ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ (ΠΕΕΑ)



Στις 10 Μάρτη του 1944, στο χωριό Βίνιανη της Ευρυτανίας, ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΕΑΜ η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως Κυβέρνηση του Βουνού, αφού έτσι την κατέγραψε ο λαός στη δική του μνήμη κι έτσι πέρασε στη λαϊκή ψυχή από γενιά σε γενιά.
.


Η ίδρυση της ΠΕΕΑ δεν ήταν κάτι το απρόσμενο, το περιττό ή το βιαστικό. Αντίθετα ήταν ένα υπερώριμο βήμα του ΕΑΜικού κινήματος, που αν δεν πραγματοποιήθηκε νωρίτερα οφείλεται στο γεγονός ότι η ΕΑΜική ηγεσία κατέβαλε όλες τις δυνατές προσπάθειες ώστε αυτή η πρωτοβουλία να αγκαλιάσει ευρύτερες πολιτικές δυνάμεις, οργανώσεις και προσωπικότητες, που κινούνταν έξω από τον ΕΑΜικό χώρο. Κατά τα άλλα, αν εξετάσει κανείς την ίδρυση της ΠΕΕΑ από τη σκοπιά των αντικειμενικών αναγκών που είχε δημιουργήσει η ανάπτυξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα με όλα τα επακόλουθά της, θα διαπιστώσει με ευκολία πόσο ασφυκτικά πιεστική ήταν η ανάγκη να συγκροτηθούν τα κεντρικά όργανα της λαϊκής εξουσίας που είχε δημιουργηθεί στις ελεύθερες περιοχές της χώρας και αναπτυσσόταν ραγδαία.

«Εχοντας υπόψη - έλεγε η ιδρυτική πράξη της Επιτροπής - 1) τις υπέρτατες εθνικές ανάγκες και την επιτακτική απαίτηση του ελληνικού λαού για τη δημιουργία μέσα στη χώρα ενός κεντρικού πολιτικού οργάνου που να συντονίζει τις προσπάθειες και τον αγώνα για την εθνική απολύτρωση και να αναλάβει την υπεύθυνη διοίκηση των ελεύθερων και ελευθερουμένων περιοχών της χώρας και 2) την από 15 Δεκεμβρίου 1943 πρόσκληση της Κεντρικής Επιτροπής του Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου σε όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις καθώς και στην κυβέρνηση Τσουδερού, για το σχηματισμό κυβέρνησης Γενικού Εθνικού Συνασπισμού, ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ» (ΠΕΕΑ : «Δελτίο Πράξεων και αποφάσεων», αριθμός φύλλου 1, εκδόσεις ΟΛΚΟΣ 1976 και «Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης», εκδόσεις ΣΕ, τόμος Β`, σελ. 15).

Τα μέλη της ΠΕΕΑ και ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ. Απο αριστερά προς τα δεξιά: Κ.Γαβριηλίδης, Στ.Χατζήμπεης, Αγγ.Αγγελόπουλος, Εμμ.Μάντακας, Γεωργ.Σιάντος, Πετ.Κόκκαλης, Αλεξ.Σβώλος, Ευρ.Μπακιρτζής,Ηλ.Τσιριμώκος, Ν.Ασκούτσης


Ας σταθούμε όμως αναλυτικότερα σ' αυτά τα δύο ζητήματα που η ιδρυτική πράξη καταγράφει ως τα σπουδαιότερα απ' όσα συντέλεσαν στην ίδρυση της Επιτροπής.

Η ανάγκη για κεντρική λαϊκή εξουσία

Το πρόβλημα της συγκρότησης κεντρικής εξουσίας και μάλιστα λαϊκής δεν προέκυψε ούτε τυχαία ούτε από τη μια στιγμή στην άλλη στην Ελλάδα της κατοχικής περιόδου. Με την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην ελληνική επικράτεια, τα τότε κυβερνητικά όργανα και ο αστικός πολιτικός κόσμος, σχεδόν στο σύνολό του, εγκατέλειψαν τη χώρα. Ο λαός αφέθηκε στη μοίρα του και ούτε λόγος δεν μπορούσε να γίνει για αποδοχή από μέρους του της εξουσίας των κατακτητών και των ντόπιων Κουίσλιγκς. Ετσι ο μόνος δρόμος που ανοιγόταν για κάθε πραγματικό πατριώτη ήταν η συμμετοχή στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, που από την πρώτη στιγμή πρότεινε, οργάνωσε και καθοδήγησε το ΚΚΕ, η ψυχή, δηλαδή, ο νους και η ραχοκοκαλιά της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.

Με την ανάπτυξη της ένοπλης πάλης του ΕΛΑΣ δημιουργήθηκαν γρήγορα στην ορεινή Ελλάδα ελεύθερες περιοχές, οι οποίες εκ των πραγμάτων έπρεπε να διοικηθούν, για να μπορέσουν οι κάτοικοί τους να ζήσουν οργανωμένα, προσφέροντας στον εαυτό τους και στον αγώνα για την Εθνική Απελευθέρωση. Ετσι σιγά - σιγά άρχισαν να δημιουργούνται τα πρώτα όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης και δικαιοσύνης. Ηταν τέτοια δε η ανάπτυξη αυτών των οργάνων που το Δεκέμβρη του 1942 οι περιφερειακές επιτροπές του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ Φθιωτιδοφωκίδας- Ευρυτανίας συνέταξαν τον πρώτο κώδικα για τη λαϊκή αυτοδιοίκηση και δικαιοσύνη, γνωστό με το όνομα «Κώδικας Ποσειδών».

Από εκεί και ύστερα, από το Δεκέμβρη του 1942, δηλαδή, ως το Μάρτη του 1944, που δημιουργήθηκε η Κυβέρνηση του Βουνού, οι απελευθερωμένες περιοχές πολλαπλασιάστηκαν και η Ελεύθερη Ελλάδα κάλυπτε μια τεράστια έκταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα έως και λίγο έξω από την Αθήνα. Χιλιάδες χωριά και κωμοπόλεις, ακόμη και πόλεις, όπως η Καρδίτσα, η Καλαμπάκα, η Αγιά, το Καρπενήσι, το Μέτσοβο, η Κόνιτσα, τα Γρεβενά, η Δεσκάτη κ. ά. απαλλάχτηκαν από την μπότα του κατακτητή, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιαστούν τα όργανα τη λαϊκής εξουσίας. Δεν υπήρχε χωριό χωρίς το Λαϊκό του Συμβούλιο, δεν υπήρχε περιοχή χωρίς το Λαϊκό της Δικαστήριο. Παράλληλα η ίδια η οργάνωση της ζωής των ελεύθερων Ελλήνων περνούσε σε νέα επίπεδα. Χτίζονταν δρόμοι, φτιάχνονταν γεφύρια, ιδρύονταν συνεταιρισμοί, ρυθμίζονταν εδαφικές και άλλες διαφορές, οργανώνονταν σχολεία, νηπιαγωγεία, παιδικοί σταθμοί, αναπτυσσόταν πλούσια εκπαιδευτική και πολιτιστική δραστηριότητα, γινόταν απονομή της δικαιοσύνης. Ολα αυτά - και όσα άλλα συνέβαιναν τότε στη ζωή των κατοίκων της Ελεύθερης Ελλάδας, τα οποία δεν είναι καθόλου εύκολο να απαριθμήσει κανείς - καθιστούσαν από ένα σημείο και μετά υποχρεωτική τη δημιουργία κεντρικής λαϊκής εξουσίας.



Ο Αρης με αντάρτες, στους Αγ. Αναργύρους της Βίνιανης


Προσπάθειες του ΕΑΜ για πλατύ κυβερνητικό σχήμα

Αντιλαμβανόμενο την ανάγκη της δημιουργίας κυβέρνησης στην Ελεύθερη Ελλάδα, το ΕΑΜ κατέβαλε, όπως προαναφέραμε, τεράστιες προσπάθειες να συμμετέχουν σ' αυτήν όσο το δυνατό ευρύτερες πολιτικές δυνάμεις. Στο διάγγελμά της μάλιστα στον ελληνικό λαό, με την ευκαιρία της ίδρυσής της, η ΠΕΕΑ δεν παραλείπει ν' αναφερθεί σ' αυτό το θέμα, τονίζοντας ανάμεσα στα άλλα: «Ο σχηματισμός αυτού του οργάνου (της ΠΕΕΑ δηλαδή) αργοπόρησε γιατί γινότανε προσπάθεια να συμπέσει με την πραγματοποίηση γενικής πολιτικής ενότητας.
Ομως η προσπάθεια της ενότητας, που γίνεται εδώ και δυόμισι χρόνια από το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, σκόνταψε πάντα στα ίδια εμπόδια: την αδικαιολόγητη κακή θέληση, το μικροπολιτικό υπολογισμό, την ακατανίκητη αδράνεια, τη βαθιά αδιαφορία για το μεγάλο αγώνα του λαού, τον παθολογικό φόβο της λαϊκής χειραφέτησης, την ιδιοτελή αντιπάθεια προς το λαϊκό κίνημα. Δυόμισι χρόνια διαπραγματεύσεις του ΕΑΜ με τα παλιά πολιτικά κόμματα, δυόμισι χρόνια καρτερικής ανοχής της αχαλίνωτης συκοφαντίας, που γινόταν σε βάρος του εις απάντηση των διαβημάτων και του αγώνα του, δεν κατόρθωσαν να νικήσουν αυτά τα εμπόδια, που τα εκμεταλλεύτηκε ο κατακτητής για να βρει ηθική και υλική ενίσχυση στον αγώνα του εναντίον του έθνους...» (ΠΕΕΑ : «Δελτίο Πράξεων και αποφάσεων», αριθμός φύλλου 1, εκδόσεις ΟΛΚΟΣ 1976 και «Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης», εκδόσεις ΣΕ, τόμος Β`, σελ. 17).

Για να έχουμε μια πιο συγκεκριμένη εικόνα όσων αναφέρει στο διάγγελμά της η ΠΕΕΑ αξίζει να σημειώσουμε πως τον Δεκέμβρη του '43 το ΕΑΜ προχώρησε - χωρίς να βρει ανταπόκριση - σε μια γενναία έκκληση για ενότητα, καλώντας με απόφαση της ΚΕ του «όλα τα πολιτικά κόμματα, που ειλικρινά αγωνίζονται για τη λευτεριά και τις ελευθερίες του λαού να συνεννοηθούν πάνω στη βάση να σχηματιστεί εδώ στην Ελλάδα από τώρα Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, που θα αναλάβει και την ενιαία διεξαγωγή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και την ομαλή λύση του Πολιτειακού ζητήματος, σύμφωνα με τη λαϊκή θέληση». («Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης», εκδόσεις ΣΕ, τόμος Α`, σελ. 56-57 και Θ. Χατζή: «Η Νικηφόρα Επανάσταση που χάθηκε», εκδόσεις Δωρικός, τόμος Γ`, σελ. 28).

Σημαντικές πρωτοβουλίες πήρε επίσης το ΕΑΜ ώστε να συμμετέχουν στο σχηματισμό της Κυβέρνησης του Βουνού πολιτικά πρόσωπα που βρίσκονταν τότε στη χώρα, όπως ο Σβώλος, ο Σοφιανόπουλος κ. ά., αλλά προσέκρουσε στους δισταγμούς και σε άλλες σκοπιμότητες των τελευταίων, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί να προχωρήσει μόνο του στο σχηματισμό της κυβέρνησης.

Η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης

Στις αρχές Γενάρη του '44 η 10η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ υπογράμμισε ως επιτακτική την ανάγκη συγκρότησης κεντρικού κυβερνητικού οργάνου στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας. Στην πολιτική της απόφαση αναφερόταν συγκεκριμένα: «Το φούντωμα του εθνικού αγώνα, η απελευθέρωση σημαντικού μέρους του εθνικού εδάφους, η ανάγκη της υπέρτατης συνένωσης και επιστράτευσης όλων των εθνικών δυνάμεων στη σημερινή τελική φάση του πολέμου για την ολοκληρωτική συντριβή των κατακτητών στο πλευρό των συμμάχων, βάζουν μπροστά στο αγωνιζόμενο έθνος επιτακτικά το πρόβλημα της δημιουργίας στην Ελεύθερη Ελλάδα κεντρικού κυβερνητικού οργάνου εθνικής ενότητας και απελευθέρωσης» («Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ», εκδόσεις ΣΕ, τόμος Ε`, σελ. 201-202).

Στην ίδια απόφαση κατέληξε και η ΚΕ του ΕΑΜ που συνεδρίασε, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Θ. Χατζή στις 10/1/1944, στην Κυψέλη. «Η ΚΕ του ΕΑΜ - γράφει ο Χατζής - προσανατολίστηκε σταθερά προς τη συγκρότηση κυβερνητικού οργάνου στην Ελεύθερη Ελλάδα. Αντίθετη άποψη δεν υπήρχε από κανένα κόμμα ή οργάνωση που αντιπροσωπεύονταν στο ανώτατο καθοδηγητικό όργανο του κινήματος» (Θ. Χατζή, στο ίδιο, σελ. 51-54). Ετσι από τα μέσα του Γενάρη άρχισε να περνά η κεντρική καθοδήγηση του κινήματος στο βουνό και στις 10 Μάρτη συγκροτήθηκε η ΠΕΕΑ , που στην αρχική της σύνθεση είχε πέντε μέλη ΕΑΜικής προέλευσης, με πρόεδρο (πρωθυπουργό) τον Ευριπίδη Μπακιρτζή και γραμματείς (υπουργούς) τους Εμ. Μάντακα, Γ. Σιάντο, Η. Τσιριμώκο και Κ. Γαβριηλίδη. Πολύ σύντομα όμως, σαράντα, περίπου, μέρες μετά την ίδρυσή της και συγκεκριμένα στις 18 Απρίλη του 1944, στη σύνθεσή της θα προστεθούν πέντε νέα μέλη, μερικά από τα οποία δεν ανήκαν σε καμία από τις ΕΑΜικές οργανώσεις και κόμματα. Ταυτόχρονα θα γίνει και ανακατανομή αρμοδιοτήτων. Πρόεδρος θα οριστεί ο Αλ. Σβώλος και αντιπρόεδρος ο Ευρ. Μπακιρτζής. Τα υπόλοιπα νέα μέλη, εκτός του Σβώλου, ήταν: Ν. Ασκούτσης, Α. Αγγελόπουλος, Π. Κόκκαλης και Στ. Χατζήμπεης («Αρχείο ΠΕΕΑ - πρακτικά συνεδριάσεων», εκδόσεις ΣΕ, σελ. 81-82).

Η ΠΕΕΑ αγκαλιάστηκε θερμά από τον ελληνικό λαό κι ήταν γι' αυτόν η πραγματική έκφραση της θέλησής του, γεγονός που αποδείχτηκε περίτρανα από τη λαϊκή συμμετοχή στις εκλογές της 25ης Απριλίου 1944 για την ανάδειξη των μελών του Εθνικού Συμβουλίου, το οποίο λίγες μέρες αργότερα - από τις 14 έως 27 Μάη - πραγματοποίησε την ιστορική του συνεδρίαση στις Κορυσχάδες.

Η ΠΕΕΑ αυτοδιαλύθηκε, τυπικά, μετά την απελευθέρωση, στις 5/11/1944. Ουσιαστικά, όμως, η αντίστροφη, γι' αυτήν μέτρηση είχε αρχίσει όταν, βάσει του συμφώνου του Λιβάνου, δημιουργήθηκε - και με τη συμμετοχή του ΕΑΜ - η περιβόητη κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γ. Παπανδρέου.

Το έργο της ΠΕΕΑ υπήρξε πολύμορφο και μοναδικό σε σπουδαιότητα, παρά το γεγονός ότι ο βίος της ήταν βραχύς. Στις 64 πράξεις, 79 αποφάσεις και δύο διαγγέλματα που εξέδωσε φανερώνεται ένας νέος τύπος εξουσίας, μια νέου τύπου δημοκρατία, όπου ο λαός είναι πραγματικά αφέντης στον τόπο του, κύριος του εαυτού του. Το έργο της αποτελεί μια ζωντανή, μοναδική για το λαϊκό και επαναστατικό κίνημα της χώρας μας, κληρονομιά, που αποδεικνύει περίτρανα πως η λαϊκή εξουσία δεν είναι ουτοπία, πως το μέλλον ανήκει σ' αυτούς που αγωνίζονται για να την πραγματοποιήσουν.

ΒΙΝΙΑΝΗ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ
Εδώ «γεννήθηκε» η Κυβέρνηση του Βουνού



Αναπαράσταση της αίθουσας συνεδριάσεων της ΠΕΕΑ, μέσα στο μουσείο


«Σ' αυτό το σπίτι ήταν το τυπογραφείο του ΕΛΑΣ... Σ' εκείνο με τη μισογκρεμισμένη στέγη έμενε ο Σβώλος. Κι εδώ ο Σιάντος...». «Στο δίπατο, ήταν που συναντήθηκε ο Βελουχιώτης με τον Ζέρβα και τους Αγγλους για την ανατίναξη στον Γοργοπόταμο... Το σπίτι εκεί πέρα, ήταν για τους Ρώσους στρατιώτες. Τους βλέπαμε, μικρά παιδιά εμείς, να πλένονται μισόγυμνοι μες στο καταχείμωνο και παγώναμε...»Βίνιανη Ευρυτανίας. Εδώ που, στις 10 Μάρτη του 1944, συγκροτήθηκε η Πολιτική Επιτροπή Πολιτικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), η «Κυβέρνηση του Βουνού ».

Τούτη τη φορά, η Ιστορία δε γεμίζει μερικές σελίδες ενός βιβλίου με αράδες από μελάνι. Ξετυλίγεται στα λιθόστρωτα μονοπάτια του χωριού, στο κατώφλι των σπιτιών, στα δωμάτια που κρύβουν οι χοντροί τοίχοι, έξω από το παλιό καφενείο. Στα δρομάκια όπου, ανάμεσα στις τσουκνίδες και στα αγριόχορτα που ανταμώνει σήμερα όποιος τα περπατήσει, τα ίχνη των ΕΛΑΣιτών μοιάζουν να μην έχουν σβήσει. Εκεί όπου, αν ο οδοιπόρος κλείσει τα μάτια, δεν είναι δύσκολο να αντικρίσει τις αντάρτισσες να πλένουν στη ρεματιά. Οπως και να αφουγκραστεί τις κουβέντες που έστηναν οι χωριανοί με τα στελέχη της ΠΕΕΑ για την πορεία του αγώνα, αλλά και τα καθημερινά προβλήματα.

Ενα ολόκληρο χωριό αφηγείται πως, την ώρα που ο ελληνικός λαός πολεμούσε τον κατακτητή, μέσα στην πείνα και τις κακουχίες, ανταμώνοντας καθημερινά το θάνατο, την ίδια εκείνη ώρα, πάσχιζε να θεμελιώσει την ανοικοδόμηση μιας χώρας μισοκατεστραμμένης. Να διδάξει γράμματα στα ξυπόλυτα παιδιά του, να διασώσει τον πολιτισμό του, να φτιάξει θεσμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να διοικεί τον τόπο του. Να εδραιώσει τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, να εδραιώσει τη λαϊκή εξουσία...

Προπύργιο της Νέας Ελλάδας

«Βυθισμένη» στην ιδιόμορφη ορεινή ομορφιά της Ευρυτανίας, η Βίνιανη βρίσκεται ανάμεσα στις κορυφές του Τυμφρηστού, σε υψόμετρο 700 μέτρων, κάμποσα χιλιόμετρα από το Καρπενήσι. Για να φτάσει κανείς στο χωριό, περνά μέσα από έλατα που μονάχα ο δρόμος χωρίζει από πελώρια πλατάνια, τα οποία ποτίζουν τα κλαδιά τους στα νερά του Μέγδοβα. Σ' αυτήν την πανέμορφη τοποθεσία, είναι το μέρος που η ηγεσία του ΕΑΜ μετέτρεψε σε προπύργιο του απελευθερωτικού αγώνα.

Ηδη από το Μάρτη του 1944, η Βίνιανη ήταν η έδρα της Κυβέρνησης του Βουνού . Εκεί πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες, κομβικής σημασίας συσκέψεις που έθεσαν τον άξονα δράσης, προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι που είχαν τεθεί ευθύς εξαρχής: η Εθνική Απελευθέρωση. Η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας. Η βελτίωση, ολοκλήρωση και απρόσκοπτη λειτουργία των θεσμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η προσαρμογή του λαϊκού στρατού στις αξιώσεις της νέας πραγματικότητας. Η ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών του ελληνικού λαού και η περίθαλψη των θυμάτων του κατακτητή.
Η ένωση όλου του ελληνικού λαού, κάτω από μια ενιαία δική του κυβέρνηση . Από τις εκλογές που η ΠΕΕΑ προκήρυξε για το τελευταίο δεκαήμερο του Απρίλη του '44 (στις οποίες ψήφισαν 1.800.000 άντρες και γυναίκες άνω των 18, σε ελεύθερες, ημικατεχόμενες και κατεχόμενες περιοχές της χώρας, μέσα σε συνθήκες απίστευτων διώξεων από τον κατακτητή), εκλέχτηκαν 180 εκπρόσωποι για την πρώτη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, στις Κορυσχάδες, από τις 14 έως τις 27 Μάη του ίδιου χρόνου.

Πήραν μέρος πατριώτες που ανήκαν στο ΚΚΕ, στο Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας, στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, στο Σοσιαλεργατικό, στη Δημοκρατική Ενωση, στην Ενωση της Λαϊκής Δημοκρατίας, στο Κόμμα των Αριστερών Φιλελευθέρων, στο Μεταρρυθμιστικό Κόμμα, όπως και ανεξάρτητοι.
Την ανάγκη συγκρότησης εθνικής κυβέρνησης , σημείωνε στις αποφάσεις της η 10η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία συγκλήθηκε το Γενάρη του 1944: «Το φούντωμα του εθνικού αγώνα, η απελευθέρωση σημαντικού μέρους του εθνικού εδάφους, η ανάγκη της υπέρτατης συνένωσης και επιστράτευσης όλων των εθνικών δυνάμεων στη σημερινή τελική φάση του πολέμου, για την ολοκληρωτική συντριβή των κατακτητών στο πλευρό των συμμάχων, βάζουν μπροστά στο αγωνιζόμενο έθνος επιτακτικά το πρόβλημα της δημιουργίας στην Ελεύθερη Ελλάδα κεντρικού κυβερνητικού οργάνου εθνικής ενότητας και απελευθέρωσης...»*

Στις 18 Απρίλη του 1944 η ΠΕΕΑ ανασχηματίζεται και, από τα πέντε μέλη που την αποτελούσαν αρχικά, φτάνει να αριθμεί εννιά επικεφαλής Γραμματειών (υπουργείων): ο Αλέξανδρος Σβώλος ήταν γραμματέας Εξωτερικών, Παιδείας, Θρησκευμάτων και Λαϊκής Διαφώτισης (και πρόεδρος της ΠΕΕΑ). Ο Ευρ. Μπακιρτζής γραμματέας Επισιτισμού (και αντιπρόεδρος της ΠΕΕΑ). Ο Ηλ. Τσιριμώκος γραμματέας Δικαιοσύνης. Ο Εμ. Μάντακας γραμματέας Στρατιωτικών. Ο Ν. Ασκούτσης γραμματέας Συγκοινωνίας. Ο Αγγ. Αγγελόπουλος γραμματέας Οικονομικών. Ο Π. Κόκκαλης γραμματέας Κοινωνικής Πρόνοιας. Ο Κ. Γαβριηλίδης γραμματέας Γεωργίας. Ο Στ. Χατζήμπεης γραμματέας Εθνικής Οικονομίας.

Το έργο της ΠΕΕΑ ήταν ιδιαίτερα πλούσιο. Εκανε προσπάθεια να δικαιώσει τις προσδοκίες όλων όσοι είχαν αγωνιστεί με αυταπάρνηση και ηρωισμό ενάντια σε ξένους και ντόπιους δυνάστες, αποτυπώνοντας τους πρώτους καρπούς της συλλογικής δουλιάς ενός λαού που πεισματικά και θαρραλέα αποζητούσε την προκοπή. Με τον «Κώδικα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης» η ΠΕΕΑ καθόρισε την οργάνωση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες των Επαρχιακών Συμβουλίων, των Διοικητικών Επιτροπών, των υπηρεσιών των Γραμματειών. Καθόρισε νομοθετικά το ελάχιστο όριο συντήρησης του εργαζόμενου και της οικογένειάς του.

Αναγνώρισε, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, την ισοτιμία της γυναίκας με τον άντρα, τη μισθολογική εξίσωση του εργαζόμενου και της εργαζόμενης. Παραχώρησε τα δάση και τους βοσκότοπους στις κοινότητες. Μερίμνησε για την ανακούφιση των οικογενειών των θυμάτων, των απόρων και των πυροπαθών. Εξασφάλισε τη λειτουργία δημοτικών σχολείων, όπως και παιδαγωγικών φροντιστηρίων για προετοιμασία δασκάλων, τύπωσε βιβλία. Ιδρυσε το Σώμα Εθνικής Πολιτοφυλακής, για να φρουρεί τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού. Κι όλα αυτά, την ώρα που οι κατακτητές, βλέποντας την επερχόμενη ήττα τους, πυρπολούσαν χωριά και εκτελούσαν πατριώτες με μεγαλύτερη εκδικητική μανία, ενώ η ντόπια αντίδραση που είχε καταφύγει στη Μέση Ανατολή μεθόδευε την υποδούλωση του ελληνικού λαού στους Βρετανούς ιμπεριαλιστές.



Το τυπογραφείο του ΕΛΑΣ στεγάστηκε σ' αυτό το σπίτι


«Το χωριό μας... το εγκατέλειψαν»

Περιμένει κανείς, η Βίνιανη να έχει χαρακτηριστεί ιστορικός χώρος. Ή ακόμα να τελεί υπό την προστασία της πολιτείας, για να διασωθεί ως πολύτιμο μνημείο της ιστορίας της νεότερης Ελλάδας. Κι όμως. «Το χωριό μας... το εγκατέλειψαν», λέει ο Νίκος Μπακογιάννης, πρόεδρος σήμερα του «Σωματείου Εθνικής Αντίστασης, ΠΕΕΑ Βίνιανης Ευρυτανίας». Ο σεισμός που έγινε το 1966 στην περιοχή, ευνόησε εκείνους οι οποίοι αναζητούσαν αφορμή για να ερημωθεί η ιστορική Βίνιανη, και κυρίως για να σβηστούν από τη λαϊκή μνήμη τα γεγονότα με τα οποία συνδέεται. Ετσι το 1968, το χωριό εκκενώθηκε «λόγω κινδύνου κατολισθήσεως». Οι οικογένειες που το κατοικούσαν δημιούργησαν τη Νέα Βίνιανη, σε μια τοποθεσία που δεν μπορεί να συγκριθεί με όσα πλεονεκτήματα εξασφάλιζε η γενέτειρά τους.

«Πόσες φορές θυμάμαι στην πλατεία τον Αρη, τον Σαράφη...», διηγείται ο κυρ-Νίκος. Οταν έγινε η πρώτη συνεδρίαση της ΠΕΕΑ στο δημοτικό σχολείο του χωριού, ήταν εννιά χρονών παιδί.

Σήμερα, φτάνοντας στην εκκλησιά των Αγίων Αναργύρων, τραβά το σκοινί για να ηχήσει η καμπάνα, στο μέρος όπου άλλοτε ο ήχος της ειδοποιούσε για τις συνελεύσεις των κατοίκων. Εδώ όπου, τα μόνα ίχνη ζωής που έχουν απομείνει, είναι η μυρωδιά από το χαμομήλι, το χρώμα της άγριας παπαρούνας.

Η εγκατάλειψη του χωριού από την πολιτεία αφήνει περιθώρια ασυδοσίας σε ιδιώτες, που τα τελευταία χρόνια έσπευσαν να αγοράσουν κάποια από τα σπίτια του. Τα κτίσματα λοιπόν που φιλοξένησαν τον τιτάνιο αγώνα του λαού μας για τη λευτεριά του, σήμερα εξελίσσονται σε εξοχικές κατοικίες - γιατί όχι κάποια στιγμή και σε τουριστικά καταλύματα.

Το μόνο σημείο του χωριού που έχει διασωθεί, μετά από επίμονες προσπάθειες φορέων της Ν. Βίνιανης, είναι το σχολείο, όπου στεγάζεται ένα πολύ αξιόλογο μουσείο. Να σημειωθεί, βέβαια, πως ο χώρος αναπλάστηκε μόλις πριν από έξι χρόνια, ενώ μέχρι την κατασκευή του μουσείου, σύχναζαν μέσα... κατσίκια.

Η μία αίθουσα του μουσείου, αναπαριστά το χώρο συνεδριάσεων της ΠΕΕΑ, ενώ το φωτογραφικό υλικό - με πλάνα από την καθημερινότητα των ΕΛΑΣιτών αλλά και της Βίνιανης - που εκτίθεται, είναι ιδιαίτερα πλούσιο.

«Στα χωριά παίρνουν τις αποφάσεις τους», είναι η περιγραφή μιας φωτογραφίας που εικονίζει άνδρες και γυναίκες, νέους και ηλικιωμένους, με ορατά τα σημάδια της κόπωσης και των κακουχιών να συνεδριάζουν κάτω από δέντρα. Εικόνες από συσσίτια των οποίων τη συχνότητα και την ποιότητα η ΠΕΕΑ ανέλαβε να βελτιώσει από την πρώτη κιόλας στιγμή της συγκρότησής της, ώστε ο λαός να διασφαλίσει φαγητό. Χαρτονομίσματα και γραμματόσημα που εξέδωσε η Κυβέρνηση του Βουνού . Ενας πίνακας του ΕΛΑΣ με τη διάρθρωση των σωμάτων στρατού, αλλά και ένας αυθεντικός γερμανικός χάρτης με σημειωμένες τις ελλαδικές περιοχές που είχαν απελευθερώσει τα στρατεύματα του ΕΛΑΣ. Φωτογραφίες από υπαίθριες χειρουργικές επεμβάσεις, από αντάρτισσες που ασκούνταν στο χειρισμό και στη συναρμολόγηση όπλων, αλλά και από την έντονη πολιτιστική δραστηριότητα που αναπτυσσόταν στις ελεύθερες περιοχές: Συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις κλπ.>

Ιδιαίτερα πλούσιο είναι ακόμα το έντυπο υλικό από νομοθετικές και διοικητικές διατάξεις της ΠΕΕΑ: άρθρα για την οργάνωση του πολέμου και της λαϊκής ασφάλειας. Για τη λαϊκή δικαιοσύνη. Την οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών. Της οικονομίας, της κοινωνικής πρόνοιας. Αρθρα για τα πολιτικά δικαιώματα, αποφάσεις τοπικών συνελεύσεων.



23 Απρίλη του 1944. Οι γυναίκες ψηφίζουν για πρώτη φορά. Εκλογές για την ανάδειξη του Εθνικού Συμβουλίου στην Ελεύθερη Ελλάδα


Μέρη... «επικίνδυνα»

Το χωριό όντως εγκαταλείφθηκε επειδή ήταν επικίνδυνο. Οχι όμως για τις ζωές των κατοίκων του. Ηταν «επικίνδυνο» για την εξουσία της ντόπιας αστικής τάξης. Ο ΕΛΑΣ, όσα ήταν και όσα έκανε ο ΕΛΑΣ, η ΠΕΕΑ, όσα έπραξε και όσα σημαίνει η ΠΕΕΑ, η δύναμη με την οποία εξόπλιζε το λαό η ενότητα που διέκρινε τους αγώνες του, μα πάνω απ' όλα το δίκιο του, έπρεπε να «ταφούν».

Μήπως άλλωστε είναι η πρώτη φορά; Μήπως δεν είναι ανάλογη η «τύχη» της Μακρονήσου; Του κολαστηρίου όπου χιλιάδες αγωνιστές κατέθεσαν μαρτυρικά το δικό τους φόρο αίματος για την ελευθερία και τη δημοκρατία στον τόπο μας, το οποίο ενώ η αστική τάξη έχει μετατρέψει με την υπογραφή της σε μαντρί ζώων, πρόσφατα καπηλεύτηκε για προεκλογικούς λόγους; Μήπως δεν είναι ανάλογη η τύχη δεκάδων ιστορικών χώρων διάσπαρτων σε όλη τη χώρα; Μήπως δεν είναι ίδια η τύχη ολόκληρης της ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης, την οποία τα σχολικά βιβλία στριμώχνουν σε ελάχιστες σελίδες;

Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι η αστική τάξη θέλει να ξεχαστεί η αληθινή Εθνική Αντίσταση. Να ξεχαστεί ποιος αντιστάθηκε και γιατί. Τρέμουν οι εκμεταλλευτές της εργατικής τάξης τη μέρα που ο λαός θα πάρει και πάλι τη ζωή στα δικά του χέρια. Και σωστά τρέμουν...





Υποστηρίξτε την σελίδα μας στο Facebook
κάνοντας "κλικ" στον παρακάτω σύνδεσμο, ευχαριστούμε.



Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε

ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)



ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Στείλτε ιδέες, προτάσεις, κριτικές για τον ιστότοπό μας.



© Copyright 2017 Εθνική Αντίσταση - ΔΣΕ - All Rights Reserved