Στο καταστατικό της ΕΠΟΝ , στο άρθρο 3 όπου αναγράφονται οι σκοποί της οργάνωσης, ως δεύτερος σκοπός της - αμέσως μετά την εθνική απελευθέρωση, την πλέρια ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Ελλάδας - αναγράφεται ο αγώνας για την "υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς, στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό". Το σύνθημα "Πολεμάμε και τραγουδάμε - πολεμάμε και μαθαίνουμε! " χαρακτήριζε όλη την ΕΠΟΝίτικη δουλιά. Ετσι η ΕΠΟΝ έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στη μαθητική νεολαία η οποία έγραψε μοναδικές σελίδες ηρωικών αγώνων μέσα από τις γραμμές της.
Πρόδρομοι της ΕΠΟΝ στη μαθητική νεολαία
Μαθητικό αντιστασιακό κίνημα υπήρχε πριν την ίδρυση της ΕΠΟΝ . Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε πως συνιδρυτής της ΕΠΟΝ , στα ιδρυτικά της κείμενα, εμφανίζεται και η "Ενιαία Μαθητική Νεολαία". Ας δούμε όμως το θέμα αναλυτικότερα.
Από το φθινόπωρο του 1941 που ανασυγκροτείται η ΟΚΝΕ, οι νέοι κομμουνιστές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην οργάνωση της μαθητικής νεολαίας. Με την ίδρυση του ΕΑΜ Νέων (ΕΑΜΝ), το Φλεβάρη του 1942, ιδρύεται επιτροπή μαθητών από ΟΚΝίτες και άλλους αντιφασίστες μαθητές ,επιτυγχάνεται σιγά - σιγά μια ευρύτερη συσπείρωση και αρχίζει η δράση με στόχο:
-- Να ανοίξουν τα σχολεία που οι κατακτητές τα είχαν μετατρέψει σε αχούρια, στρατώνες και φυλακές.
-- Να εξασφαλιστεί συσσίτιο στους μαθητές για να μην πεθάνουν από την πείνα.
-- Να γίνουν τα σχολεία σαν το "κρυφό σχολειό του '21".
Για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων, δημιουργούνται νόμιμες μαθητικές επιτροπές σε σχολεία και μια συντονιστική παμμαθητική επιτροπή,φτιάχνονται υπομνήματα, μαζεύονται υπογραφές γονέων, γίνονται παραστάσεις στο ψευτοϋπουργείο της κατοχικής κυβέρνησης και τελικά προκύπτει αποτέλεσμα. Το Μάρτη του '42 ανακοινώνεται το άνοιγμα των σχολείων και επιτυγχάνεται ένα υποτυπώδες συσσίτιο. Η συνέχεια είναι εντυπωσιακή.
Στις 25 Μαρτίου 1942, 100 μαθητές στην Αθήνα διαδηλώνουν με την ευκαιρία της εθνικής επετείου. Πρόκειται για την πρώτη μαθητική κινητοποίηση. Η ανάπτυξη των οργανώσεων του ΕΑΜΝ στους μαθητές , γίνεται ραγδαία. Τον Απρίλη του 1942 οι μαθήτριες συγκροτούν την κοριτσίστικη οργάνωση "Λεύτερη Νέα" που συμμετέχει στη μαθητική επιτροπή του ΕΑΜΝ.Το καλοκαίρι οι οργανωμένοι μαθητές στο ΕΑΜΝ ανέρχονται στους 500 και τον Οκτώβρη του '42 στους 900. Οι φασιστικές οργανώσεις ΟΕΔΕ και ΕΣΠΟ ξεσκεπάζονται και απομονώνονται.
Τον Ιούλη του '42 οι μαθητές με την καθοδήγηση του ΕΑΜΝ θα προχωρήσουν σε μαζικές κινητοποιήσεις μπροστά στο υπουργείο Οικονομικών, στα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού και της Κεντρικής Επιτροπής Συσσιτίων για να μην κοπεί το μαθητικό συσσίτιο. Κι όταν τα σχολεία θα ξανανοίξουν, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, ένας νέος κύκλος αγωνιστικών κινητοποιήσεων θα ξεδιπλωθεί με κορυφαία την αποχή από τα μαθήματα τη μέρα της επετείου του ΟΧΙ, στις 28 Οκτωβρίου 1942. Αυτή τη μέρα το υπουργείο Παιδείας της κυβέρνησης των Κουίσλινγκς, την ήθελε για μάθημα αλλά οι μαθητές τη γιόρτασαν όπως έπρεπε βάζοντας λουκέτο στα σχολεία. Υπολογίζεται ότι πάνω από 6.000 μαθητές και μαθήτριες της Αθήνας και του Πειραιά πήραν μέρος στις μεγαλειώδεις εκδηλώσεις γιορτάζοντας το ΟΧΙ του ελληνικού λαού στο φασισμό.
Το Νοέμβρη του 1942, με υπόδειξη της ΚΕ του ΕΑΜΝ, το ΕΑΜΝ μαθητών θα πάρει το όνομα "Ενιαία Μαθητική Νεολαία".Το Δεκέμβρη θα ξεσπάσουν νέες μαθητικές κινητοποιήσεις. Λίγο αργότερα, στις 23 Φλεβάρη του '43, θα ιδρυθεί η ΕΠΟΝ που θα πάρει αμέσως το βάφτισμα του πυρός πρωτοστατώντας στον αγώνα του ελληνικού λαού και της νεολαίας ώστε να αποτραπεί η χιτλερική επιστράτευση. Σε κείνο τον αγώνα οι μαθητές ΕΠΟΝίτες γράψανε μοναδικές σελίδες δόξας.
Οι ΕΠΟΝίτες μαθητές στην πρώτη γραμμή
Μια μέρα πριν την ίδρυση της ΕΠΟΝ , στις 22 Φλεβάρη του 1943, οι μαθητές κήρυξαν απεργία, αποχή δηλαδή από τα σχολεία, με αίτημα να μην επιστρατευτούν οι γονείς και τ' αδέλφια τους από τις δυνάμεις κατοχής που σκόπευαν με την επιστράτευση να εξασφαλίσουν εργατικά χέρια για τα εργοστάσιά τους στη Γερμάνια, αλλά και στρατιώτες για το ανατολικό μέτωπο. Η αποχή των μαθητών πέτυχε 100% και συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες. Ετσι το κατοχικό υπουργείο Παιδείας, βλέποντας ότι δεν μπορεί με κανένα μέτρο (απειλές, τρομοκρατία κλπ.) να κάμψει τους μαθητές , αποφάσισε να κλείσει τα σχολεία "επ' αόριστον". Οι μαθητές απαντούν με μαζική συμμετοχή στις διαδηλώσεις του λαού και στις 25 Φλεβάρη θα έχουν τον πρώτο τους νεκρό που έπεσε από τις σφαίρες του κατακτητή, τον ΕΠΟΝίτη μαθητή του 5ου Γυμνασίου Γιάννη Δρακόπουλο. Την επομένη έγιναν διαδηλώσεις μαθητών που καταδίκαζαν τη δολοφονία, το φασισμό και τα σχέδια για επιστράτευση ενώ οι ΕΠΟΝίτισσες μαθήτριες πήγαν συντεταγμένες στο σπίτι του νεκρού συντρόφου τους, στην οδό Ερεσού την οποία και μετονόμασαν σε ΟΔΟ ΓΙΑΝΝΗ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ.
Οι μαθητές συμμετέχουν μαζικά στην κορυφαία νικηφόρα λαϊκή κινητοποίηση κατά της φασιστικής επιστράτευσης, στις 5 Μάρτη του 1943, η οποία ματαίωσε την επιστράτευση. Ομως οι αγώνες της μαθητικής νεολαίας με την καθοδήγηση της ΕΠΟΝ θα συνεχιστούν σ' όλη τη διάρκεια της κατοχής. Οι μαθητές συμμετέχουν στη μεγάλη κινητοποίηση λαού και νεολαίας ενάντια στη φασιστική τρομοκρατία που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 25 Ιούνη του 1943.
Ενα μήνα μετά, στις 22/7/1943, θα δώσουν δυναμικό "παρών" στην κορυφαία διαδήλωση του λαού και της νεολαίας της πρωτεύουσας ενάντια στην επέκταση των Βουλγάρων φασιστών στην ελληνική Μακεδονία και ως την απελευθέρωση δε θα λείψουν από κανένα προσκλητήριο.
Πηγή: Ριζοσπάστης, 21/2/1999
ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)
Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε