«Operation Unthinkable»
Το σχέδιο του Ουίνστον Τσόρτσιλ για εισβολή στη Σοβιετική 'Ενωση.

Αν νομίζατε ότι ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ Ανατολής και Δύσης έφτασε στο αποκορύφωμά του στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, τότε ξανασκεφτείτε το. Το 1945 ήταν η χρονιά που η Ευρώπη ήταν το θέρετρο για έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τόσο ανήσυχος ήταν ο Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ, που την άνοιξη του ίδιου έτους διέταξε τους αρχηγούς του επιτελείου του να προετοιμάσουν ένα σχέδιο, την «Επιχείρηση Αδιανόητον» (Operation Unthinkable) για να επιτεθούν στη Σοβιετική 'Ενωση. (Η επιχείρηση Unthinkable ήταν άκρως απόρρητη και δεν δημοσιοποιήθηκε μέχρι το 1998). Το άκρως απόρρητο σχέδιο ήταν τόσο ευαίσθητο που μόνο ο άμεσος κύκλος των στρατιωτικών συμβούλων του Τσόρτσιλ το γνώριζε. Η λεπτομερής πρόταση, που μπορεί να φαίνεται φανταστική σήμερα, επιδίωκε να ανατρέψει την Ανατολική Γερμανία και την Πολωνία, που εδραίωναν Λαϊκές Δημοκρατίες.

Οι φόβοι του Τσόρτσιλ συνοψίστηκαν σε μια επιστολή που έγραψε στον Υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Ίντεν: «Έχουν συμβεί τρομερά πράγματα. Μια παλίρροια ρωσικής κυριαρχίας σαρώνει προς τα εμπρός… Αφού τελειώσει, τα εδάφη υπό ρωσικό έλεγχο θα περιλαμβάνουν τις επαρχίες της Βαλτικής, όλη την ανατολική Γερμανία, όλη την Τσεχοσλοβακία, ένα μεγάλο μέρος της Αυστρίας, ολόκληρη τη Γιουγκοσλαβία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Αυτό είναι ένα από τα πιο μελαγχολικά γεγονότα στην ιστορία της Ευρώπης και ένα με το οποίο δεν υπήρξε παράλληλο. Πρέπει τώρα να στρέψουμε τις ελπίδες μας για μια πρώιμη και γρήγορη αναμέτρηση και διευθέτηση με τη Ρωσία».

Ο Τσόρτσιλ ήθελε να προχωρήσει γοργά, ήξερε ότι ο χρόνος τελείωνε. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επρόκειτο να μεταφέρουν τεράστιο αριθμό στρατευμάτων και πυρομαχικών τους στην Άπω Ανατολή για την επίθεση στην ηπειρωτική Ιαπωνία. Επιπλέον, η αποστράτευση των Βρετανών στρατιωτών θα ξεκινούσε σύντομα και θα μείωνε συμαντικά το μέγεθος του Βρετανικού Στρατού και την ικανότητά του για επιθετική δράση.

Το σχέδιο προέβλεπε μια μαζική επίθεση, των δυτικών συμμάχων, την 1η Ιουλίου 1945 από 47 βρετανικές, αμερικανικές, πολωνικές και ναζιστικές γερμανικές -ναι ναζιστικές γερμανικές- δυνάμεις εναντίον του Κόκκινου Στρατού στην περιοχή της Δρέσδης, η οποία βρισκόταν στο μέσο της σοβιετικής γραμμής. Είχαν σκοπό να απωθήσουν τα Σοβιετικά στρατεύματα από την Ανατολική Γερμανία και την Πολωνία και να διαλύσουν τις νεαρές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες. Αλλά το σχέδιο ήταν γεμάτο κινδύνους και η λυκοσυμμαχία κινδύνευε να συρθεί βαθύτερα στο σοβιετικό έδαφος και να αντιμετωπίσει τον εφιάλτη των μαχών σε έναν "ρωσικό χειμώνα". Τα παθήματα του Χίτλερ και του Ναπολέοντα ήταν ακόμη νωπά. Αν πράγματι εφάρμοζαν αυτό το εγχείρημα, κινδυνεύαμε να μπούμε σε έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.

Τελικά, τον Ιούνιο του 1945, οι στρατιωτικοί σύμβουλοι του Τσόρτσιλ τον προειδοποίησαν να μην εφαρμόσει το σχέδιο, αλλά όμως παρέμεινε ένα "σχέδιο για έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο". Η απάντηση του Κοινού Επιτελείου Σχεδιασμού ήταν ξεκάθαρη και απρόβλεπτη. "Μια επίθεση στη Ρωσία σε αυτό το στάδιο διέτρεχε ισχυρό κίνδυνο αποτυχίας – η ΕΣΣΔ είχε υπεροχή τρεις προς ένα στις χερσαίες δυνάμεις στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας αποτυχίας θα ήταν η κατάληψη ολόκληρης της ευρωπαϊκής ηπείρου από τη Σοβιετική Ένωση και η πιθανή απώλεια της βρετανικής ανεξαρτησίας. Πολλές εκατοντάδες χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια άλλες ζωές θα χαθούν".

Υπήρχαν πολλά σημεία ανάφλεξης σε όλη την Ευρώπη, όπου τα δυτικά συμμαχικά στρατεύματα ήταν πρόσωπο με πρόσωπο με τον Κόκκινο Στρατό και οποιαδήποτε από αυτές τις αντιπαραθέσεις θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια άλλη παγκόσμια σύγκρουση. Οι Αμερικανοί μόλις είχαν δοκιμάσει την ατομική βόμβα και υπήρχε ο πειρασμός να αφανίσουν τις Σοβιετικές πόλεις, όπως αργότερα, στο μεγαλύτερο έγκλημα του αιώνα, αφάνισαν την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Όμως οι πολιτικές μέρες του Τσόρτσιλ ήταν μετρημένες. Τον Ιούλιο του 1945, οι Γενικές Εκλογές τον απομάκρυναν από το αξίωμα του πρωθυπουργού και το σχέδιο για την «Επιχείρηση Αδιανόητο» έμεινε «στο κάτω συρτάρι». Ηταν θέμα μηνών πριν οι Αμερικανοί μπουν ανοιχτά στην «λογική» του Ψυχρού Πολέμου και καταστρώσουν μαζί με τον βρετανικό στρατό ένα νέο πολεμικό σχέδιο.
Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν πλέον πραγματικότητα.

Γνώριζαν οι Ρώσοι αξιωματούχοι για την Επιχείρηση Αδιανόητο;

Δεδομένου του όγκου της δουλειάς που χρειάστηκε για τη σχεδίαση της Επιχείρησης Αδιανόητο από το Κοινό Επιτελείο Σχεδιασμού του στρατού, είναι δύσκολο για κάποιον να μην αναρωτηθεί αν οι Σοβιετικοί αξιωματούχοι γνώριζαν ποτέ τι είχε σχεδιάσει ο Τσόρτσιλ. Ο John Erickson, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, πιστεύει ότι ήταν . Τον Ιούνιο του 1945, μόλις ένα μήνα πριν από την προτεινόμενη εισβολή στην ΕΣΣΔ, ο Γκεόργκι Ζούκοφ διέταξε ξαφνικά τα στρατεύματα που στάθμευαν στην Πολωνία να ανασυνταχθούν και να προετοιμαστούν για αμυντική δράση.

Ο Έρικσον πιστεύει ότι τα σχέδια για την Επιχείρηση Αδιανόητο θα μπορούσαν να είχαν περάσει στους Σοβιετικούς αξιωματούχους μέσω του "Cambridge Five", ενός κυκλώματος κατασκόπων που μετέφεραν πληροφορίες στους Σοβιετικούς κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν οι Σοβιετικοί γνώριζαν πραγματικά την Επιχείρηση Αδιανόητο, η προετοιμασία τους για την προτεινόμενη βρετανική εισβολή θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε καταστροφή τις δυτικές λυκοσυμμαχίες, όπως προέβλεπαν και οι στρατιωτικοί σύμβουλοι του Τσόρτσιλ.

Βιβλιογραφία:
(Αγγλικά) Jonathan Walker (2013). Operation Unthinkable: The Third World War. The History Press. pp. 192. ISBN 9780752487182.
(Αγγλικά) David Reynolds (2006). From World War to Cold War: Churchill, Roosevelt, and the International History of the 1940s. Oxford: Oxford University Press. pp. 376. ISBN 978-0-19-928411-5.
(Αγγλικά) Joel Clarke Gibbons (2009). The Empire Strikes a Match in a World Full of Oil. Bloomington, IN: Xlibris Corporation. pp. 352. ISBN 9781450008693.
(Αγγλικά) Frank Costigliola (2011). Roosevelt's Lost Alliances: How Personal Politics Helped Start the Cold War. Princeton University Press. pp. 544. ISBN 9780691121291.

Ντοκουμέντα
(Αγγλικά) British War Cabinet, Joint Planning Staff, Public Record Office, CAB 120/691/109040 / 002 (11 August 1945). "Operation Unthinkable: 'Russia: Threat to Western Civilization'" (online photocopy). Department of History, Northeastern University. Archived from the original on 16 November 2010. Retrieved 9 May 2006.