Η ΕΠΟΝ δεν προέκυψε από παρθενογένεση. Ηταν ο ώριμος καρπός αγώνων και θυσιών. Βασικός φορέας και αιμοδότης της ΕΠΟΝ ήταν η θρυλική ΟΚΝΕ. Και είναι αλήθεια πως τη «μαγιά» της ΕΠΟΝ θα τη βρούμε στα ξερονήσια και τις φυλακές της δικτατορίας του Μεταξά, όπου ήταν κλεισμένα μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Ιδιαίτερη σημασία για το νεολαιίστικο κίνημα έχει η πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, στις 5 Φλεβάρη 1942, όταν και ιδρύθηκε στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ). Σε αυτό, εκτός από την ΟΚΝΕ, συμμετείχαν και οι παρακάτω νεολαιίστικες οργανώσεις: «Φιλική Εταιρεία Νέων», «Ελευθερία», «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» και «Δημοκρατική Ενωση Νέων».
Περίπου ένα χρόνο αργότερα και κάτω από βαριά παρανομία, στις 14 Γενάρη 1943, συνήλθε η Ολομέλεια της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς.
Κυριακή 13 Ιανουαρίου 1946. Από νωρίς το πρωί πλήθος νέων, κατά ομάδες κι απ' όλες τις περιοχές της Ελλάδας, συνέρεε στο θέατρο «Απόλλων». Μέσα στην αίθουσα του θεάτρου η διακόσμηση, απόλυτα λιτή και ιδιαίτερα συμβολική, ήταν ειδικά προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις του γεγονότος που από στιγμή σε στιγμή έμελλε να συμβεί. Ηρωες του '21, φωτογραφίες νέων ανθρώπων που δεν ήταν πια στη ζωή, φλογερά συνθήματα και δύο όμορφα πανό. Στο ένα εικονιζόταν η Παναγιώτα Σταθοπούλου, η νεαρή ΕΠΟΝίτισσα που θυσίασε τη ζωή της ορμώντας ίσια πάνω στο γερμανικό τανκς στις 22 Ιουλίου 1943, όταν σύσσωμος ο λαός της Αθήνας διαδήλωνε εναντίον της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής. Το άλλο πανό εικόνιζε δύο δουλευτάδες, μια κοπέλα κι ένα αγόρι, έναν κασμά, μια αξίνα και στάχυα, συμβολίζοντας έτσι μια καινούργια εποχή που άνοιγε τους ορίζοντές της.
Ηταν τρεις, πολέμησαν για μυριάδες... Δημήτρης Αυγέρης, Κώστας Φωλτόπουλος και Θάνος Κιοκμενίδης: Οι τρεις ΕΠΟΝίτες, που έδωσαν με τη ζωή τους μάθημα λευτεριάς και θυσίας σε όλες τις επερχόμενες γενιές.
Το βάφτισε κάστρο ο λαός μας κι ας μην είχε τείχη και πολεμίστρες.
Το σπίτι της οδού Αγραίων 47, το "Κάστρο του Υμηττού ", αποτελεί μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της ένδοξης Εθνικής μας Αντίστασης.
Μέσα εκεί στα τέσσερα ντουβάρια του, στήθηκε ένα μετερίζι λευτεριάς. Μέσα εκεί, πριν 53 χρόνια, τρεις ΕΠΟΝίτες, ο Δημήτρης Αυγέρης,ο Κώστας Φολτόπουλος και ο Θάνος Κιοκμενίδης,έδωσαν ένα μάθημα λευτεριάς και θυσίας εναντίον των γερμανοτσολιάδων κατακτητών.
Από το 1941 άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες αντιστασιακές ομάδες φοιτητών στα πανεπιστήμια με την καθοριστική συμβολή της ΟΚΝΕ, ενώ στα τέλη του 1941 και στις αρχές του 1942 δημιουργούνται οι φοιτητικές Λέσχες του Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Αθήνας, οι οποίες μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ μαζικοποιούνται με εκατοντάδες φοιτητές και εμπλουτίζουν τη δράση τους.
Αντίστοιχο είναι το κλίμα και στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, όπου από το Σεπτέμβρη του 1941 έχουμε τους πρώτους νεκρούς φοιτητές, εκτελεσμένους με την κατηγορία της αντίστασης στις δυνάμεις κατοχής.
Πάνω από 120 είναι οι φοιτητές της Αθήνας που έπεσαν νεκροί στον αγώνα κατά των κατακτητών σύμφωνα με το λεύκωμα «Φωτοδότης της Λευτεριάς» που εξέδωσε η ΕΠΟΝ Σπουδαστών, ενώ αντίστοιχα δεκάδες είναι και οι νεκροί αγωνιστές φοιτητές στη Θεσσαλονίκη.
Το Σάββατο 5 Φλεβάρη 1942 ίδρυεται το ΕΑΜ Νέων. Κύριος κορμός του ήταν η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών (ΟΚΝΕ) και οι οργανώσεις «Φιλική Εταιρία Νέων» και «Λεύτερη Νέα».
Μετά την κήρυξη του πολέμου και ιδιαίτερα από το 1941 που πολλοί κομμουνιστές κατάφεραν να αποδράσουν από τις εξορίες και τις φυλακές και άρχισε η ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ, οι νέοι κομμουνιστές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην οργάνωση της μαθητικής νεολαίας. Τα πρώτα δείγματα του ξεσηκωμού, που θα έπαιρναν γρήγορα το δρόμο της οργανωμένης πάλης, δεν άργησαν να φανούν... Αυτό το κατάλαβε πολύ καλά ο πρώτος κατοχικός πρωθυπουργός, Γ. Τσολάκογλου, ο οποίος στο πρώτο του διάγγελμα συνιστούσε «πειθαρχίαν και υπακοήν εις τας διαταγάς των αρχών», ενώ παρότρυνε τη νεολαία «να εγκαταλείψη την πολιτικήν και να αφοσιωθή στο ποδόσφαιρόν της» (Εφημ. «Βραδυνή», «Ακρόπολις» της 31.5.1941).
Στο καταστατικό της ΕΠΟΝ , στο άρθρο 3 όπου αναγράφονται οι σκοποί της οργάνωσης, ως δεύτερος σκοπός της - αμέσως μετά την εθνική απελευθέρωση, την πλέρια ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Ελλάδας - αναγράφεται ο αγώνας για την "υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς, στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό". Το σύνθημα "Πολεμάμε και τραγουδάμε - πολεμάμε και μαθαίνουμε!" χαρακτήριζε όλη την ΕΠΟΝίτικη δουλιά. Ετσι η ΕΠΟΝ έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στη μαθητική νεολαία η οποία έγραψε μοναδικές σελίδες ηρωικών αγώνων μέσα από τις γραμμές της.
Πρόδρομοι της ΕΠΟΝ στη μαθητική νεολαία.
Μαθητικό αντιστασιακό κίνημα υπήρχε πριν την ίδρυση της ΕΠΟΝ . Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε πως συνιδρυτής της ΕΠΟΝ , στα ιδρυτικά της κείμενα, εμφανίζεται και η "Ενιαία Μαθητική Νεολαία". Ας δούμε όμως το θέμα αναλυτικότερα.
Τα δικά της αγωνιστικά κάλαντα έψαλλε η ΚΝΕ την παραμονή των Χριστουγέννων και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς σε γειτονιές και πλατείες, σπίτια και κεντρικούς δρόμους. Ενα από τα πιο όμορφα στιγμιότυπα αυτής της πρωτοβουλίας ήρθε στο «Ριζοσπάστη» από τον Αλιμο.
Εκεί, ο σ. Κώστας Ξένος, παλαίμαχος ΕΠΟΝίτης, υποδέχτηκε στο σπίτι του τους ΚΝίτες με μια συγκινητική και ενδιαφέρουσα μαρτυρία για τα αγωνιστικά κάλαντα της ΕΠΟΝ στην Αθήνα, 76 χρόνια πριν, μέσα στη φλόγα των μαχών του Δεκέμβρη του 1944:
«Πλησίασαν Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά 1945», αναφέρει ο Κ. Ξένος, «και ένας έριξε την ιδέα να βγούμε να πούμε τα κάλαντα, να μαζέψουμε γλυκά και βιβλία για να τα πάμε στα νοσοκομεία Δαφνίου και Ελευσίνας που νοσηλεύονταν τραυματίες του ΕΛΑΣ και άμαχοι από τους καθημερινούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Δε θυμάμαι ποιος έφτιαξε τους στίχους και τους προσάρμοσε στο σκοπό, είχαν όμως επίκαιρο πνεύμα, ταιριαστό στην κατάσταση των ημερών και άρεσαν πολύ».
Στην σελίδα αυτή θα βρείτε σπάνια βιβλία για την Εθνική Αντίσταση, τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας και την Εθνική Αλλυλεγγύη.
Kαλή ανάγνωση.
Στην σελίδα αυτή θα παρουσιάζουμε οπτικοακουστικό υλικό που έχει διασωθεί από την δράση του Ε.Α.Μ, Ε.Λ.Α.Σ, Ε.Λ.Α.Ν, Ε.Π.Ο.Ν και Δ.Σ.Ε καθώς και αφιερώματα.
ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)
Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε