16/6/1944: Ο αλύγιστος Βαγγέλης Κτιστάκης

Ηταν 16 Ιούνη του 1944, όταν άλλος ένας ήρωας κομμουνιστής, ο Βαγγέλης Κτιστάκης , μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και Γραμματέα Περιοχής Κρήτης, θυσίασε τη ζωή του για την υπόθεση της εργατικής τάξης.
Πουλημένα ντόπια καθάρματα, σε συνεργασία με τις κατοχικές στρατιωτικές γερμανικές δυνάμεις, συλλαμβάνουν και δολοφονούν τον αλύγιστο πρωτοπόρο Χανιώτη αγωνιστή Β. Κτιστάκη.

Ο Βαγγέλης Κτιστάκης γεννήθηκε το 1908 στα Χανιά και εκτελέστηκε στις 16 Ιούνη 1944 κατά τη μεταφορά του από τις φυλακές της Αγυιάς στον τόπο εκτέλεσής του, τον Γολγοθά Αγυιάς.

Πέρασε τα παιδικά του χρόνια μέσα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, και δολοφονήθηκε μέσα στη δίνη του Β'. Η οικογένειά του ήταν τυπικά αστική, μέρος της δραστήριας οικονομικής και ταυτόχρονα πνευματικής και πολιτικής ελίτ της πόλης. Επομένως, η κοινωνική θέση και οι οικονομικές δυνατότητες της οικογένειάς του, του εξασφάλισαν άνετη παιδική και εφηβική ηλικία, σπουδές και διακρίσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 σπουδάζει στο Βερολίνο Νομικά και Οικονομικές Επιχειρήσεις και το Δεκέμβρη του 1930 ανακηρύχθηκε διδάκτορας από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Friedrich Wilhelm. Τα χρόνια που ήταν στη Γερμανία, αποφάσισε να στρατευθεί στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος και να μελετήσει βαθιά τη μαρξιστική θεωρία, το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό.

Το 1931 επέστρεψε στην Ελλάδα και τα Χανιά, χρονιά που ξεσπούσε και εδώ η μεγάλη καπιταλιστική κρίση υπό την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος είχε ξεκινήσει εκστρατεία ενάντια στον κομμουνισμό, που επισφραγίστηκε με το γνωστό «Ιδιώνυμο». Στα Χανιά ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς με τους Γιώργη Τσιτήλο, Παναγιώτη Κορνάρο και Νίκο Μαριακάκη (οι 2 τελευταίοι εκτελεσμένοι το 1944, ανάμεσα στους 200 της Καισαριανής) και συγκροτούν την Κομματική Οργάνωση Χανίων, με δεκαπέντε κομμουνιστικούς πυρήνες.

Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη

Αυτό που ξεχώριζε στη δράση του Βαγγέλη Κτιστάκη ήταν ο τρόπος με τον οποίο συνδύαζε πάντα τη θεωρία με την πράξη, τονίζοντας το πόσο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι αυτό για έναν κομμουνιστή. Αυτό δίδασκε και στους υπόλοιπους συντρόφους του, αυτό καλούσε όλους τους αγωνιστές να πράξουν. Οργάνωνε διαλέξεις γύρω από φλέγοντα ζητήματα του μαρξισμού φωτίζοντας τη σημασία της επαναστατικής θεωρίας για τη δράση των λαϊκών μαζών. Επίσης, σταθερός άξονας στη δράση του ήταν και η σύνδεση των εργατών της πόλης με τους αγρότες του χωριού, η μεταξύ τους συσπείρωση και η ανάδειξη της κοινής τους πάλης και των κοινών συμφερόντων που έχουν από τον επαναστατικό αγώνα. Σημαντική η επιρροή του στην οργάνωση των αγροτών στο νομό Χανίων, από την Κυδωνία και τον Αποκόρωνα, μέχρι την Κίσσαμο, το Σέλινο και τα Σφακιά.

Μεγάλο ήταν το αρθρογραφικό του έργο σε τοπικές εφημερίδες όπως η «Νέα Εποχή», «Βήμα του Λαού», «Ηχώ της Κρήτης» και το Μάη του 1934 ιδρύει το μαχητικό όργανο της Αντιφασιστικής Κίνησης της Κρήτης, τη «Λευτεριά».

Το 1936, με τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, αναπτύχθηκαν λαϊκές κινητοποιήσεις που προστάτευσαν τη δράση της Κομματικής Οργάνωσης των Χανίων και του Βαγγέλη Κτιστάκη , ο οποίος διωκόταν με μια σειρά από κατηγορίες και έτσι βγήκε στην παρανομία και οδηγήθηκε στην Αθήνα το 1938.

Την άνοιξη του 1944 επέστρεψε στα Χανιά ως μέλος της ΚΕ, Γραμματέας του Γραφείου Περιοχής Χανίων του ΚΚΕ και αντιπρόσωπος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, της ΠΕΕΑ, της Κυβέρνησης του Βουνού. Κρυβόταν στην εβραϊκή συνοικία των Χανίων, όπου στις 13 Ιούνη, μετά από υπόδειξη του ενωμοτάρχη Τζεϊράνη, Ελληνες χωροφύλακες και Γερμανοί ασφαλίτες περικύκλωσαν το σπίτι όπου κρυβόταν και τον συνέλαβαν. Λέγεται ότι κάποιοι από τους χωροφύλακες που συνόδευαν τον Τζεϊράνη, του ζήτησαν να προσποιηθεί πως δεν αναγνωρίζει τον καταζητούμενο Κτιστάκη , αλλά αυτός απάντησε: «Οχτώ χρόνια τον εκυνηγώ, κι εδά θα τον αφήσω;».

Ο Βαγγέλης Κτιστάκης παραδόθηκε στους Γερμανούς και στάλθηκε στις φυλακές της Αγυιάς. Η φυλάκισή του δεν κράτησε πολύ αφού μετά από μια σύντομη δίκη οδηγήθηκε στις 16 Ιούνη για εκτέλεση μαζί με έναν Γερμανό και δύο Ιταλούς αντιφασίστες. Στη διάρκεια της μεταφοράς του στον τόπο της εκτέλεσης ζήτησε από τους Γερμανούς στρατιώτες που τον συνόδευαν να επαναστατήσουν ενάντια στο ναζιστικό καθεστώς, κίνηση που εξόργισε τους δημίους, οι οποίοι ρίχτηκαν πάνω του και τον κατακρεούργησαν με τσεκούρι πριν ακόμα φτάσει στον τόπο της εκτέλεσης. Τραγικό παραμένει το γεγονός πως ίσως ο Κτιστάκης σωζόταν, αν έφτανε στον τόπο της εκτέλεσης καθώς ομάδα του ΕΛΑΣ είχε ετοιμάσει επιχείρηση απελευθέρωσής του.

Η εκτέλεση του Βαγγέλη συγκλόνισε τα Χανιά και οδήγησε στην απόλυτη απομόνωση από το λαό της Κρήτης εκείνους που συνεργάζονταν με τον κατακτητή και εκείνους που έβρισκαν τρόπους να συνδιαλέγονται μαζί του. Μόλις έγινε γνωστή η δολοφονία του η Κομματική Οργάνωση των Χανίων έβγαλε ανακοίνωση, όπου, ανάμεσα σε άλλα, καλούσε σε τιμωρία των προδοτών που τον παρέδωσαν στους ναζί δολοφόνους και έτσι λίγες μέρες αργότερα ο ενωμοτάρχης Τζεϊράνης βρέθηκε νεκρός.

Τα κείμενα αντλήθηκαν από τον Ριζοσπάστη