ΓΑΥΔΟΣ: Το «νησί του διαβόλου» για τους εξόριστους κομμουνιστές!



Ο Φάρος στη θέση Τρυπητή ήταν ο δεύτερος σε ορατότητα στον κόσμο, μετά απ' αυτόν της μακρινής Γης του Πυρός. Κτίστηκε το 1880 από γαλλική εταιρία και καταστράφηκε το 1942 από γερμανικό αεροπορικό βομβαρδισμό.


Ενώ το ΥΠΠΟ το έχει χαρακτηρίσει ιστορικό και διατηρητέο μνημείο, το «Σπίτι του Αρη», στο Σαρακήνικο της Γαύδου, συρματοπλέχτηκε και μετατράπηκε σε ταβέρνα! Το χτίσανε οι κομμουνιστές με την πλάτη τους και τον ιδρώτα τους κι είναι η μοναδική ιδιοκτησία αγωνιστών στα νησιά της εξορίας
Αλλη μια απαράδεκτη ενέργεια, σε βάρος της ιστορικής μνήμης, συντελέστηκε στην ξεχασμένη Γαύδο, στο μακρινό ξερονήσι, καμιά εικοσαριά τετραγωνικά χιλιόμετρα όλο κι όλο. Εκεί που σπανίζουν οι άνθρωποι, τα ζώα και τα δέντρα.
«Καλυψώ», ήταν το όνομα της Γαύδου - έτσι το αναφέρουν τα ιστορικά κείμενα - και σ' αυτό ζήτησε καταφύγιο ο Οδυσσέας, όταν τον έβγαλαν ναυαγό τα άγρια κύματα.
Το αστικό κράτος ανακάλυψε το νησάκι, όταν αποφάσισε να το χρησιμοποιήσει για τόπο εξόντωσης των κομμουνιστών. Κι είναι αλήθεια ότι σε κανένα άλλο νησί, απ' αυτά που χρησιμοποιήθηκαν για το σκοπό αυτό απ' το αντιδραστικό κράτος, η απομόνωση απ' τον έξω κόσμο δεν ήταν τόσο ολοκληρωτική.
Είκοσι τέσσερα ναυτικά μίλια χωρίζουν τα Σφακιά απ' τη Γαύδο και τις μέρες της ξαστεριάς μπορεί κανείς να βλέπει την απεραντοσύνη του Λιβυκού Πελάγους. Η Γαύδος οριοθετεί τα σύνορα της Ευρώπης με την Αφρικανική Ηπειρο, χωρίς όμως να δέχεται αυτό το ρόλο!
Είναι η μόνη Κοινότητα της Ελληνικής Επικράτειας, που δεν εντάχθηκε στον «Καποδίστρια» και δεν «επέτρεψε» στους ευρωλάγνους να στήσουν στα βράχια της τη σημαία με τα αστέρια. Την ημέρα της προγραμματισμένης κυβερνητικής φιέστας, το Λιβυκό Πέλαγος αγρίεψε τόσο, που ματαίωσε τη μετάβαση των επισήμων και η σημαία έμεινε στο λιμάνι των Σφακιών, στα χέρια της κυβερνητικής κουστωδίας.

Νησί του θανάτου

Στα χρόνια της βασιλομεταξικής δικτατορίας, αλλά και πιο μπροστά, στη δικτατορία του Θόδ. Πάγκαλου, όταν μετέφεραν εκεί τους εξόριστους, τους εγκατέλειπαν στο έρημο, άνυδρο και φαλακρό νησί, με σκοπό το φυσικό τους θάνατο.
Τα χόρτα ήταν η κύρια τροφή των εξορίστων. Πέντε φορές τη βδομάδα με τρία δράμια λάδι, δύο φορές 18 δράμια όσπρια και κριθαρόψωμο, που συμπληρωνόταν με κεδρόκουκα, που 'χουν μια ξυλώδη ουσία ξινή και μυρουδιά ρετσινιού.



Το μικρό λιμανάκι του Καραβέ με τα δύο καφενεία, φτάνουν απ' τα Σφακιά τα εφόδια για τη Γαύδο. Από δω ξεκινάει κι ο χωμάτινος...αυτοκινητόδρομος.


Αργότερα, η τροφή βελτιώθηκε κάπως, όταν ο παπάς του νησιού - αλήθεια, τι μπορεί να σου παρουσιάσει η ζωή - συνταίριασε τα συμφέροντά του με τις βιοτικές ανάγκες των εξορίστων κομμουνιστών. Το χρήμα δεν έχει ούτε πατρίδα, ούτε θρησκεία, ούτε ήθος... Νοίκιασε, λοιπόν, στους εξόριστους μια ιδιόκτητη ρεματιά, όλο γρανίτη, με την υποχρέωση να βγάλουν οι εξόριστοι τα βράχια, να την καθαρίσουν, να μεταφέρουν χώμα και να φυτέψουν ντομάτες, ανοίγοντας και πηγάδι για να τις ποτίζουν.
Ο παπάς πουλούσε στην αγορά στα Σφακιά την παραγωγή κι έδινε και στους εξόριστους λίγες ντομάτες για τις καθημερινές τους ανάγκες. Ετσι, ο παπάς βρήκε την ευκαιρία, με τον απλήρωτο ιδρώτα των εξορίστων, ν' ανοίξει χωράφια και να καλοπροικίσει τις πέντε θυγατέρες του.
Επίσης, οι εξόριστοι, εάν τους έδινε την άδεια η χωροφυλακή, δούλευαν στα λιγοστά κτήματα των ντόπιων και η αμοιβή τους ήταν λίγο κριθάρι, που άλεθαν στο χειρόμυλο που οι ίδιοι είχαν φτιάξει.

Η μάστιγα της ελονοσίας

Τη Γαύδο την είπαν «νησί του Θανάτου», αυτοί που 'χαν δοκιμάσει στο πετσί τους τα «καλά» της. Τροπικό το κλίμα, τροπικές και οι αρρώστιες.
Οσοι εξόριστοι πέρασαν απ' το νησί, «πήραν» υποχρεωτικά και κάτι. Κάποιο κουσούρι, κύρια τη γαυδιώτικη ελονοσία, μια αρρώστια που βασάνισε όσους «πέρασαν» από εκεί, αφού ο οργανισμός τους πάλευε νηστικός, χωρίς φάρμακα, χωρίς γιατρό. Ζούσαν με 10 δραχμές το μήνα επίδομα, αλλά στους δεσμώτες έφταναν οι 8. Τις δύο τις κράταγε, για δήθεν χρέη της Ομάδας Συμβίωσης, ο ανθυπασπιστής - στρατοπεδάρχης που είχε έδρα τα Σφακιά.
Η επαφή με τον έξω κόσμο γινόταν μία φορά το μήνα κι αν οι καιροί επέτρεπαν στον «πολιτισμό» να ταξιδέψει. Με το όνομα αυτό, οι εξόριστοι είχαν βαφτίσει το καΐκι, που συνέδεε τη Γαύδο με τα Σφακιά.

Η απόδραση

Η αυστηρή επιτήρηση δεν εμπόδισε την ομαδική απόδραση, στις 30 Μάη 1941, επτά στελεχών του ΚΚΕ. Ηταν οι
Λεων. Στρίγκος,
Μ. Βαφειάδης,
Μήτσος Βλαντάς,
Πολύδ. Δανιηλίδης,
Β. Δούκας,
Μιχ. Λαθούλης
και Μιχ. Κλεάνης.


Στη Γαύδο, με την κήρυξη του πολέμου το 1940, βρίσκονταν 32 εξόριστοι, ενώ 13 αγωνίστριες μεταφέρθηκαν στην Κίμωλο. Να σημειώσουμε ότι το σύστημα της δικτατορίας ήταν να σκορπίζει στα διάφορα ξερονήσια τους κομμουνιστές, για να δυσκολεύει τη ζωή τους και για να μην μπορούν να οργανώσουν τη συμβίωσή τους.
Τους επτά εξόριστους, μετά από δραματική πάλη με τα κύματα, ο καιρός τούς έβγαλε στη Γαυδοπούλα και μετά δύο μέρες αποβιβάστηκαν στην Κρήτη. Υστερα από πολλές καθυστερήσεις, έφτασαν, το φθινόπωρο, στην Αθήνα για να αναλάβουν υπεύθυνα καθήκοντα στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Πιο γρήγορα έφτασαν στον προορισμό τους οι υπόλοιποι εξόριστοι της Γαύδου, που δραπέτευσαν ύστερα από μερικές μέρες. Ορισμένοι πιάστηκαν κι εκτελέστηκαν απ' τους Γερμανούς, όπως ο Γρηγ. Γρηγοριάδης, στέλεχος της ΟΚΝΕ.

Ετοιμάζονται για τα χειρότερα...
Σήμερα το καΐκι «Πολιτισμός» έχει παραχωρήσει τη θέση του στο σιδερένιο «Σοφία», με πλοίαρχο τον Θεόφιλο Τσιριντάνη, που είναι και πρόεδρος της Κοινότητας Γαύδου. Πηγαίνοντας στη Γαύδο απ' τα Σφακιά και μιλώντας μαζί του για το «Σπίτι του Αρη», μας είπε: «...είναι ζήτημα ζωής για μένα η δημιουργία μουσείου και η ανάδειξη του "Σπιτιού του Αρη"...».
Φεύγοντας απ' τη Γαύδο, νιώθεις πίκρα και αγανάκτηση, για ό,τι είδες και για ό,τι άκουσες. Γιατρός τώρα τελευταία πήγε στο νησί. Πού να μιλήσεις για παιδιά, σχολείο, φαρμακείο, ύδρευση, ηλεκτρισμό (τελευταία εγκατέστησε η ΔΕΗ φωτοβολταϊκό σταθμό)...
Η Γαύδος, όμως, έχει Λαογραφικό Μουσείο, που ανήκει στις δραστηριότητες του παπά της Γαύδου Εμμ. Μπικογιαννάκη, ο οποίος έχει και την ευθύνη 17 εκκλησιών που υπάρχουν στο νησί. Επίσης, για τις ανάγκες των καλοκαιρινών επισκεπτών της, η Γαύδος διαθέτει παντοπωλείο και ταβέρνες..., καθώς κι ένα παμπάλαιο μισοσαραβαλιασμένο λεωφορείο, που κάνει την τουριστική περιήγηση του νησιού, στους κακοτράχαλους χωματένιους δρόμους του.
Φαίνεται, όμως, ότι τα πράματα θ' αλλάξουν γρήγορα στη Γαύδο. Ξένοι επιχειρηματίες διαπραγματεύονται την αγορά εκατοντάδων προνομιούχων στρεμμάτων, δίπλα στη θάλασσα, με πρώτη τιμή 3 εκατομμύρια το στρέμμα. Και να μην παραξενευτούμε, αν ακούσουμε ότι Αγγλοι και πάλι, σκάβουν για αρχαιολογικές έρευνες... Ετσι, όπως ακριβώς έγινε το 1865, με τον Αγγλο πλοίαρχο Τ. Σπρέιτ, ο οποίος γράφει στο βιβλίο του: «...Βρήκα στη Γαύδο ένα ωραία ντυμένο ακέφαλο άγαλμα γυναίκας. Εκεί χρησιμοποιήθηκε μάρμαρο Πάρου. Πρόκειται για ένα πολύ όμορφο έργο ελληνικής τέχνης, που είχα την ικανοποίηση να μεταφέρω στο Βρετανικό Μουσείο...».
Το μοναδικό προϊόν του νησιού, το καθαρό περιβάλλον κι οι καθαρές παραλίες φαίνεται ότι θ' αποτελούν σε λίγο παρελθόν. Μπροστά στο βωμό του κέρδους, το «Σπίτι του Αρη» κι οι παραλίες του Σαρακήνικου θυσιάζονται...

Κείμενα - Φωτογραφίες:
Δημήτρης ΣΕΡΒΟΣ

Ιστορικά στοιχεία από αφηγήσεις Αύρας Παρτσαλίδου και Βάσου Γεωργίου



Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε

ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)

Υποστηρίξτε την σελίδα μας στο Facebook
κάνοντας "κλικ" στον παρακάτω σύνδεσμο, ευχαριστούμε.



ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Στείλτε ιδέες, προτάσεις, κριτικές για τον ιστότοπό μας.


© Copyright 2017 Εθνική Αντίσταση - ΔΣΕ - All Rights Reserved