Ο θρυλικός Σκοτίδας,
πολέμαρχος των βουνών της Πίνδου.



Απο αριστερά Ηλίας Παπαδημητρίου (Λιάκος), Νίκος Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας), Δημήτρης Κυρατζόπουλος (Φωτεινός), Αριστοτέλης Χοτούρας (Αρριανός), Νίκος Παπαστεργίου (Φουρκιώτης). Τσοτύλι Απρίλης 1943


Ο Νίκος Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας ) γεννήθηκε το 1915 στο Κυπαρίσσι Γρεβενών από εργατική οικογένεια. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, ως έφεδρος ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού, πολέμησε γενναία στην πρώτη γραμμή του αλβανικού μετώπου και παρασημοφορήθηκε επ' ανδραγαθία.

Με την εισβολή των χιτλερικών στρατευμάτων και την κατοχή της χώρας, ο Νίκος Θεοχαρόπουλος, όπως πολλοί πρωτοπόροι αγωνιστές - κομμουνιστές, δεν έμεινε με χέρια σταυρωμένα. Αγωνίστηκε ενάντια στους Ιταλοφασίστες και τους Γερμανούς κατακτητές και αναδείχτηκε στη Διοίκηση του Αρχηγείου της Πίνδου. Οι εξαίρετες ικανότητές του τον ανέδειξαν σε καθοδηγητή του Αρχηγείου.

Πήρε μέρος και διακρίθηκε σε πολλές μάχες εναντίον των ναζί κατακτητών. Ιστορικές έμειναν οι μάχες στο Σνίχοβο και στο Φαρδύκαμπο. Στο Φαρδύκαμπο, λίγα χιλιόμετρα από τη Σιάτιστα, στην «Μπάρα» οι αντάρτες του ΕΛΑΣ κατάφεραν όχι μόνο να συντρίψουν τις υπέρτερες δυνάμεις του εχθρού, αλλά συνέλαβαν και 603 Ιταλούς αιχμαλώτους.

Από το χειμώνα του '41-42 στην περιοχή Γρεβενών-Βοΐου, δημιουργήθηκαν εστίες οργανωμένων αγωνιστών, αυτές ανδρώθηκαν σε ένοπλες ομάδες μετά την πορεία της ομάδας “Αστραπή”, που αποτέλεσε την αρχή της ένοπλης δράσης του ΕΛΑΣ στην περιοχή.

Στις 16 του Γενάρη του 1943, το ένοπλο τμήμα με τον Τασιανόπουλο Δημήτρη και τον ανθ/γό Θεοχαρόπουλο Νίκο επικεφαλής, με τη βοήθεια της οργάνωσης των χωριών Πολυνερίου και Αλατόπετρας, αφοπλίζουν την Υποδιοίκηση χωροφυλακής Πολυνερίου.

Στις 20 του Γενάρη του 1943 από το χωριό Κυδωνιές το ένοπλο τμήμα "Αστραπή" αποτελούμενο από 25 άνδρες υπό τη διοίκηση του υπ/γού Κυρατζόπουλου Δημήτρη (Φωτεινού) και υποδιοικητή τον ανθ/γό Θεοχαρόπουλο Νίκο (Σκοτίδα), ξεκινάει νέα πορεία.
Από τις Κυδωνιές στις 23 του μήνα πηγαίνει στη Ροδιά. Εκεί συναντάει τον υπεύθυνο καθοδήγησης του ΕΑΜ και του ΚΚΕ Φίλο Γάμα ή Σέφτελο και μαζί καταστρώνουν το τολμηρό σχέδιο δράσης. Στους κατοίκους του χωριού μίλησαν για τις αρχές και τους σκοπούς του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Πέντε νέοι με τα όπλα τους κατατάχθηκαν στην ομάδα.
Από τη Ροδιά συνεχίζει η πορεία στα χωριά Σύδεντρο, Αμυγδαλιές, Άγιο Γεώργιο, Κιβωτός, Κοκκινιά. Και από την Κοκκινιά το απόγευμα με κεραυνοβόλα κίνηση και έφοδο η ομάδα καταλαμβάνει τη γέφυρα του Αλιάκμονα και το φυλάκιο χωροφυλακής 20 ανδρών. Τους αφοπλίζει και τους καλεί να τους ακολουθήσουν, κανείς δεν ακολούθησε.
Με γρήγορη κίνηση, πριν πληροφορηθεί ο εχθρός, αφήνουν τη γέφυρα και το ίδιο βράδυ με τη βοήθεια της οργάνωσης του ΕΑΜ Σιάτιστας και του συνδέσμου, καταλαμβάνουν το τηλεγραφείο και αφοπλίζουν την δύναμη της Υποδιοίκησης χωροφυλακής Σιάτιστας με δύναμη 30 ανδρών, ανοίγουν τη φυλακή και απελευθερώνουν 30 κρατούμενους. Η είσοδος του τμήματος στην πόλη της Σιάτιστας, σε μια πόλη με 10.000 κατοίκους στην αρχή του 1943, σε μια περίοδο που το αντάρτικο και ο ένοπλος αγώνας μόλις έκανε τα πρώτα του βήματα, άσκησε τεράστια επίδραση σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Αργότερα, ως καπετάνιος του 28ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, ανέπτυξε πλούσια και σημαντική δράση.



Μνημείο στο Βατοχώρι Κρυσταλλοπηγής


Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις 1944

"Τον Ιούλιο του 1944 οι Γερμανοί άρχισαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ενόψει της αποχώρησής τους από την Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις εκδηλώθηκαν από τρεις κατευθύνσεις προς Γράμμο και Σμόλικα. Η πρώτη από Καστοριά, Άργος προς Νόστιμο και Σκαλοχώρι, η δεύτερη από Γιάννενα προς Βάλια Κάλντα και η τρίτη από Γρεβενά προς Σαμαρίνα.
Η πρώτη μάχη δόθηκε στο ύψωμα Σκαλοχωρίου και Νοστίμου το Κουπ, Αύγουστο 1944. Ύστερα από σκληρή μάχη τα τμήματα του 28ου συντάγματος του ΕΛΑΣ υποχώρησαν στη δεύτερη γραμμή άμυνας, το Παλαιοκριμίνι. Οι Γερμανοί μπήκαν στο Σκαλοχώρι και έκαψαν ό,τι είχε μείνει από τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του 1943 και σκότωσαν όσους βρήκαν στα χωριά.
Εγώ όπως και όλοι οι σύντροφοι των πολιτικών οργανώσεων ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, ΚΚΕ, Αλληλεγγύης οπλισμένοι ενταχθήκαμε στα τμήματα του ΕΛΑΣ. Την επομένη συνεχίστηκε η μάχη στο ύψωμα του Παλαιοκριμινίου. Από νωρίς το πρωί μαζί μας βρισκόταν και ένα τμήμα Εγγλέζων με όλμους οι οποίοι όμως δεν έκαναν ούτε μια βολή παρά τις εκκλήσεις του διοικητή του 28ου συντάγματος. Η μάχη ολοήμερη, σκληρή τόσο που οι Γερμανοί δεν μπορούν να προχωρήσουν. Ένας μαχητής του ΕΛΑΣ υποχωρώντας μου είπε πως λίγα μέτρα μπροστά είχε πέσει νεκρός ο ΕΛΑΣίτης, ΕΠΟΝίτης Τάκης από το Άργος Ορεστικό, κουνιάδος του (Μητρόφσκι) Μητρόπουλου, δικηγόρου και αδελφού του Μηνά.
Αμέσως τράβηξα να πάρω το νεκρό για να μην τον σκυλέψουν (κακοποιήσουν) οι Γερμανοί. Ευτυχώς που με κράτησαν γιατί οι Γερμανοί και οι κομιτατζήδες-Παοτζήδες που πολεμούσαν στο πλευρό των Γερμανών ήταν μόλις λίγα μέτρα μπροστά μας.
Με τη δύση του ήλιου σταμάτησαν οι εχθροπραξίες και ο καπετάνιος του συντάγματος Σκοτίδας (Νίκος Θεοχαρόπουλος) από το Κυπαρίσσι Γρεβενών κάλεσε ένα διμοιρίτη, τον Μάξιμο και τους πολιτικούς των διαφόρων οργανώσεων. Μας είπε ότι η διμοιρία του Μάξιμου θα μείνει καλυμμένη στα δάση στο Παλαιοκριμίνι και θα εκδηλωθεί μόνον αν πέσουν πάνω τους οι Γερμανοί. Πρέπει όμως μαζί του να μείνει και ένας από τις πολιτικές οργανώσεις. Όλοι αρνήθηκαν εκτός από μένα. Έτσι έμεινα με εντολή μόλις οι Γερμανοί προχωρήσουν την επόμενη μέρα εμείς να επιστρέψουμε στα Καστανοχώρια μέχρι το Σκαλοχώρι για να δώσουμε κουράγιο στο λαό και να δείξουμε ότι είμαστε σώοι και μάχιμοι. Κι έτσι την επόμενη το απόγευμα όταν οι Γερμανοί προχώρησαν εμείς πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Σ’ ένα υψωματάκι βρήκαμε νεκρό τον Τάκη (τον Αργίτη) με μια σφαίρα στο μέτωπο και χωρίς παντελόνι και αρβύλες. Του τα πήραν οι κομιτατζήδες γιατί ήταν καινούρια, εγγλέζικα. Το χιτώνιο δεν το πήραν γιατί ήταν γεμάτο αίματα".
(από το βιβλίο: Τάκης Κωστόπουλος, Με τους αντάρτες στη Δυτική Μακεδονία: Αναμνήσεις από Κατοχή, Εμφύλιο, Τασκένδη, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Μαρτυρίες VII, Βιβλιόραμα-Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, 2006).

Μετά τη Βάρκιζα και το πογκρόμ που εξαπολύθηκε εναντίον των αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, των κομμουνιστών - με συλλήψεις, δίκες, βασανιστήρια και εκτελέσεις - ο Ν. Θεοχαρόπουλος, ο θρυλικός Σκοτίδας, διώχτηκε και αναγκάστηκε πολύ γρήγορα να βγει στο βουνό, στις 12/9/1946. Την ίδια περίοδο, το φθινόπωρο του 1946, σχηματίζει την πρώτη ομάδα των Ενοπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών. Ηταν η περίοδος όπου οι αγωνιστές που απελευθέρωσαν τη χώρα διώκονταν σκληρά από το αστικό κράτος που οικοδομούσαν οι δυνάμεις του κεφαλαίου μαζί με τους Εγγλέζους ιμπεριαλιστές και τους συνεργάτες των ναζί κατακτητών.
Αυτές οι ομάδες των Ενοπλων Καταδιωκόμενων αποτέλεσαν τους πρώτους πυρήνες για τη δημιουργία αργότερα του ΔΣΕ. Ετσι, από το Νοέμβρη του 1947 του ανατέθηκε η Διοίκηση του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας του ΔΣΕ.
Στην πορεία της σκληρής ένοπλης αναμέτρησης, για την πλούσια, πρωτοπόρα και σημαντική στρατιωτική του δράση ο σύντροφος Νίκος Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας ) ονομάστηκε διαδοχικά: Αντισυνταγματάρχης, Συνταγματάρχης και έφτασε στο βαθμό του Υποστράτηγου του Δημοκρατικού Στρατού.



Τιμητική πλακέτα


Μέσα σ' αυτήν τη σκληρή πάλη, στον ένοπλο αγώνα του εργατικού - λαϊκού κινήματος, του ΚΚΕ, για τη λευτεριά της χώρας, στον αγώνα ενάντια στο αστικό καθεστώς και στον εγγλέζικο και αμερικανικό ιμπεριαλισμό, διακρίθηκαν οι μεγάλες αρετές του.
Το 1948 ήταν οργανωτής της Σχολής Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ, επιτελάρχης της 670 Μονάδας. Το Σεπτέμβρη του 1948, με διαταγή του ΓΑ του ΔΣΕ αναλαμβάνει διοικητής στην 11η μεραρχία και λίγο αργότερα στην 10η του ΔΣΕ και δίνει αξιόλογες μάχες με μεγάλη επιτυχία.

Αρετές λαϊκού ηγέτη


Διακρίθηκε για την παλικαριά του στο πεδίο της μάχης και διέθετε μεγάλη τακτική αντίληψη, ήταν εφευρετικός σε στρατηγήματα, τολμηρός στους στρατιωτικούς ελιγμούς. Ηταν πάντα κοντά στους μαχητές. Ενέπνεε απέραντη εμπιστοσύνη και σιγουριά στους μαχητές του και φόβο στους αντιπάλους του.

Δεν είναι λεπτομέρεια και ούτε πλεονασμός να υπογραμμίζουμε πάντα τα πλούσια χαρίσματα και τις αρετές του λαϊκού ηγέτη. Ηταν σεμνός αγωνιστής, ανώτερος στο ήθος και υπόδειγμα κομμουνιστή.

Ο "Σκοτίδας" ήταν επικεφαλής των δυνάμεων του ΔΣΕ, (Διοικητής της 10ης Μεραρχίας του ΔΣΕ με Πολιτικό Επίτροπο τον Νίκο Μπελογιάννη, αποτελούμενη από τις 18η, 14η και η 103η Ταξιαρχίες, συνολικής δύναμης 2.438 μαχητών και μαχητριών), που κατέλαβαν τη Νάουσα και την κράτησαν 4 μέρες. Ηταν μια σημαντική επιτυχία που ανησύχησε σοβαρά την τότε κυβέρνηση και τις δυνάμεις του ιμπεριαλισμού. Την τελευταία περίοδο της δράσης του, ήταν επικεφαλής του Γραφείου Επιχειρήσεων του Γενικού Αρχηγείου.

Ένας συμπολεμιστής του θυμάται: "Τον Φλεβάρη του 1949 ο Στρατηγός Σκοτίδας ήρθε στην πρώτη γραμμή στα χαρακώματα στο ύψωμα Λούντζερ (το ύψωμα Λούντζερ ή Λούντζα βρίσκεται μεταξύ Φλώρινας και Πρέσπας κοντά στο Πισοδέρι), κάλεσε όλους τους ομαδάρχες του λόχου σε ένα αμπρί και μας μίλησε, θυμάμαι ακόμα τα τελευταία λόγια του: "Εσείς σαν ομαδάρχες διοικείτε οχτώ με δέκα μαχητές, εγώ τρεις Ταξίαρχους δυο Ταγματάρχες και τρεις Λοχαγούς. Είναι ποιό δύσκολο να διοικείς δέκα μαχητές".

Αυτός ο πρωτοπόρος αγωνιστής, ο κομμουνιστής, ο πολέμαρχος των βουνών της Πίνδου, χάθηκε στις 11/8/1949, όταν έπεσε, τραυματισμένος θανάσιμα από εχθρικό βλήμα πυροβολικού, στο ύψωμα του χωριού Βατοχώρι στο Βίτσι. Στις 11 Αυγούστου και κατά τις 11 το πρωί, που ο τόπος καιγόταν από τα αντιμαχόμενα πυρά, ο Σκοτίδας βρισκόταν στο πόστο του. Βλήμα πυροβολικού έκοψε τη ζωή αυτού του άξιου αγωνιστή και τίμιου κομμουνιστή. Ηταν τότε επικεφαλής του Γραφείου Επιχειρήσεων του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ.

Ο Σκοτίδας αγαπήθηκε από τους συμπολεμιστές του, σαν αγνός, λαϊκός ηγέτης, σεμνός και φιλότιμος. Ολοι οι αγωνιστές που τον γνώρισαν και πολέμησαν μαζί του, αισθάνθηκαν θλίψη για το θάνατό του. Χάθηκε ένας άξιος ηγέτης του λαϊκού κινήματος. Ο αξέχαστος αντιστράτηγος του ΔΣΕ. Ο κομμουνιστής Νίκος Θεοχαρόπουλος ή Σκοτίδας . Ο λαός των Γρεβενών και του Βοΐου, τον έκανε θρύλο και τραγούδι και θα τον θυμάται αιώνια. Κι ένας σύντροφός του, ο Θωμάς Παπαγεωργίου - Κυπαρισσιώτης, του αφιέρωσε το παρακάτω ποίημα:

"Γιατί, Σκοτίδα σύντροφε, γιατ' έχεις σκοτεινιάσει;/
Εμείς καλά το ξέρουμε, τόσον καιρό μαζί σου, /
Ψωμί κι αλάτι φάγαμε απ' τα πικρά μας νιάτα,/
κι όρκο βαρύ σου δίνουμε μεσ' απ' τα φυλλοκάρδια:/
μα τη μπουκιά που μοίραζες ακριβοδίκια κι ίσια/
στα πεινασμένα στόματα που η αδικιά χτυπούσε,/
πικρή κουβέντα δε θα πω πως έβγαλες ποτέ σου,/
τι η τρυφεράδα και το φως φώλιαζαν στην καρδιά σου./
Γιατί τώρα σκοτείνιασες, Σκοτίδα σύντροφέ μας;/
- Δεν είναι φίλοι μου καλοί, για σας η σκοτεινιά μου./
Είναι γι' αυτούς που, μια ζωή, μας τρώνε το ψωμί μας και ψαλιδίζουν τη χαρά, τη λευτεριά μας κλέβουν./
Μα τώρα ήρθεν ο καιρός. Εμπρός, παιδιά χτυπάτε!/
και το σκοτάδι το βαθύ τους τύραννους να πνίξει,/
ν' αστράψει φως ο ουρανός κι η γη ν' αναγαλλιάσει"...



Η ΤΟ Γρεβενών του ΚΚΕ διοργάνωσε εκδήλωση στο Κυπαρίσσι, τη γενέτειρα του Νίκου Θεοχαρόπουλου. Εκεί τον Ιούνη του 2008 τοποθετήθηκε ο ανδριάντας του.


Υποστηρίξτε την σελίδα μας στο Facebook
κάνοντας "κλικ" στον παρακάτω σύνδεσμο, ευχαριστούμε.



Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε

ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)



ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Στείλτε ιδέες, προτάσεις, κριτικές για τον ιστότοπό μας.



© Copyright 2017 Εθνική Αντίσταση - ΔΣΕ - All Rights Reserved