Η μάχη στο Κηφισό (Αη Γιώργης Αιγάλεω )29/9/1944

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, 100 άοπλοι Αιγαλεώτες εκτελούνται, από τον γερμανικό στρατό κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους, ενώ καταστρέφεται ολοσχερώς ο συνοικισμός του Αγίου Γεωργίου, δίπλα στην σημερινή Λεωφόρο Κηφισού.

Εντούτοις, οι γερμανοί ναζί και οι ντόπιοι εθελοντές συνεργοί τους (τάγματα ασφαλείας, γερμανοτσολιάδες, ομάδες Χ, κ.λπ), παρέμειναν μέχρις σήμερα ατιμώρητοι, όπως άλλωστε συνέβη στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων εκείνης της εποχής.

Για όσους από εμάς δεν έζησαν τις τραγικές εκείνες ώρες της μάχης, θα περιγράψουμε όσα προηγήθηκαν της 29ης Σεπτεμβρίου του '44.

Ολόκληρη η χώρα στενάζει κάτω από τη φασιστική κατοχή. Η αντίσταση του λαού φουντώνει παντού. Στο τέλος του 1941 συγκροτείται στο Μπαρουτάδικο, έτσι ονομαζόταν τότε το Αιγάλεω, το ΕΑΜ. Μαζί με το ΕΑΜ Νέων, την ΕΠΟΝ και την Εθνική Αλληλεγγύη, σύντομα αγκαλιάζουν μεγάλο μέρος του λαού της περιοχής. Το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ του Μπαρουτάδικου δε λείπουν από καμιά από τις διαδηλώσεις του λαού της Αθήνας. Όπως από το μεγάλο συλλαλητήριο ενάντια στη γερμανική επιστράτευση κι από την πολιορκία και κατάληψη του υπουργείου Εργασίας, όπου γίνεται έφοδος και καταστρέφονται οι καταστάσεις με τα ονόματα Ελλήνων που θα στέλνονταν στη Γερμανία, για να δουλέψουν στις μηχανές του Χίτλερ. Επίσης συμμετέχουν στο μεγάλο συλλαλητήριο ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία.

Στο Μπαρουτάδικο, το ΕΑΜ από την πρώτη στιγμή ιδρύει τμήματα του εφεδρικού ΕΛΑΣ με άξιους καπεταναίους, όπως ο Γεωργιάδης Νίκος, ο "Εκτορας", καπετάνιος του λόχου, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη στη πλατεία Σωτηράκη, χωράφια τότε. Ο Μουτάφης Γιώργος, ανθυπολοχαγός, σκοτώθηκε στη μάχη στην πλατεία Βάθη από Ταγματασφαλίτες. Ο Ροΐδης Νίκος, διμοιρίτης, έπεσε στη μάχη στον Κολωνό από συνεργάτες των Γερμανών. Ο Τζιλβές Γιάννης στο Περιστέρι μαχόμενος. Στη συνέχεια το ΕΑΜ ιδρύει μάχιμα τμήματα του ΕΛΑΣ για την υπεράσπιση της περιοχής από τις επιθέσεις των κατακτητών και των συνεργατών τους.

Με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, καταφέρνουν να πάρουν και να κρύψουν πολύ οπλισμό τους. Το καλοκαίρι του 1944, οι Χιτλερικοί, βλέποντας την προέλαση των Σοβιετικών στρατευμάτων, ρίχνονται με μεγαλύτερη ορμή κατά του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού. Θέλουν να σπάσουν το Αντιστασιακό κίνημα και να τιμωρήσουν τους Έλληνες γιατί αναγκάστηκαν να τροποποιήσουν τα σχέδιά τους κατά της Σοβιετικής Ένωσης και να καθυστερήσουν την πορεία τους στη Μόσχα και τον Καύκασο. Ο κλοιός σφίγγει όλο και πιο πολύ. Ηττημένοι από παντού και χωρίς να εξυπηρετούν την πατρίδα τους, οπισθοχωρούν πυρπολώντας ολόκληρη την Ελλάδα και ρημάζοντας τον τόπο. Ποτίζουν με αίμα τα ελληνικά χώματα. Για να μην αποκοπούν, έρχονται από Πελοπόννησο και νησιά. Στο τέλος του Σεπτέμβρη πλησιάζουν στην Αθήνα. Το μόνο ενδιαφέρον τους είναι πώς θα βρουν διέξοδο να φύγουν. Πρέπει όμως πρώτα να ξεκαθαρίσουν με τις γύρω περιοχές. Στην Αθήνα και στον Πειραιά στήνουν μπλόκα παντού και κάνουν επιδρομές, ομαδικές συλλήψεις, εκτελέσεις. Ματώνουν τις λαϊκές συνοικίες Ζωγράφου, Γκύζη, Βύρωνα, Παγκράτι, Καισαριανή, Νέο Κόσμο, Καλλιθέα, Κοκκινιά, Αγία Βαρβάρα, Περιστέρι κ.ά. Ουσιαστικά απομένει μόνο το Αιγάλεω αγκάθι για τους Γερμανούς. Η φονική μάχη στον Αϊ-Γιώργη δεν είναι ένα γεγονός ξεκομμένο από τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις τους. Ήταν στο οργανωμένο σχέδιο για τη διέξοδό τους. Ήταν πολύ σημαντικό για τους Ναζί να τελειώνουν με το Αιγάλεω, γιατί η Ιερά οδός ήταν η μόνη διέξοδός τους προς τα βόρεια σύνορα. Για το σκοπό αυτό, είχαν κάνει ανιχνευτικές επιθέσεις στη περιοχή οι Ταγματασφαλίτες. Στις 29/9/44, οι Γερμανοί, που είχαν έδρα στον Ασύρματο, ξεκινούν την επίθεση. Το χρονικό της μάχης είναι γνωστό και ξεκάθαρο όσο κι αν προσπαθούν να διαστρεβλώσουν τα γεγονότα.

Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους ταγματασφαλίτες έκαναν συνεχείς επιθετικές επιχειρήσεις σε πολλές συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά.

Έστηναν μπλόκα, έκαναν επιδρομές, ομαδικές συλλήψεις και εκτελέσεις.

Η μάχη στο Αιγάλεω δεν ήταν ένα ξεκομμένο γεγονός, ήταν οργανωμένο σχέδιο των Γερμανών για τη διέξοδο τους μέσω της Ιεράς οδού, για αυτό και τις προηγούμενες μέρες είχαν κάνει επιθέσεις οι συνεργάτες τους ταγματασφαλίτες ώστε να μετρήσουν τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Στη μάχη που δόθηκε την προηγούμενη μέρα στη πλατεία Σωτηράκη σκοτώθηκε ο "Εκτορας" Νίκος Γεωργιάδης Καπετάνιος του ΕΛΑΣ και Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού.

Ο Γιάννης Τζιλβές Ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε σε σύγκρουση με τους ταγματασφαλίτες στην αγία Τριάδα στο Περιστέρι.

Οι άνδρες του ΕΛΑΣ στο Αιγάλεω περιφρουρούσαν την περιοχή από Περιστέρι μέχρι Ρέντη και ήταν έτοιμοι για οποιαδήποτε ενέργεια.

Το πρωινό στις 29|9|44 έρχεται μια μοτοσυκλέτα από Περιστέρι με μυδράλιο ρίχνοντας βολές προς το μέρος των μαχητών του ΕΛΑΣ που εκείνοι βέβαια ήταν καμουφλαρισμένοι στα προσφυγικά σπίτια.

Οι Γερμανοί γνώριζαν από προηγούμενες επιθέσεις ότι θα είναι εκεί Ελασίτες.

Πλησίαζε η μοτοσυκλέτα και ταυτόχρονα ερχόντουσαν από τον Ασύρματο μέσω Ιεράς οδού οι Γερμανοί και στη γωνία Κηφισού και Ιεράς στο καμίνι του Κόρμαλη στήνουν πολυβόλο, που έκανε εκκωφαντικό θόρυβο, για να τρομοκρατήσουν. Έτσι άρχισε η μάχη.

Οι μαχητές του ΕΛΑΣ ήταν δυο διμοιρίες περίπου 40 παλικάρια με διμοιρίτες τον Γιώργο Μοσχάκη και τον Γιώργο Παπαδημητρίου. Άνιση η μάχη γιατί οι Γερμανοί είχαν βαρύ οπλισμό.

Τα παλικάρια του ΕΛΑΣ αντιστάθηκαν και κατάφεραν να επιφέρουν βαριές απώλειες οι Γερμανοί. Αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν καθώς έχασαν πέντε συντρόφους τους.
Τον Βασίλη Μπατζάνα προμηθευτή στο αυτόματο του Γιώργου Παπαδημητρίου
Τον Ντάνο μαχητή του ΕΛΑΣ
Τον Νίκο Ροϊδη μαχητή του ΕΛΑΣ
Τον Μήτσο Αρμένη μαχητή του ΕΛΑΣ αυτοί ήταν Αιγαλιώτες και ένα παλικάρι ακόμα από το Περιστέρι.

Οπισθοχωρώντας οι Ελασίτες έβγαλαν χωνί και καλούσαν το κόσμο να φύγει από τα σπίτια του καθώς οι Γερμανοί θα έκαναν αντίποινα, αλλά πολλοί δεν έφυγαν νομίζοντας ότι μια και δεν συμμετείχαν στην Αντίσταση δεν κινδύνευαν.

Οι απώλειες των Γερμανών είχαν συνέπεια η μάχη να γίνει κατά μέτωπο, αλλά οι Ελασίτες έκανα Παρτιζάνικο πόλεμο μέσα στις συνοικίες.

Οι Γερμανοί στο πέρασμα τους έκαψαν σπίτια, εκτέλεσαν όλους τους άνδρες, ξεκλήρισαν οικογένειες.

Η μάχη ξεκινά με μια ανιχνευτική μοτοσικλέτα με οπλοπολυβόλο, ερχόμενη από το Περιστέρι πυροβολώντας συνέχεια. Όταν οι εμπροσθοφυλακές των Γερμανών έρχονται σε απόσταση βολής με τους άνδρες του ΕΛΑΣ, αρχίζει η μάχη, που κρατά από τις 10.30 έως τις 2.30 το μεσημέρι. Η μάχη είναι άνιση, καθώς οι Γερμανοί έχουν βαρύτατο οπλισμό και ισχυρές δυνάμεις. Η δύναμη του ΕΛΑΣ είναι 40 άνδρες, 2 αυτόματα, αραβίδες και άλλα όπλα. Οι απώλειες από τη μάχη είναι μεγάλες. Πατριώτες και άμαχοι Αιγαλιώτες 94 άνθρωποι. Καμένα σπίτια 200, πυροπαθείς 700. Σκοτώνουν αδιάκριτα, καίνε ολόκληρα τετράγωνα με τους κατοίκους μέσα στα σπίτια τους. Εξοντώνουν τον ανδρικό πληθυσμό, ακόμα και ολόκληρες οικογένειες 8-10 ατόμων. Ορφανεύουν δεκάδες σπίτια, λεηλατούν τα φτωχά νοικοκυριά. Η οργάνωση του ΕΑΜ είχε ειδοποιήσει τους άνδρες, βγάζοντας χωνί, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Είχε πληροφορίες ότι οι Γερμανοί θα χτυπούσαν. Πολλοί όμως παρέμειναν επειδή δεν πίστευαν ότι οι Γερμανοί θα τους πειράξουν, καθώς δεν είχαν πάει ούτε με το ένα ούτε με το άλλο μέρος. Δυστυχώς όμως, δε σώθηκαν από τη μανία του εχθρού.

Οι Γερμανοί μπήκαν στην περιοχή και αρχικά εκτέλεσαν 31 άοπλους πολίτες, όσους είχαν την ατυχία να βρεθούν στο δρόμο τους κατά σύμπτωση εκείνη την ώρα είχαν "σχολάσει" από το εργοστάσιο του Λαναρά πολλοί εργάτες οι οποίοι επέστρεφαν με τα πόδια σπίτι τους. Προφανώς δεν ήξεραν τίποτα για το γεγονός και για αυτό "έπεσαν" αμέριμνοι πάνω στους Γερμανούς, κάποιους μάλιστα, κατά τον ίδιο κάτοικο, τους σκότωσαν και τους άφησαν στο τετράγωνο που τώρα βρίσκονται οι εταιρείες εμπορίας αυτοκινήτων και ανταλλακτικών "ΚΟΜΒΟΣ", "ΤΟΥΟΤΑ" και "ΟΠΕΛ". Εκείνη την εποχή ήταν χωράφια και καλλιεργούσαν λαχανίδες).

Στην συνέχεια, οι γερμανοί στρατιώτες απέκλεισαν το συνοικισμό του Αγίου Γεωργίου και επέτρεψαν την αποχώρηση μόνο κάποιων γυναικόπαιδων. Τους άνδρες άνω των 15 ετών που εγκλωβίστηκαν στις κατοικίες τους, έβαλαν φωτιά και τους έκαψαν ζωντανούς χρησιμοποιώντας μία εμπρηστική ύλη (μία "σκόνη" σύμφωνα με μαρτυρίες). Πάνω από εκατό οικίες (117) πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Ενα τμήμα του γερμανικού τάγματος (της Γερμανικής Στρατιωτικής Μονάδας Καταστροφών,) προχωρεί προς την Αγία Βαρβάρα που τότε ήταν μια αραιοκατοικημένη περιοχή. Εκεί οι Γερμανοί σε συνεργασία με τους ταγματασφαλίτες εκτελούν ακόμη έξι πολίτες που πιάνουν μέσα στα σπίτια τους (τους πέντε εκτελούν στο ρέμα της σημερινής Δούσμανη και Σαράφη και τον έκτο στον ομώνυμο δρόμο της οδού Π. Πλατή στην κάτω Αγία Βαρβάρα).

Οφείλουμε να διαφυλάξουμε την μνήμη των αγώνων εκείνης της εποχής κόντρα στις μεθοδεύσεις που γίνονται με σκοπό να ξεχαστεί είτε ακόμα να παραχαραχθεί και να διαστρεβλωθεί το περιεχόμενο του αγώνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο σύλλογος Ολοκαύτωμα που διατείνεται ότι ο ΕΛΑΣ έκανε κρυφές συμφωνίες με τους ναζί και του δωσίλογους, με σκοπό κατά την υποχώρηση τους από την Ελλάδα να μην τους χτυπήσει ο ΕΛΑΣ και να φύγουν ανενόχλητοι. Δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό οι δυνάμεις της κυρίαρχης πολιτικής ιδεολογίας να σπιλώσουν την μνήμη των ηρώων της Εθνικής Αντίστασης.Τα ίδια τα γεγονότα όχι μόνο τους διαψεύδουν αλλά αναδεικνύουν ότι ανάλογες συμφωνίες με τους ναζί έκαναν οι Άγγλοι ιμπεριαλιστές με σκοπό τα στρατεύματα των Γερμανών να φύγουν από τις χώρες της κατεχόμενης Ευρώπης να διοχετευθούν στο ανατολικό μέτωπο ώστε να καθυστερήσουν την αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού.

Πηγές

1) “Χρέος Τιμής” (Νίκος Στεφάνου Μιχιώτης 2001)
2) Απομνημονεύματα Γιώργου Παπαδημητρίου