Η δολοφονία του Γιάννη Ζέβγου (Ταλαγάνη)

ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΕΒΓΟΣ
Μάρτυρας των ιδανικών της εθνικής ανεξαρτησίας

Τούτες τις μέρες συμπληρώνονται 75 χρόνια από τη δολοφονία του Γιάννη Ζέβγου ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Κύλησαν 75 χρόνια από τις 20 Μάρτη 1947 όταν οι σφαίρες του δολοφόνου της ΕΣΑ έβαζαν ταφόπλακα στις ελπίδες για εθνική συμφιλίωση, ανοίγοντας την αυλαία του εμφυλίου που οργάνωσαν και πυροδότησαν οι ξένοι "σύμμαχοι". Η δολοφονία δεν ήταν "τυχαία", ούτε "ξεκαθάρισμα λογαριασμών στους κόλπους της Αριστεράς", όπως ισχυρίστηκαν οι τότε κονδυλοφόροι της Δεξιάς. Ούτε η επιλογή του προσώπου ήταν τυχαία.

Το βάφτισμα πυρός του κομμουνιστή

Ο Γιάννης Ζέβγος (Ταλαγάνης) γεννήθηκε το 1897 στο χωριό Δόριζα Αρκαδίας. Καταγόταν από οικογένεια φτωχών γεωργοκτηνοτρόφων. Είχε μεγάλη κλίση στα γράμματα και, παρά τις οικονομικές δυσκολίες, κατόρθωσε να τελειώσει το Γυμνάσιο και το Διδασκαλείο. Μελετώντας σοσιαλιστικά βιβλία διαμόρφωσε την επαναστατική του συνείδηση. Να πώς περιγράφει ο ίδιος τα επαναστατικά του σκιρτήματα και την ένταξη του στο Κόμμα:

"Ημουνα νέος. Φοιτούσα στο διδασκαλείο για να βγω δάσκαλος. Ο πατέρας μου ήταν φτωχός αγρότης και δούλευε σκληρά στα χωράφια για να τα βγάλει πέρα, να ζήσει την πολυμελή οικογένειά μας και να σπουδάσει κι εμένα. Δούλευε χωρίς μηχανικά άροτρα ή θεριζοαλωνιστικές μηχανές. Αλλά με τα πανάρχαια ξύλινα άροτρα της εποχής του Ησίοδου. Οταν είχα διακοπές πήγαινα στο χωριό και βοηθούσα τον πατέρα μου στα χωράφια.

Μια φορά περίπου τη βδομάδα περνούσε από κει ο ταχυδρόμος και πήγαινε στο χωριό, για να μοιράσει την αλληλογραφία. Μια μέρα, περνώντας από το χωράφι μας, άφησε το θρησκευτικό περιοδικό "ΖΩΗ". Ο πατέρας μου ήταν θρησκευόμενος άνθρωπος και συνδρομητής του περιοδικού.

Η "ΖΩΗ" εκείνη τη φορά δημοσίευε ολόκληρη την απόφαση του Α Συνεδρίου του ΣΕΚΕ και ασκούσε κριτική σ' αυτή. Κατηγορούσε τους κομμουνιστές ότι είναι άθεοι, εγκληματίες, γιατί στη Ρωσία γκρέμισαν εκκλησίες, έσφαξαν παπάδες κλπ.

Διάβασα με προσοχή την απόφαση του Συνεδρίου του ΣΕΚΕ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα. Μου κίνησε το ενδιαφέρον να διαβάσω και άλλα υλικά του κόμματος αυτού, να διαβάσω βιβλία του Μαρξ, του Ενγκελς και του Λένιν, να μάθω για την Οκτωβριανή επανάσταση. Υστερα από όλη αυτή τη μελέτη και σκέψη, κατέληξα να ασπαστώ τις σοσιαλιστικές ιδέες και να οργανωθώ το 1922 στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Στην περίοδο της Μικρασιατικής εκστρατείας, πήρα μέρος στην αντιπολεμική δράση του Κόμματος. Γι' αυτό μ' έπιασαν και μ' έστειλαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Ετσι πρωτοργανώθηκα στο ΚΚΕ και πήρα το πρώτο βάφτισμα του πυρός ενός νεοφώτιστου κομμουνιστή..." (από το βιβλίο του Γιώργη Τρικαλινού "Πιστοί στις ιδέες του Επιστημονικού Σοσιαλισμού. Προσωπική Κατάθεση, τόμος δεύτερος).

Δράση και διώξεις

Από το 1923 ως το 1925 ήταν γραμματέας της ΠΕ Ξάνθης. Αργότερα δούλεψε σαν μέλος της ΕΠ Αθήνας. Το 1928 πήγε στη Σοβιετική Ενωση όπου έμεινε ως το 1933. Μετά την επιστροφή του δούλεψε στην Πάτρα και στη συνέχεια στην Αθήνα όπου ήταν υπεύθυνος της "Κομμουνιστικής Επιθεώρησης" και συνεργάτης του "Ριζοσπάστη". Στο 6ο Συνέδριο το 1935 εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Το 1938 στη δικτατορία του Μεταξά πιάστηκε από την ασφάλεια και βασανίστηκε.
Κλείστηκε στις φυλακές της Αίγινας και αργότερα μεταφέρθηκε στην απομόνωση στις φυλακές της Κέρκυρας. Μετά την εισβολή των Γερμανών μεταφέρθηκε στην Ακροναυπλία. Το 1942 άρρωστος μεταφέρθηκε στο Κρατικό Νοσοκομείο της Αθήνας απ' όπου δραπέτευσε το Μάρτη του 1943. Από τότε σαν μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Εθνική Αντίσταση.

Τον Αύγουστο του 1944 μετείχε στις διαπραγματεύσεις του Καϊρου και αργότερα στην κυβέρνηση της απελευθέρωσης σαν υπουργός Γεωργίας. Παραιτήθηκε μαζί με άλλους υπουργούς του ΕΑΜ όταν ο Γ. Παπανδρέου εκτελώντας εντολές του Σκόμπι ζήτησε τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Μετά το Δεκέμβρη του 1944 έγινε διευθυντής της ΚΟΜΕΠ και στο 7ο Συνέδριο εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος του ΠΓ. Την περίοδο 1945 - 1946 καθοδηγούσε το Γραφείο Περιοχής Πελοποννήσου, όταν δέχτηκε την πρώτη δολοφονική επίθεση στις 17 Γενάρη 1946,στην κεντρική πλατεία της Κορίνθου από Χίτες συνεργαζόμενους με τη Χωροφυλακή και τραυματίστηκε στο κεφάλι.

Οι έμποροι του αίματος όπλισαν το χέρι του φονιά

Εκείνη την περίοδο οι κομμουνιστές εργάζονταν δραστήρια για την εθνική ενότητα. Ο Γ. Ζέβγος λίγες μόλις μέρες πριν τη δολοφονία του έγραφε στον "Αγωνιστή": "Να απομονωθούν οι δυναμικοί έμποροι του αίματος των παιδιών μας. Να σταματήσει η αιματοχυσία για τα συμφέροντα των ξένων "προστατών" και μιας ασυνείδητης κλίκας πρακτόρων της. Οχι άλλο αίμα. Οχι άλλοι τάφοι. Ενότητα. Ομαλότητα. Ελευθερία και Ανεξαρτησία".

Ομως οι ξένοι "προστάτες" έμποροι του αίματος είχαν αποφασίσει την ανωμαλία και την κατάπνιξη της λαϊκής απαίτησης. Στον ματοβαμμένο κατάλογό τους ο Γ. Ζέβγος , που σαν εκπρόσωπος του ΕΑΜ στην Επιτροπή του ΟΗΕ που ερευνούσε τις συνθήκες στην Ελλάδα μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας κατήγγειλε διαρκώς τραμπουκισμούς και τρομοκρατία των παρακρατικών, ήταν από τους πρώτους. Το σχέδιο της δολοφονίας του, εκπονημένο από την ΕΣΑ, το Α-2 και το Γ Σώμα Στρατού,ανέλαβε να εκτελέσει ο Χρήστος Βλάχος που είχε επιστρέψει από το στρατόπεδο του Μπούλκες. Μόλις έφτασε στη Θεσσαλονίκη η ΕΣΑ τον στρατολόγησε μαζί με άλλους και τους ανέθεσε τη δολοφονία στελεχών της Αριστεράς.

"Εις γνώσιν της Ασφάλειας"

Την Πέμπτη 20 Μάρτη του 1947 ο Ζέβγος έφυγε από το ξενοδοχείο "Αστόρια", πέρασε από τα γραφεία της "Ελευθερίας" της τοπικής εφημερίδας του ΕΑΜ, του "Αγωνιστή" και κατευθύνθηκε στο εστιατόριο "Ελβετικό". Βγαίνοντας, δέχτηκε δύο σφαίρες στην πλάτη και, γυρίζοντας, δέχτηκε το θανατηφόρο βλήμα του δολοφόνου Βλάχου.

Ολα έδειχναν τους σκοπούς της δολοφονίας: η προκλητική αδράνεια των αστυνομικών αρχών, οι δηλώσεις του Ζέρβα και του Ροδόπουλου, υπουργών της κυβέρνησης, που έσπευσαν να μιλήσουν για "εκδίκηση του Βλάχου για τις ταλαιπωρίες που πέρασε στο Μπούλκες".Ομως, το σχέδιο δολοφονίας αποκάλυψε λίγες μέρες αργότερα στο "Ριζοσπάστη" ένας από την ομάδα των εκτελεστών. Μεταξύ άλλων ο Ν. Σιδηρόπουλος σημείωνε τα εξής ανατριχιαστικά:
"Μόλις ήρθα στη Θεσσαλονίκη (σ.σ. μετά το Μπούλκες) μας παρέλαβε το Γ Σώμα Στρατού και μας τοποθέτησε στην ΕΣΑ Βαρδαρίου... Στις 10-3-47 μας γράψανε στις εθνικόφρονες οργανώσεις πρώτο εμένα,
2) τον Χρήστο Βλάχο (αυτόν που πυροβόλησε το Ζέβγο ),
3) Παρτούλας Αθανάσιος,
4) Χαρίσης Πολυμέρης,
5) Λάζαρος Τσιαούσης,
6) Γκιαουρίδης Χαράλαμπος,
7) Ευστάθιος Μπαϊπουλτίδης.
Την εγγραφή την έκανε ο δικηγόρος Καραγιάννης που φέρεται και σαν Πρόεδρος.Αμέσως φρόντισε να μας οπλίσει με περίστροφα, πιστόλια και χειροβομβίδες...
Μας τα μοίρασαν για να σκοτώσουμε τον Ζέβγο , τον δικηγόρο Σακελαρόπουλο, τον Δεληβέρη και τον γιατρό Πασαλίδη.
Μας είπαν ο Τσάκωνας και ο Βλάχος να μην φοβόμαστε τους χωροφυλάκους γιατί ό,τι θα κάνουμε είναι εις γνώσιν της Ασφάλειας και του Σώματος... Οταν βγήκε (σ.σ. ο Ζέβγος ), ο Βλάχος πήγε πίσω του, έβγαλε το περίστροφο και τον πυροβόλησε από απόσταση δύο μέτρα".

"Επρεπε να υπακούσω τους συμμάχους"

Ο δολοφόνος πιάστηκε τυχαία και καταδικάστηκε το 1948 σε δυο χρόνια φυλακή. Τον έβγαλαν νωρίτερα και τον φυγάδευσαν στο Μπουένος Αϊρες.(Γ. Α. Λεονταρίτη,"Πώς η ΕΣΑ δολοφόνησε τον Ιω. Ζέβγο " "Καθημερινή" 9-3-96). Μετά από χρόνια γύρισε στη Θεσσαλονίκη, όπου έζησε σαν περιφερόμενος παρίας. Κατέληξε στο ψυχιατρείο της Λέρου όπου αμετανόητος δήλωνε το 1981 (στην "Ακρόπολη της Κυριακής"): "Ολη μου η ζωή είναι αφιερωμένη στην Πατρίδα, στους συμμάχους... Εγώ δούλευα για την ελληνική και τη συμμαχική αντικατασκοπία, πολεμούσα τους κομμουνιστές και τους Τούρκους.. Ετσι εκτέλεσα και την εντολή που πήρα από τους ανωτέρους μου, να σκοτώσω τον Γιάννη Ζέβγο . Εγώ έτρεξα. Επρεπε να υπακούσω.Η Πατρίδα κινδύνευε, έπρεπε να την καθαρίσω από τους κομμουνιστές και τους Τούρκους... Και τον σουλτάνο του ΚΚΕ έπρεπε να τον σκοτώσω".

Ζωντανός και επίκαιρος

Η δολοφονία του Ζέβγου πριν 75 χρόνια ήταν το πρελούδιο του εμφύλιου και της μετέπειτα υποδούλωσης της χώρας σε ξένους "προστάτες". Ο Γ. Ζέβγος έπεσε νεκρός το 1947, μα τα ιδανικά της ειρήνης, της εθνικής συμφιλίωσης, της εθνικής ανεξαρτησίας από τους ξένους ιμπεριαλιστές μένουν - ακόμα - επίκαιρα και ζητούν και σήμερα τη δικαίωσή τους. Σήμερα, σχεδόν μετά από μισό αιώνα, η χώρα ακόμα μένει δεμένη στο άρμα των ιμπεριαλιστικών οργανισμών, δέσμια των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Ετσι, και σήμερα τα στερνά λόγια του κομμουνιστή Ζέβγου παραμένουν επίκαιρα: "Να απομονωθούν οι δυναμικοί έμποροι του αίματος των παιδιών μας. Να σταματήσει η αιματοχυσία για τα συμφέροντα των ξένων "προστατών" και μιας ασυνείδητης κλίκας πρακτόρων της". Χρέος μας να τα εκπληρώσουμε.

Ετσι οργανώθηκε το στυγερό έγκλημα

Εκτενή αποσπάσματα από την επιστολή του Ν. Σιδηρόπουλου, που δημοσίευσε ο "Ριζοσπάστης" στις 3/4/1947

Η επιστολή του Ν. Σιδηρόπουλου, που δημοσίευσε ο "Ριζοσπάστης" στις 3/4/1947, δεν αποκάλυψε μόνο τους πραγματικούς δολοφόνους του Γ. Ζέβγου και τους εμπνευστές του. Στην πραγματικότητα, αποτέλεσε και αποτελεί μια αναμφισβήτητη μαρτυρία του γενικότερου εγκληματικού και τρομοκρατικού οργίου, που μαζί οι διάφορες μοναρχοφασιστικές συμμορίες και ο κρατικός μηχανισμός των αγγλόδουλων κυβερνήσεων ασκούσαν σε βάρος των δημοκρατών πολιτών και ιδιαίτερα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και των κομμουνιστών. Για το λόγο αυτό αναδημοσιεύουμε εκτενή αποσπάσματά της, όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε τότε στο "Ρ", πλην των υπογραμμίσεων, που είναι δικές μας:

"Ονομάζομαι Νικόλαος Σιδηρόπουλος, είμαι ηλικίας 33 ετών και από το χωριό Αλιστράτη των Σερρών, επάγγελμα καπνοπαραγωγός. Επειδή γίνανε και γίνονται ορισμένα πράγματα ασυμβίβαστα με τη συνείδησή μου, παρακαλώ να δημοσιευτούν τα παρακάτω γραφόμενά μου.

Από τις 10/2/47, ήρθα στην Ελλάδα, φεύγοντας από τον τόπο της αυτοεξορίας μου "Μπούλκες" νοσταλγώντας την πατρίδα μου. Εδώ όμως μόλις ήλθα στη Θεσσαλονίκη μας παρέλαβε το Γ Σώμα Στρατού και μας τοποθέτησε στην ΕΣΑ Βαρδαρίου. Εκεί στην αρχή μας πίεσαν εκβιάζοντάς μας να καταθέσουμε άσχετα με την αλήθεια και τη ζωή μας στο Μπούλκες.

Η ανάκριση γινότανε στο Γραφείο Α2, Γ Σ. Στρατού. Στην ΕΣΑ ενώ μας περιόριζαν μέσα, μας έλεγαν να λέμε στον κόσμο ότι είμαστε ελεύθεροι. Παράλληλα μας έλεγαν αν δεν υπογράψουμε αυτά που μας λένε, δεν καθαρίζεται η θέση μας. Πρέπει να υπογράψετε, γιατί έτσι θα σώσουμε την Ελλάδα από τους Σλάβους.

Ο Κύρου μας μίλησε προτού αρχίσει τις εργασίες η Επιτροπή. Παιδιά εσείς θα σώσετε την Ελλάδα και θα έχετε ότι θέλετε από μας κλπ. Μας πλήρωναν, εκτός που τρώγαμε στην ΕΣΑ, το Γ Σ. 10.000 χιλιάδες την ημέρα. Επίσης και εκτός του ημερομισθίου μας δίναν και συγκεντρωμένα χρήματα π.χ. εμένα μου δώσαν δυο φορές από 50 χιλιάδες. Το Γιώργη Ζαφίρη (μάρτυρας του Κύρου) είδα να του δίνουν δυο φορές, μια φορά 100 χιλιάδες και άλλη μια φορά 150 χιλιάδες. Εγώ δεν εξετάστηκα σαν μάρτυρας στον ΟΗΕ, αλλά υπάρχει η κατάθεσή μου που έγινε στο γραφείο Α2 Γ Σ.Σ. όπως ήθελε ο Κύρου και μου την έφεραν ύστερα από τρεις μέρες στην ΕΣΑ και την υπόγραψα. Επίσης μου ζήτησαν και τους έκανα σχεδιάγραμμα του Μπούλκες. Ανακαλώ και διαψεύδω και τους άλλους ομοίους μου που εξετάστηκαν σα μάρτυρες της ελληνικής κυβερνήσεως μπροστά στον ΟΗΕ και συγκεκριμένα οι Αννίβας, Ζαφίρης, Βαλταδώρος, Σοβαλίκης...Στις 10/3/47 μας γράψανε στις εθνικόφρονες οργανώσεις πρώτον εμένα... Την εγγραφή την έκανε ο δικηγόρος Καραγιάννης που φέρεται και σαν πρόεδρος. Αμέσως φρόντισε να μας οπλίσει με περίστροφα, πιστόλια, χειροβομβίδες. Εμένα με δώσαν ένα γερμανικό πλακέ. Στο Χρήστο Βλάχο ένα γκολτς στο Λάζαρο Τσαούση Ναγκάν...
Στις 14/3 το Γ Σ.Σ. ενέκρινε, όπως μου είπε ο Τσάκωνας να μας δώσει τον παραπάνω οπλισμό. Τα παραλάβαμε και μας τα έφερε ο Τσάκωνας και ο Βλάχος και μας τα μοίρασαν για να σκοτώσουμε το Ζέβγο , το δικηγόρο το Σακελαρόπουλο, το Δηλαβέρη και το γιατρό το Πασαλίδη. Μας είπαν ο Τσάκωνας και ο Βλάχος να μη φοβόμαστε από τους χωροφυλάκους, γιατί ό,τι θα κάνουμε είναι εις γνώσιν της Ασφάλειας και του Σώματος. Ζητήσαμε χρήματα και μας είπε ο Τσάκωνας να μη στενοχωριόμαστε, αρκεί να τελειώσουμε με το καλό τη δουλιά, (δηλαδή τους σκοτωμούς) και θα μας έχουν επάνου στα χέρια. Οσο για τα χρήματα, θα μας δώσει ο γενικός διοικητής Ροδόπουλος, όσα θέλουμε...

Παρακολούθηση

Στην παρακολούθηση του Ζέβγου, που γινόταν με επικεφαλής μας τον Τσάκωνα και το Βλάχο και με μας,... πήγαμε όλοι μαζί την Τρίτη 18/3/47 και παρακολουθήσαμε τον Ζέβγο, τον οποίο κανένας μας δεν εγνώριζε προσωπικά. Αλλά μας τον έδειξε τις προηγούμενες μέρες τμηματικά ο Μανώλης Κονιόρδος (βιομήχανος και της καταδιώξεως όπως έμαθα) που ερχόταν συχνά σε επαφή μαζί μας. Διαταγή είχαμε το Ζέβγο να τον σκοτώσουμε νύχτα και κρυφά μέσα στο ξενοδοχείο... Το βράδυ της ίδιας μέρας ώρα 8 μμ ο Ζέβγος πήγαινε για το ξενοδοχείο του. Δεν μπορέσαμε να του ρίξουμε κανείς από όλους γιατί είχε κόσμο...

...Την Πέμπτη το πρωί ήλθε ο Τσάκωνας ώρα 8.30 πμ και μας συγκέντρωσε και μας είπε να μείνουμε μέσα στην ΕΣΑ σε επιφυλακή. Ο Τσάκωνας πήρε τον Βλάχο και πήγαν στον υπουργό Ζέρβα. Οταν επέστρεψαν ήταν η ώρα 10.30 πμ. Με κάλεσαν ιδιαιτέρως εμένα και μου είπαν "τους βρήκαμε όλους μαζεμένους (Ζέρβα, κλπ) η δουλιά μας είναι εν τάξει. Είπαν να τον σκοτώσουμε ιδιαιτέρως το Ζέβγο , όπου τον βρούμε και όποια ώρα"...

...Με την πρώτη σφαίρα που δέχτηκε ο Ζέβγος γύρισε το κεφάλι του και κοίταξε προς τα πίσω. Ο Βλάχος συνέχισε, έρριξε άλλες τρεις σφαίρες στην πλάτη του Ζέβγου, ο οποίος μόλις προχώρησε δυο βήματα έπεσε στην άκρη του τοίχου. Εμείς αμέσως φύγαμε σκορπισμένοι κι ένας - ένας συγκεντρωθήκαμε στην ΕΣΑ. Εκεί μάθαμε ότι ο Βλάχος πιάστηκε από την αστυνομία...

Από κει μας πήρε ο Τσάκωνας όλους πλην του Μπαϊπουλτίδη και πήγαμε στο Ε τμήμα. Μόλις πήγαμε ένας ενωμοτάρχης ψηλός, μελαχρινός, γεμάτος, άνοιξε ένα παράθυρο που είναι προς το δρόμο της Εγνατίας και μας έδειξε το γραφείο του Σακελαρόπουλου, που φαινόταν πίσω απ' την κόκκινη εκκλησία η γωνία του. Ο φόνος του Σακελαρόπουλου, θα γινόταν ως εξής: Θα μας ενίσχυε το Ε τμήμα μ' ένα αυτόματο, το οποίο μου είπε ο Τσάκωνας θα το πάρεις εσύ...

Ενώ όμως βρισκόμαστε στο Ε τμήμα ήρθε κι ο βουλευτής Παπαδόπουλος του Κιλκίς (μου το πληροφόρησε ο Τσάκωνας), τον οποίο συνόδευε ένας άλλος. Κατόπιν από λίγα λεπτά της ώρας ήρθε ένας άλλος με στρατιωτική στολή και καλπάκι στο κεφάλι...

Εκεί ο Τσάκωνας μας είπε: "Παιδιά έχουμε διαταγή να αναβληθούν για δυο - τρεις μέρες οι εκτελέσεις". Ο Καραγιάννης από κει μας είπε δυο - δυο να φύγουμε και να πάμε στην ΕΣΑ και να μη βγούμε έξω...

Δέχουμαι αυτά που λέω να τα καταθέσω και μπροστά σε οποιαδήποτε επιτροπή, αρκεί να υπάρχουν εγγυήσεις, πως δε θα πάθω τίποτε.

Ολα αυτά τα καταγγέλλω μπροστά στον ελληνικό λαό για να μάθει την αλήθεια και δε δέχθηκα να γίνω εγκληματίας.
Σας στέλνω και μια φωτογραφία μου, που είμαι με ένα της ΕΣΑ, απάνου στη μοτοσικλέτα. Αυτά για την αλήθεια και ακρίβεια.
Με εκτίμησιν

Νικόλαος Σιδηρόπουλος"