ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ (Ε.Α.Μ)



Στις 27 Σεπτέμβρη 1941, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, ιδρύθηκε στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το ΕΑΜ στις γραμμές του οποίου συσπειρώθηκε η πλειοψηφία του λαού.

Από την πρώτη κιόλας στιγμή, μετά την ολοκλήρωση της τριπλής κατοχής από τα γερμανικά,ιταλικά και βουλγαρικά στρατεύματα, το ΚΚΕ ύψωσε τη σημαία της αντίστασης. Εξοπλισμένο με τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε την 1η Ιούλη 1941 για τη συγκρότηση ενός εθνικού μετώπου για την απελευθέρωση, απευθύνθηκε σε όλα τα κόμματα. Πρωτοστάτησε, επίσης, στη συγκρότηση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου στις 16 Ιούλη 1941.

Στις επαφές που έγιναν ανάμεσα στους εκπροσώπους του ΚΚΕ και τους εκπροσώπους των άλλων κομμάτων, το Μάη και τον Ιούνη του 1941, τα παλιά αστικά κόμματα χαρακτήρισαν «τυχοδιωκτισμό» τα σχέδια για οργάνωση αντίστασης εναντίον των κατακτητών και απέρριψαν τις προτάσεις για συνεργασία.



Μόνο μερικά κόμματα και ομάδες συμφώνησαν να πραγματοποιηθεί η ενότητα για την οργάνωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Αυτά ήταν:
Το Αγροτικό Κόμμα, το νεοσύστατο κόμμα «Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας» και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας. Οι εκπρόσωποι αυτών των κομμάτων, μαζί με το ΚΚΕ, προχώρησαν στις 27 Σεπτέμβρη του 1941 στην ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου.  

Οι σκοποί του ΕΑΜ όπως διατυπώθηκαν στο ιδρυτικό του ήταν οι εξής:

α) Η απελευθέρωση του Έθνους μας από τον σημερινόν ξένον ζυγόν και η απόκτησις της πλήρους ανεξαρτησίας της χώρας μας.

β) Ο σχηματισμός προσωρινής κυβερνήσεως, σκοπός της οποίας θα είναι η προκήρυξις εκλογών διά Συντακτικήν Εθνοσυνέλευσιν, με βάσιν την αναλογικήν, ίνα ο λαός αποφανθή κυριαρχικώς επί του τρόπου της διακυβερνήσεώς του.

γ) Η κατοχύρωσις του κυριαρχικού τούτου δικαιώματος του ελληνικού λαού, όπως αποφανθεί περί του τρόπου της διακυβερνήσεώς του, παρά πάσαν αντιδραστικήν απόπειραν, ήτις θα τείνει να επιβάλλει εις τον λαόν λύσεις αντιθέτους προς τας επιθυμίας του και η εκμηδένισης, δι' όλων των μέσων του ΕΑΜ και των οργάνων που το αποτελούν, πάσης τοιαύτης απόπειρας».
Αιμοδότης της ΕΑΜικής αντίστασης το ΚΚΕ

Από τα χρόνια της κατοχής ήταν φανερό ότι το ΕΑΜ και το ΚΚΕ θα ήταν ο καταλύτης των πολιτικών εξελίξεων όταν απελευθερωνόταν η Ελλάδα. Το ΚΚΕ ήταν ο εμπνευστής και ο αιμοδότης της Εαμικής αντίστασης. Στο ΕΑΜ συσπειρώθηκαν ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες.
Δημιουργήθηκε στη συνέχεια το ένοπλο τμήμα, ο ΕΛΑΣ που είχε στις γραμμές του σχεδόν 150000 ένοπλους αντάρτες. Λίγο αργότερα ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ που τράβηξε στις γραμμές της 650000 νεολαίους.
Ο ΕΛΑΣ έδωσε πάνω από 600 μάχες και προξένησε μεγάλες ζημιές στον εχθρό. 12 γερμανικές μεραρχίες είχαν καθηλωθεί τότε στην Ελλάδα. Οκτώ λιγότερες από όσες αντιμετώπισαν οι Αμερικάνοι και οι Άγγλοι όταν αποβιβάστηκαν στην Νορμανδία. Το αποτέλεσμα αυτής της γενναίας δράσης ήταν η απελευθέρωση μέχρι το 1944 του 90% της κατεχόμενης Ελλάδας. Στις απελευθερωμένες περιοχές έμπαιναν οι βάσεις της Εαμικής εξουσίας.

Μέσα από τον ηρωισμό των μελών και των στελεχών του το ΚΚΕ δημιούργησε αγωνιστικά πρότυπα στον λαό. Μόνο οι νεκροί της κομματικής οργάνωσης Αθήνας στην διάρκεια της κατοχής ήταν πέντε χιλιάδες. Η ίδρυση και η δράση του ΕΑΜ στάθηκαν από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ενώθηκαν και πάλεψαν πλάι - πλάι, κάτω από τις σημαίες μιας ενιαίας πατριωτικής απελευθερωτικής οργάνωσης, τόσο τεράστια πλήθη, που μετρούνταν σε εκατοντάδες χιλιάδες και εκατομμύρια αγωνιστές και αγωνίστριες.


Η χρεοκοπία των αστικών πολιτικών δυνάμεων

Η γερμανική κατοχή δεν κατάργησε το καπιταλιστικό σύστημα.
Ένα τμήμα του αστικού πολιτικού κόσμου επέλεξε να διαχειριστεί και να υπερασπιστεί άμεσα την εξουσία της τάξης του στην κατοχική Ελλάδα δημιουργώντας τις κατοχικές κυβερνήσεις των δοσίλογων, των ταγμάτων Ασφαλείας κ.α.

Αυτές οι κυβερνήσεις ήταν αναγκαίες στους ναζιστές κατακτητές γιατί θα συνέβαλαν στην καταστολή του λαού και θα ήταν τοποτηρητές των Γερμανικών συμφερόντων.
Η ταξική συνέπεια των κατοχικών κυβερνήσεων αναγνωρίστηκε από τις μεταπολεμικές αστικές κυβερνήσεις που όχι μόνο δεν τιμώρησαν τους μετέχοντες αλλά τους αξιοποίησαν κιόλας ενάντια στο λαϊκό κίνημα.Τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1944 είναι αποκαλυπτικά για τον ρόλο αυτών των δυνάμεων.

Ένα άλλο τμήμα, το μεγαλύτερο, της αστικής πολιτικής σκηνής ανήκει στους απόντες του αγώνα. Ο Σοφούλης, αρχηγός των «Φιλελευθέρων», ο Καφαντάρης, των «Προοδευτικών», ο Σοφιανόπουλος, του «Αγροτικού Κόμματος», ο Παπανδρέου, του «Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος», ο Κανελλόπουλος, του «Εθνικού Ενωτικού Κόμματος», ο Κ. Καραμανλής, του «Λαϊκού Κόμματος», απείχαν ουσιαστικά, ορισμένοι και τυπικά, ενώ ο Γονατάς, υπαρχηγός του «Κόμματος των Φιλελευθέρων», καθοδήγησε την ίδρυση των «Ταγμάτων Ασφαλείας» του Ράλλη. Ο Καφαντάρης, σε πρόταση που του έγινε από το ΚΚΕ να προσχωρήσει στην Αντίσταση, απάντησε ότι οι Έλληνες δεν έπρεπε να νοιάζονται γιατί το ζήτημα θα το έλυναν οι σύμμαχοι.Ο Παπανδρέου απάντησε με κατηγορηματικό όχι στην πρόταση που του έγινε να ηγηθεί στο ΕΑΜ.

Ο Πλαστήρας καλούσε ανοικτά τον λαό να συνεργαστεί με τους Γερμανούς. «Είμαι της γνώμης -έλεγε - ότι πρέπει να γίνει κυβέρνησις φιλογερμανική, για να καταστήσωμεν ολιγώτερον οδυνηράν την ήτταν. Αυτό πρέπει να γίνη και αν ακόμη θα ηξεύραμε ότι ο πόλεμος θα ετελείωνε και μετά τινας μόνον μήνας με τελείαν ήτταν του άξονος (όπερ απίθανον)». Ανάμεσα σε όλους αυτούς δεν υπήρχαν Σινικά τείχη.

Ο αστικός πολιτικός κόσμος που δεν μπήκε στις κατοχικές κυβερνήσεις, που στήριξε τον ΕΔΕΣ ή μετακόμισε στο Κάιρο μηχανογραφώντας μαζί με τους Εγγλέζους συμμάχους τους σε συνεννόηση με τις κατοχικές κυβερνήσεις για την επάνοδό τους στην απελευθερωμένη Ελλάδα, δεν ήταν αμέτοχος και στη συγκρότησή τους.

Ο Τσολάκογλου, κατοχικός πρωθυπουργός πριν σχηματίσει την κυβέρνησή του συναντήθηκε με τους Πάγκαλο, Γονατά, Οθωναίο, Μάξιμο, Τσαλδάρη, Παπανδρέου, Κανελόπουλο και άλλους και όλοι συμφώνησαν στην ανάγκη σχηματισμού κυβέρνησης αναγνωρίζοντας σαν σφάλμα την κήρυξη του πολέμου κατά της Γερμανίας από το προηγούμενο καθεστώς. Οι επιδιώξεις όλων τους ήταν να επανέλθουν στην εξουσία μετά την κατοχή.

Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις και οι Άγγλοι ιμπεριαλιστές γνώριζαν πολύ καλά ότι ο αγώνας που διεξαγόταν κατά των κατακτητών είχε κατά βάθος ταξικό περιεχόμενο. Δεν ξεγελιόταν από το εθνικοαπελευθερωτικό στοιχείο του, που κάλυπτε το κοινωνικό. Κατανοούσαν πως ο ερχομός των λαϊκών μαζών στο προσκήνιο, έστω με αφετηρία την εθνική απελευθέρωση, δε γινόταν να περιοριστεί σ' αυτήν, απ' τα ίδια τα πράγματα. Μετά την απελευθέρωση στην ημερήσια διάταξη έμπαινε το ζήτημα σταθεροποίησης ή ανατροπής της αστικής εξουσίας.

Γιατί την ίδια στιγμή, που 100άδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα κι η δυστυχία ήταν ο καθημερινός σύντροφος των υπολοίπων, κάποιοι θησαύριζαν. Η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης από το κεφάλαιο και η εξαθλίωση μεγάλου τμήματος της αγροτιάς δεν οφειλόταν μόνο στους καταχτητές αλλά και στη ντόπια αστική τάξη. Ωστόσο το ΚΚΕ δεν μπόρεσε να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας και τότε ακόμη, ιδίως μετά το 1943, που οι συνθήκες επέβαλαν να θέσει το ζήτημα της επαναστατικής κατάκτησης της εξουσίας. Δηλαδή δεν είχε πρόβλεψη και έτσι την κρίσιμη στιγμή δεν έλυσε το ζήτημα της σύμπλεξης του κοινωνικοταξικού περιεχομένου του αγώνα με τον εθνικοαπελευθερωτικό.

Ετσι, οδηγήθηκε στην υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ. Ανατολής (5 Ιούλη 1943) και αργότερα στις συμφωνίες του Λιβάνου (20 Μάη 1944) και της Καζέρτας (26 Σεπτέμβρη 1944), για να διατηρήσει και να διευρύνει την «εθνική ενότητα». Στη διακύρηξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 65χρονα της αντιφασιστικής νίκης αναφέρονται τα εξής: «Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι το Κόμμα μας (...) δεν διαμόρφωσε τις υποκειμενικές προϋποθέσεις μιας πορείας που, ανάλογα και με άλλους παράγοντες, μπορούσε να οδηγήσει στη νίκη. Οι δυνάμεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ εξέφραζαν διαφορετικά συμφέροντα. Εκτός από το ΚΚΕ συμμετείχαν και δυνάμεις σοσιαλδημοκρατικές, φιλελεύθερες, γενικά αστικής πολιτικής κατεύθυνσης. Επρεπε να θεωρηθεί βέβαιο ότι, εξαιτίας των ταλαντεύσεων που προσιδιάζουν στη φύση τέτοιων κομμάτων και ατόμων και που δεν είναι διατεθειμένα να φτάσουν μέχρι το τέλος του δρόμου, δεν ήταν δυνατό η εργατική τάξη να βαδίσει μαζί τους σε όλες τις φάσεις της πάλης, πολύ περισσότερο όσο πλησίαζε το τέλος της Κατοχής και το ζήτημα της εξουσίας ετίθετο επί τάπητος.

Το ΚΚΕ δεν πήρε υπόψη του ότι η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη διεξάγεται και στο πλαίσιο της συμμαχίας και ότι για την επιτυχή έκβαση της ταξικής πάλης δεν επιτρέπονται επιζήμιοι συμβιβασμοί. Πολύ περισσότερο όταν οι συμβιβασμοί δεν αντιστοιχούν στο συσχετισμό των δυνάμεων που υπάρχει ανάμεσα στους συμμάχους»
.


Στην διακήρυξη για τα 90χρονα του ΚΚΕ αναφέρεται:


«Πρώτα απ' όλα, το ΚΚΕ δεν εκτίμησε σωστά τη σύμπλεξη του κοινωνικοταξικού περιεχομένου της λαϊκής πάλης με το εθνικοαπελευθερωτικό.Αυτή η σύμπλεξη, πέρα από τις πολιτικές και πολεμικές συγκρούσεις με τις στρατιωτικές οργανώσεις του "δοσιλογισμού", επιβεβαιώνεται και από τις ένοπλες συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τις αντιχιτλερικές και τις αγγλόφιλες οργανώσεις, όπως ο ΕΔΕΣ. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούν και οι συνεχείς προστριβές του ΕΛΑΣ με τους Εγγλέζους, η αμείωτη ιδεολογική και πολιτική πάλη των αστικών ελληνικών κυβερνήσεων της Μέσης Ανατολής κατά της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, η συχνή συνεργασία αστικών οργανώσεων με τους κατακτητές, για την αντιμετώπιση της “ερυθράς απειλής”, καθώς και η αιματηρή καταστολή, από τους Εγγλέζους και την ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο, της ηρωικής “Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης” (ΑΣΟ) τον Απρίλη του 1944».

Το ΕΑΜ και το σήμερα

Στην επίθεση εναντίον της στρατηγικής του ΚΚΕ, με στόχο να μετατραπεί το Κόμμα σε ένα εργαλείο του διαχειριστικού συρμού τύπου ΣΥΡΙΖΑ και άλλων, οι οπορτουνιστές επιστρατεύουν εδώ και μερικά χρόνια και το ΕΑΜ. 

Δε φτάνει ότι καπηλεύονται το ΕΑΜ. Την ίδια στιγμή αποσιωπούν βασικά χαρακτηριστικά του ΕΑΜικού κινήματος και επιχειρούν επιπόλαιες αναλύσεις που τελικά οδηγούν στη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Τις παρακαταθήκες των μεγάλων λαϊκών ξεσηκωμών τις έχουν πετάξει.

«Ξεχνούν» ότι το ΕΑΜ δεν ήταν αποκλειστικά και κυρίως μια συμμαχία κομμάτων, αλλά ότι είχε κορμό του την εργατική τάξη (πρώτα ιδρύθηκε το Εργατικό ΕΑΜ).
«Ξεχνούν» ότι στις γραμμές του εκφραζόταν η κοινωνικοπολιτική συμμαχία της εργατικής τάξης με τα φτωχά λαϊκά στρώματα της πόλης και της υπαίθρου. Οτι στο μαζικό λαϊκό ηρωισμό την πρώτη θέση κατείχε η οργανωμένη δύναμη του κόμματος νέου τύπου, του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Και βεβαίως «ξεχνούν» ότι το ΕΑΜ χρησιμοποίησε όλες τις μορφές πάλης, και την ένοπλη.

Το ΚΚΕ πρωτοστάτησε στον ένοπλο αγώνα ενάντια στην τριπλή κατοχή με την Αντίσταση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Με την καθοδήγηση του ΚΚΕ, δυο φορές, το Δεκέμβρη του 1944 και στην τρίχρονη πάλη (1946 - 1949) του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), το εργατικό κίνημα με επικεφαλής το ΚΚΕ και το σύμμαχο αγροτικό κίνημα συγκρούστηκαν ένοπλα με την αστική εξουσία, την οποία στήριξαν με άμεση στρατιωτική ιμπεριαλιστική επέμβαση η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ στη συνέχεια.Η πάλη του ΚΚΕ κατά τη δεκαετία 1940 - 1949, με τον ένοπλο αγώνα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ το Δεκέμβρη του 1944 και το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (1946 - 1949), αποτελεί τη μεγαλύτερη προσφορά του Κόμματός μας στην εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, καθώς και τη μεγαλύτερη συμβολή του στη δράση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος κατά τον 20ό αιώνα.

Ωστόσο, επιβεβαιώθηκε και στην Ελλάδα και διεθνώς ότι μεγαλειώδη κινήματα είναι καταδικασμένα σε βέβαιη ήττα αν δεν μπορέσει η πρωτοπορία τους να λύσει σωστά το θεμελιώδες ζήτημα κάθε αγώνα, αυτό της εξουσίας.

Το 1944 διαμορφώθηκε επαναστατική κατάσταση και το ζήτημα της εξουσίας τέθηκε εξ αντικειμένου.

Τις μέρες της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς (Οκτώβρης του 1944) δεν υπήρχε ακόμα κυβέρνηση στην Ελλάδα και οι αστικές πολιτικές ηγεσίες είχαν χάσει τη δυνατότητα να χειραγωγούν πλατιές λαϊκές δυνάμεις. Ταυτόχρονα, οι κοινωνικοπολιτικές αντιθέσεις ήταν στο έπακρο οξυμένες και το ΕΑΜ με τον ΕΛΑΣ κυριαρχούσαν σχεδόν στο σύνολο της χώρας.
Η επαναστατική κατάσταση αποτελεί αντικειμενικό στοιχείο της ταξικής πάλης. Η διαμόρφωσή της θέτει το ζήτημα είτε της εφόδου του επαναστατικού κινήματος για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας και καμιάς άλλης (αφού άλλη προς τα μπρος δεν υπάρχει), είτε, αν την παραγνωρίσεις, οδηγεί στο πισωγύρισμα και στην αναδίπλωση του κινήματος. Εκείνο το διάστημα συνέβη το δεύτερο. Γιατί; Γιατί το Κόμμα δεν μπόρεσε να εντάξει στη στρατηγική του την εθνικοαπελευθερωτική πάλη ως κρίκο για την κατάκτηση της εξουσίας. 

Η προβληματική στρατηγική είχε ως αποτέλεσμα την ένταξη του ΕΛΑΣ στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής (ΣΜΑ), το 1943. Κυρίως όμως εκδηλώθηκε την άνοιξη του 1944, όταν αντιπροσωπείες του ΚΚΕ, της κυβέρνησης του βουνού (ΠΕΕΑ), του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ πήραν μέρος στη σύσκεψη του Λιβάνου μαζί με όλους τους αστούς πολιτικούς, που είχαν εγκαταλείψει το λαό στην Κατοχή και από το Κάιρο και το Λονδίνο σχεδίαζαν την υπονομευτική δράση τους κατά του ΕΑΜ, σε συνεργασία με τους Εγγλέζους. Από τη σύσκεψη του Λιβάνου προέκυψε η λεγόμενη κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Το ΕΑΜ πήρε μέρος τελικά σε αυτή την κυβέρνηση με πέντε υπουργούς (Οικονομικών, Γεωργίας, Εργασίας, Εθνικής Οικονομίας, Δημοσίων Εργων) και έναν υφυπουργό (Οικονομικών). Η συγκεκριμένη κυβέρνηση ήρθε στην Ελλάδα μια βδομάδα μετά την απελευθέρωση.
Η συμμετοχή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ σε αυτή την κυβέρνηση συνιστούσε εγκλωβισμό τους στην αστική πολιτική, η οποία είχε στόχο το τσάκισμα του λαϊκού κινήματος και την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων, ώστε να εδραιωθεί και να θωρακιστεί η αστική εξουσία.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι αξιοσημείωτο και το εξής: Η παρουσία έξι ΕΑΜιτών υπουργών στην κυβέρνηση (ανάμεσά τους πρώτα στελέχη του ΚΚΕ, οι Γιάννης Ζεύγος και Μιλτιάδης Πορφυρογένης) όχι μόνο δε συνέβαλε στη λήψη ουσιαστικών φιλολαϊκών μέτρων, αλλά και υποχρέωσε τους ΕΑΜίτες υπουργούς να συναινέσουν σε μέτρα τα οποία δεν είχαν φιλολαϊκό χαρακτήρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ψηφίστηκε νόμος, άρθρο του οποίου προέβλεπε απολύσεις εργατών. Οριζε: «Βιομηχανικαί Επιχειρήσεις, το προσωπικό των οποίων υπάγεται εις την ασφάλισιν του παρόντος Νόμου δύνανται να θέτουν το πλεονάζον τμήμα τούτου εις κατάστασιν διαθεσιμότητος, συνεπαγομένην αναστολήν της μισθοδοσίας, άνευ λύσεως της εργασιακής σχέσεως» (Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 11 Νοέμβρη 1944, αριθμός φύλλου 15).

Την ίδια στιγμή που η πείνα και η εξαθλίωση οργίαζαν, η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας καθόρισε τα μεροκάματα στο ύψος των 240 - 300 δραχμών. Περιττό να ειπωθεί ότι οργίαζε και η κερδοσκοπία, στα παιχνίδια της ανατίμησης της χρυσής λίρας και της συναλλαγής με χρυσές λίρες, την ώρα που η δραχμή ήταν σταθεροποιημένη στη χάρτινη λίρα.
Το αποτέλεσμα ήταν να επικρατεί αναστάτωση στην εργατική τάξη, ενώ η ΓΣΕΕ πραγματοποίησε διάβημα στην κυβέρνηση ζητώντας «αύξηση 50% στα σημερινά μεροκάματα, που είναι 2 - 2½ φορές μεγαλύτερα από τα προπολεμικά, ενώ ο τιμάριθμος για τα βασικά είδη διατροφής είναι σε σύγκριση με τον προπολεμικό 6 - 20. (...) Η ύψωση στις τιμές τις τελευταίες μέρες έχει φέρει σε μεγάλη απελπισία όχι μόνο τον εργατικό κόσμο, αλλά όλες χωρίς εξαίρεση τις φτωχές λαϊκές τάξεις»(«Ριζοσπάστης», 28 Νοέμβρη 1944).

Γιατί συνέβαιναν αυτά; Ηταν αντεργατικές δυνάμεις το ΚΚΕ και το ΕΑΜ; Ασφαλώς όχι! Συνέβαιναν, γιατί από τη στιγμή που το ΚΚΕ παρέμενε στην κυβέρνηση, ήταν υποχρεωμένο να αποδέχεται τη βασική γραμμή της αστικής οικονομικής πολιτικής που εξέφραζε τα συμφέροντα των βιομηχάνων και των μεγαλεμπόρων. Εξ αντικειμένου συρόταν σε αυτή την πολιτική, προκειμένου να μη θυσιάσει τη στρατηγική της Εθνικής Ενότητας. Αλλωστε, και στο πρώτο διάγγελμα της ΠΕΕΑ προς τον ελληνικό λαό η ατομική ιδιοκτησία κατοχυρωνόταν ως δικαίωμα.

Επιβεβαιώνεται (βρίσκεται και εδώ η επικαιρότητα των συμπερασμάτων από εκείνη την περίοδο) ότι η συμμετοχή κομμουνιστών σε διακυβέρνηση πάνω στο καπιταλιστικό έδαφος όχι μόνο δε συμβάλλει στη χάραξη φιλολαϊκής γραμμής, αλλά και εξασθενεί μέχρι και εκμηδενίζει την ικανότητα του Κόμματος να οργανώσει, να προσανατολίσει την ταξική πάλη ενάντια στην εξουσία του κεφαλαίου.

Στην Κατοχή υπήρξε συμβιβασμός από την πλευρά του ΚΚΕ και με εγχώριες αστικές πολιτικές δυνάμεις και με τους Εγγλέζους, συμβιβασμός που δεν αντανακλούσε τον πραγματικό συσχετισμό δυνάμεων, ούτε έδινε ώθηση στην ταξική πάλη. Ας μην ξεχνάμε ότι στον Γ. Παπανδρέου είχε προταθεί να αναλάβει την ηγεσία του ΕΑΜ, αλλά αυτός αρνήθηκε. Στα χρόνια της Κατοχής, γινόταν λόγος για λαϊκή δημοκρατία - λαοκρατία και λαϊκή δημοκρατική επανάσταση, επί της ουσίας ένα στάδιο πριν την επαναστατική εργατική εξουσία, που είχε τα χαρακτηριστικά ενός εκδημοκρατισμένου αστικού καθεστώτος.

Η Β' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (τελευταία βδομάδα του Δεκέμβρη του 1942) υπογράμμισε ως εξής το στόχο του:,
«Η συγκρότηση προσωρινής κυβέρνησης από τα κόμματα και οργανώσεις που αγωνίζονται σύμφωνα με τους σκοπούς του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου αμέσως μετά το διώξιμο του ξένου καταχτητή - η οποία θα αποκαταστήσει τις λαϊκές ελευθερίες, θα ενεργήσει ελεύθερο δημοψήφισμα για τη λύση του πολιτειακού ζητήματος και εκλογές συντακτικής εθνοσυνέλευσης με το αναλογικό εκλογικό σύστημα - αποτελεί τον πιο σωστό τρόπο λύσης του εσωτερικού ζητήματος και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας και του ελληνικού λαού (...) Η πραγματοποίηση του άμεσου πολιτικού σκοπού του Κόμματός μας - εθνική απελευθέρωση και λαοκρατική λύση του εσωτερικού καθεστώτος - αποτελεί στη συγκεκριμένη στιγμή τη μοναδική επαναστατική θέση».

Επιβεβαιώθηκε ότι «ο άμεσος πολιτικός στόχος», δηλαδή το λεγόμενο σκαλοπάτι για να προχωρήσει το κίνημα σε πιο προωθημένους στόχους, όχι μόνο δεν είναι βήμα μπροστά, αλλά αποτελεί πισωγύρισμα.
Εκφραση της παραπάνω γραμμής ήταν και η παρακάτω τοποθέτηση του Γιώργη Σιάντου (Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ) στην ΠΕΕΑ (27.7.1944), σε συζήτηση σχετική με τις διαπραγματεύσεις στο Λίβανο και το ενδεχόμενο συμμετοχής της ΠΕΕΑ στην κυβέρνηση Παπανδρέου:
«...Στην Ελλάδα δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε σοσιαλισμό κι αν ακόμα όλος ο κόσμος μάς πει πάρτε την και κάνετε σοσιαλισμό (...) Η ωρίμανση των συνθηκών οδηγεί σε αστικοδημοκρατικές λύσεις, αλλαγές της κατάστασης (...) Αφού λυθούν όλα αυτά τα αστικοδημοκρατικά προβλήματα, τότε δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να πάμε προς το σοσιαλισμό, ομαλά, μέσα στη δημοκρατική εξέλιξη».

Αυτή την τοποθέτηση επανέλαβε και το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1945). Η εισήγηση της ΚΕ προς το 7ο Συνέδριο ανέφερε χαρακτηριστικά:
«...Η Συμφωνία του Λιβάνου δεν ήταν λάθος, γιατί ήταν μέσα στην πολιτική μας της εθνικής ενότητας και της ομαλής δημοκρατικής λύσης των εσωτερικών ζητημάτων. Το ίδιο επιδιώξαμε και με τη Συμφωνία της Καζέρτας»(Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, 1949 - 1968, Β' Τόμος, σελ. 618-619).

Με τη Συμφωνία της Καζέρτας ο ΕΛΑΣ έθετε τις δυνάμεις του κάτω από τις διαταγές του Εγγλέζου στρατηγού Σκόμπι, ο οποίος ορίστηκε «στρατηγός διοικών τας Δυνάμεις εν Ελλάδι».
Ο στόχος για ένα εκσυγχρονισμένο αστικό δημοκρατικό καθεστώς (έστω κι αν το ονομάζαμε λαοκρατία, δεν έχει καμιά σημασία) οδηγούσε σε σύμπτωση και με σειρά πολιτικών δυνάμεων, που είχαν στόχο την εγκαθίδρυση της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η διαφορά βρισκόταν στο εξής: Επρεπε πρώτα να αλλάξουν σε όφελός τους το συσχετισμό δυνάμεων, ώστε να κυριαρχήσουν. Αυτό μπορούσαν να το πετύχουν, όπως και το πέτυχαν, μόνο με την άγρια καταστολή. Και εδώ ακριβώς έγινε η σύγκρουση ανάμεσα σε αυτούς (μαζί τους οι Εγγλέζοι) και το ΕΑΜ. Σε αυτή την περίπτωση λαϊκή ευοίωνη προοπτική αποτελούσε μόνο η σχεδιασμένη σύγκρουση για την εξουσία και μάλιστα στην πιο ευνοϊκή περίοδο και φάση για λογαριασμό των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων. Δηλαδή, έτσι ή αλλιώς, συνειδητά ή μη συνειδητά, ετίθετο το θέμα του «ποιος - ποιον».

Τα παραπάνω προβλήματα στρατηγικής δεν αφορούσαν μόνο το ΚΚΕ. Το κομμουνιστικό κίνημα στις καπιταλιστικές χώρες καταγράφηκε ως παράγοντας ανάπτυξης εργατικών αγώνων, αλλά δεν μπόρεσε να παίξει το ρόλο της πραγματικής εργατικής πρωτοπορίας, να οργανώσει την πάλη για την εργατική εξουσία. Η αδυναμία επεξεργασίας επαναστατικής στρατηγικής είχε εκδηλωθεί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και συνεχίστηκε και μετά από αυτόν.

Τελικά, η στρατηγική του ΚΚΕ άλλαξε το Γενάρη του 1949 (5η Ολομέλεια της ΚΕ), ενώ διαρκούσε ο αγώνας του ΔΣΕ. Και τέθηκε ο στόχος της πάλης για το σοσιαλισμό, γεγονός που παρέκαμπτε το αστικοδημοκρατικό στάδιο.



Υποστηρίξτε την σελίδα μας στο Facebook
κάνοντας "κλικ" στον παρακάτω σύνδεσμο, ευχαριστούμε.



Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε

ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)



ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Στείλτε ιδέες, προτάσεις, κριτικές για τον ιστότοπό μας.



© Copyright 2017 Εθνική Αντίσταση - ΔΣΕ - All Rights Reserved