταστάσεων, αλλά και με "λακωνική" γραφή. Δυσκολοδιάβαστο, ίσως, σε αρκετά σημεία, που γεννούν ερωτηματικά στον σημερινό αναγνώστη. Αλλά με γλαφυρότητα και με σαφήνεια στην απόδοση περιστατικών και εικόνων από την καθημερινή ζωή και την πολεμική δράση. Αναφέρεται στο τρίμηνο από τα μέσα Μάρτη του 1949 μέχρι τα μέσα Ιούνη 1949 και τελειώνει δύο μέρες πριν από το θάνατο του συντάκτη του.

Μέσα από τις σελίδες του Ημερολογίου, ο αναγνώστης θα αντιληφθεί την τιτάνια πάλη του ΔΣΕ στον Εμφύλιο με τις τεράστιες αντίπαλες δυνάμεις σε έμψυχο και πολεμικό υλικό. Τις αδυναμίες και τις αφάνταστες δυσκολίες του αγώνα των ανταρτών, ανδρών και γυναικών, στις μετακινήσεις, στις μάχες, στους ελιγμούς. Στην πάλη, όχι μόνο με τις υπεράριθμες και άρτια εφοδιασμένες και εξοπλισμένες μονάδες του αστικού Στρατού, μα και με τα στοιχεία της φύσης! Αλλά και την από κάθε άποψη ασύγκριτη ανωτερότητα του ηθικού του ΔΣΕ και του πνεύματος αυτοθυσίας στο δίκαιο αγώνα. Για τα μεγάλα ιδανικά του Κόμματος και του λαϊκού κινήματος, για μια Ελλάδα λεύτερη, απαλλαγμένη από την εξάρτηση των ιμπεριαλιστών, ανεξάρτητη και λαοκρατούμενη.

Το Ημερολόγιο του Διαμαντή, που διασώθηκε και είναι σχεδόν άγνωστο στο πλατύ κοινό, τιμώντας τον καπετάνιο της Ρούμελης, δημοσιεύτηκε στον "Ριζοσπάστη" σε ορισμένες συνέχειες.

Κρίθηκε σκόπιμο να περάσει στις σελίδες του "Ρ" όπως ήρθε το κείμενο αυτό, χωρίς παρεμβάσεις, αν και σε πολλά σημεία η "αποκρυπτογράφηση", μα και η ίδια η ανάγνωση παρουσιάζει προβλήματα. Πάρθηκε υπόψη ότι πρόκειται για ιστορικό ντοκουμέντο, που κανένας δεν έχει δικαίωμα αλλοίωσής του, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Σεβαστήκαμε τη γραφή του Διαμαντή, που είναι απλή, λιτή και γενικά κατανοητή. Για όσους έζησαν τα γεγονότα και γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα δεν υπήρχε ζήτημα. Πιστεύουμε όμως, ότι και οι νεότεροι, που δεν τα έζησαν, διαβάζοντας θα αποκτήσουν την αίσθηση εκείνης της τραγικής πραγματικότητας και θα σχηματίσουν γνώμη. Ελάχιστες είναι κάποιες εντελώς απαραίτητες φραστικές ή ορθογραφικές δικές μας διορθώσεις. Περισσότερες θα είναι μια σειρά διευκρινιστικές και επεξηγηματικές σημειώσεις μας, με τη σχετική αρίθμηση στο τέλος κάθε μέρους. Κι αυτό, δίχως να σημαίνει ότι θα καλύπτουν όλα τα ερωτήματα και τις απορίες που θα γεννηθούν στους αναγνώστες μας.

(Μέρος Α)
Μ Α Ρ Τ Ι Ο Σ
14 Δευτέρα Κουτρούκης τοποθετήθηκε Δ/τής 66 Μονάδας (1)...

Α Π Ρ Ι Λ Ι Ο Σ
16 Σαββάτον: 16 χιλ. Λαμίας ανατινάχθηκε αυτοκίνητο από νάρκη κατεστράφη. Από άλλη νάρκη υψ. Νταουκλή. Σκοτώθηκε Μάυς και τραυματίστηκαν άλλοι. Αλλο αυτοκίνητο ανατινάχτηκε ανάμεσα Μακρακώμη - Αη - Γιώργη.

19 Μ. Τρίτη: Ανατινάχθηκε και καταστράφηκε αυτοκίνητο από νάρκη ανάμεσα Ομβριακή - Καϊτσα.

20 Μ. Τετάρτη: 55 Μονάδα με ιππικό κατέλαβαν Τσούκα.
55 πήρε λάφυρα ένα Πολυβόλο, πολλά τρόφιμα.

24 Κυριακή: Ωρα 4 περνάμε ποτάμι Μόρνου - ομάδες μας καταλαμβάνουν διαδοχικά υψώματα - Ψηλής Ράχης - Καλοσύρτη - Ανω Υψωμα Μουσονίτσας - εχθρός από Συκιά βάζει με όλμους και Πολ/λα μεμακρυσμένα - από Νταού περισσότερο μεμακρυσμένα.
Ωρα 11 λόχος νεολαίας εγκαθίσταται Αν. Υψ. Μουσονίτσας και δέχεται επίθεση 613 Τάγματος από Νταού. Αρχικώς ανατρέπει εχθρό, αργότερα δέχεται σοβαρότερη πίεση και εγκαταλείπει ύψωμα. Αλλο εχθρικό τάγμα 530 κινιέται πλευρά μας - φάλαγγά μας - περνάει Αη - Λια - δρομολόγιό της βάλλεται. Εχουμε δύο τραυματίες - από μάχη λιποτάχτησαν ή αγνοούνται 8 κοπέλες.
Αλλη εχθρική διλοχία επιτίθεται Καλοσύρτη όπου Βραχωρίτης με δύναμή του. Βράδυ μηχανισμούς μας κινούμε για Σνάνι - με μάχιμα τμήματα ώρα 24 αποσυρόμαστε. Γκούρας χτυπάει διμοιρία 571. Σαρμανίτσα απώλειαι εχθρ. 6 νεκροί, παίρνουν λάφυρα. Μεταφέρουμε τραυματία Κουτσικάκη - παιδί γερόντα που πνίγηκε.

25 Δευτέρα: Ωρα 6 συναντούμε μηχανισμούς Σνάνι - Σταυρό αφήνουμε διμοιρία παραμείνη μέχρι 10 ώρα - φωνάζω θυμωμένα για επιτελάρχη. Ξεκινούμε με μηχανισμούς - ακολουθούμε δρομολόγιο ρεματιάς - είναι πολύ κουραστικό και έχουμε πολλά ανεβοκατεβάσματα - Μαρκόπουλος (2) σε κακά χάλια - Αεροπορία μυδραλλιοβολεί Βαρδούσια και διμοιρία μας Σταυρό - τραυματίαι μας ανακαλύπτει ρεματιά - Ντακότα μας βομβαρδίζει - δύο τραυματίες - ώρα 10 φτάνουμε Αρτοτίνα.
Εχθρός δεν εκδηλώνει κίνηση εναντίον μας - Καλύβια συναντώ Ζώη - Μπαμπάνη - Λώλο - δεν υπάρχουν τρόφιμα - σφάζουμε ένα μουλάρι - παίρνουμε από λούφα λίγο αλεύρι δουλεύουμε με ασύρματο Τρούμαν (3). - Ζαχαριάδη στείλαμε (4) από κορυφογραμμή. 1 τραυματίας από αεροπορία.
Μένουμε με επίτροπο Ζώη - είμαστε πεινασμένοι - Ζώης έχει κάνει φάλαγγα μα δεν έχει συνοχή - μαχητές μας πεινασμένοι, κουρασμένοι, εξαντλημένοι, αλλά ξαπλωμένοι εδώ και κει έχει πολλά χιλιόμετρα. 88 Μονάδα βράδυ ενεργεί Βαρδάτα - Ασωπό για σφάγια.

26 Τρίτη: Σκέψεις μας πώς να ξεκουράσουμε μαχητές μας - πώς τους τροφοδοτήσουμε - είναι περισσότερο από κάθε άλλη φορά απαραίτητη μια ανάπαυλα. Να ενεργήσουμε για τρόφιμα είναι αδύνατο, γιατί κινδυνεύουμε να μας μείνουν όλοι στο δρόμο - έχουμε κρούσματα λιποθυμιών από εξάντληση - Χώρο Ευρυτανίας υπάρχουν λίγα αποθέματα και το μόνο μέρος που θα μας εξασφαλίσει λίγη ανάπαυση. Ετσι αποφασίζουμε να κινηθούμε για κει - από ώρα 4 ξεκινάμε για υψώματα Γραμμένης και ώρα 7 φθάνουμε - πήραμε ζώα από Λώλο και φορτώσαμε ασυρμάτους μας - αεροπορία κάνει αναγνώριση και δε διαπιστώνει τίποτα. Επίτροπος καλεί ταξίαρχο (5) τραπέζι και κάνει συζήτηση. Εχουμε ταλαντεύσεις στο πιο δρομολόγιο να διαλέξουμε - Κοκός εκδηλώνει εγωισμούς τον αποκαλεί τέρας είναι πολύ εγωπαθής - αναγνωρίζει σφάλμα του σε απειλή μου ότι θα διαγραφεί από ΚΚΕ - σκέψεις μου για συστηματοποίηση Κ.Π. (6) με ασύρματους. Ωρα 7 ξεκινάμε και ακολουθούμε δρομολόγιο Παλούκοβας μέχρι Γραμμένη, βρέχει - τραγουδάμε - ώρα 24 φθάνουμε Ρέμα και παραμένουμε στεγνώνουμε στα σπίτια. Τη μέρα αυτή θύμωσα και με επιμελητάδες είπα Λώλο συγκεντρώσει όλο τον κόσμο και να τον φέρει στη Μεραρχία - Μπαμπάνης πάει με συνεργείο του για απόκρυψη πυρομαχικών. Οξυές - Στάγια - δρόμος μας λιποθυμάει ένας - Γραμμένη συναντώ Λαδά - του έμειναν 4 αιχμάλωτοι μόνο - και δύο πολίτες - του δίνω κατεύθυνση - τμήμα του δυστύχησε πολύ - μετέφερε ασύρματο.
88 Μονάδα δέχεται πυρά από Καταβόθρα και Πριόνια και συμπτύσσετε Ζαγγανά.

27 Τετάρτη: Ωρα 5.30 ξεκινούμε - ανάμεσα Λεύκα - Μακρινή - στήνουμε ασύρματο - πήραμε όλες επαφές - φέρνω (7) και ο ίδιος γεννήτρια. Ωρα 14 ξεκινάω σχεδόν μόνος μου και προχωρώ για συνάντηση τμημάτων που έχουν προχωρήσει. Ο ανήφορος της Αμπλιανής κουράζει και μένα - κάνω πολλές στάσεις στο δρόμο κάνω και σκοποβολή με το πιστόλι Μαρκόπουλου - το άνοιγμα της φάλαγγας μεγαλώνει και όταν η κεφαλή φτάνει χώρο Τσικλίτσας η ουρά βρίσκεται στο λημέρι Α.Ρ.
Αναγνωριστικό αεροπλάνο ρίχνει ριπές Οξυά - Παλούκοβα - απόγευμα ψάχνει χώρο Τσικλίτσας - ώρα 21 φθάνω καταυλισμό - Καραγιώργης (8) πάει για τρόφιμα - στέλνω έρθει ασύρματος 66 μονάδας μιλάμε με επίτροπο και Παύλο και προετοιμάζουμε το πάρσιμο τροφίμων - φτιάξαμε λίγο κατσαμάκι. 65 Μονάδα αντιμετωπίζει επί 5 ώρες εχθρό Λεπούχι απώλειες εχθρού 20.

28 Πέμπτη: Από ώρα 11 144 (9) και μαχητές του λόχου Ασφαλείας - ξεκινάν για Μεγάλο Χωριό - Καρίτσα 172 (10) και - 66 μονάδα βρίσκονται Καστανούλα - Ρωσκά - περιμένω να γίνει μηχανάκι, αδημονώ για ασύρματο, δεν έχουμε καμιά επαφή εχθρού - μαλώνω ασυρματιστές γιατί έχουν ανεπίδοτα τηλεγραφ. 1 μηνός - ετοιμάζουμε Σιλαίου με ασύρματο για πληροφορίες από Αρτοτίνα - ειδοποιούμε 172 έρθει Τσικλίτσα - έρχεται ψωμί από Ρωσκά - δύο βόδια και αργότερα άλλα 10 - μαθαίνουμε νέα για Γράμμο. Τομέας Πύργου Στρατσάνης - εχθρός βρίσκεται Μουσονίτσα - Αη - Λια Μαύρο και από Βίγλα κατεβαίνει Καστέλλια. Βλαχοβούνι εχθρός οργανώσει θέσεις - ομάδες Π.Ε. (Πολιτικών Επιτρόπων) Λαμίας και υπαίθρου χτύπησαν εχθρικό αυτοκίνητο στο δρόμο Λαμίας Δομοκό σκότωσαν 11 φαντάρους πήραν λάφυρα.

29 Παρασκευή: 172 κινιέται από Ρωσκά ώρα 15... φθάνει Τσικλίτσα ώρα 15 ακούονται ριπές όλμων προς Τέρνο - στέλνω Σιαφάκα με ομάδα ανέβει αυχένα - μεσημέρι ήρθε Χρυσόστομος - μιλάμε για δουλιές του και για Τριχωνίδα - σκέφτουμαι για τεχνική που θα ακολουθήσουμε - μιλάω Στέλιο (11) να αναλάβει δουλιά τομέα Δ. Φθ. - συνεργαζόμαστε με Καπούλα - παίρνω σακάκι και δίκοχο - ήρθε Νώντας - Δρούζος - άνδρες έχουν ψωμί και συσσίτιο. Εχουν κέφι - επίτροπος πάει να μιλήσει 172 Ταξίαρχο. Ωρα 16... είμαι στη σκηνή - ρίχνει χαλάζι - καιρός βουρκωμένος - τραγουδάω σιγανά, κλέφτικα. Συρογιάννενα μου θυμίζει παλαιούς αγωνιστές μας Αραχωβίτη - Αγοργιανίτη που έπεσαν - Γανωμένος που επιτέθηκε Πλάτανο συμπτύσσεται - ριπές ακούονται προς Καστανιά - 144 δεν ήρθε - αεροπλάνο κάνει αναγνώριση Παπαϊωάννου μου λέει για επιχείρηση Μπερίκων - Κοκός διώχνεται από ασύρματο. Ομάδες Π. Ε. χτύπησαν φυλάκιο Χατζηγιαννέικα με 6 νεκρούς - έβαλαν δύο νάρκες.

30 Σάββατο: Καιρός καθαρός - 144 δε φάνηκε ακόμα - Κλιμάκιό μας λέει για λάθος μας που δε δώσαμε ραδ. Πλούσια δράση παίρνουμε ανοιχτή - και σήμερα τμήματα έχουν και ψωμί και φαγητό - σημείωμα Κατσόγιαννου (12) αναφέρει ότι εχθρός βρήκε από αποθέματα 2 χιλιάδες αλεύρι - ζάχαρι - Βρήκε βενζίνη κλπ. - με πιάνει πονοκέφαλος - αεροπλάνο κάνει αναγνώριση - κινήσεις φαίνονται κέδρο.
Μίλησα με Παπαϊωάννου για αποστολή του και τομέα Δωρίδας - αποκρυσταλλωμένη γνώμη για Στέλιο Παπούα - Παπαϊωάννου - ειδοποιώ Μαγγλάρα για λόχο 172 παίρνουμε. Γκούρας πέρασε Παρνασσό με 9 ομάδες.

Χαρακτηριστικά στο Μήνα: Μεγάλες πορείες - σοβαροί ελιγμοί - καλή δράση - μεγάλη κούραση - εξάντληση, διαρροή - δίνουμε σκληρά χτυπήματα εχθρό - πιάνουμε Ταξίαρχο - πεινάμε - εχθρός ακολουθεί τακτική συνεχούς κινήσεως για κούραση και εξάντλησή μας - δική μας μαζικών χτυπημάτων - παίρνουμε πολλές ποσότητες πυρομαχικών - Γράμμα (13) ασκεί γενικότερη επίδραση ηθικό εχθρού - φθάνει να τον κτυπάς και δεν κάνει βήμα - κινιέσαι επάνω του και το βάζει στα πόδια - Προοπτική μας: δυνατότερα χτυπήματα - επιμελητειακά αποθέματα - στρατολογία - κερδίσουμε μάχη χώρου - κλείσουμε εχθρό κέντρα του - επεκτείνουμε δράση Παρνασσό - Ελικώνα - Λοκρίδα - αναπτύξουμε σαμποταριστική δράση - αναπτύξουμε δίχτυ πληροφοριών.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Τα αποσιωπητικά είναι στο κείμενο.
2. Μαρκόπουλος είναι ο ταξίαρχος του στρατού που αιχμαλωτίστηκε στο Λιδωρίκι.
3. Τελευταίου τύπου ασύρματος. Τα λεγόμενα "τρουμανάκια"! Λειτουργούσαν με χειροκίνητο διναμό. Τα παίρναμε λάφυρα απ' το στρατό.
4. Εννοεί τηλεγράφημα.
5. Εννοεί τον Μαρκόπουλο.
6. ΚΠ = Κέντρο Πληροφοριών.
7. Μεταφέρω.
8. Μάλλον Καραγιώργος.
9. 144 Ταξιαρχία του ΔΣΕ.
10. 172 Ταξιαρχία του ΔΣΕ.
11. Εννοεί τον Στέλιο Μασιάλα, ταγματάρχη.
12. Κατσόγιαννος. Είναι αυτός που όταν πιάστηκε δήλωσε ότι σκότωσε τον Διαμαντή.
13. Δεν ξέρουμε περί τίνος πρόκειται.

Πηγή: Ριζοσπάστης