Σ' αυτές τις συνθήκες, όταν δηλαδή, το ΚΚΕ διαπίστωσε, ότι "η ξενική κατοχή και η μοναρχοφασιστική κτηνωδία και με την κυβέρνηση του Σοφούλη, δεν αφήνουν στο λαό άλλη εκλογή από την ανειρήνευτη και αποφασιστική πάλη για την ανεξαρτησία, τη λευτεριά, τη δημοκρατία", και ότι "ο ένοπλος αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δώσουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς των", ιδρύεται η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ).
Θυμίζουμε στους αναγνώστες μας, ότι από τον Ιούνη ακόμα του 1947, είχε ειπωθεί στο Συνέδριο του ΚΚ Γαλλίας στο Στρασβούργο, από την αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, πως η κατάσταση είναι ώριμη για το σχηματισμό Δημοκρατικής Κυβέρνησης, ενώ η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (12-15 Σεπτέμβρη 1947), διαπίστωσε, ότι "συμπαγής και εκτεταμένη Ελεύθερη Ελλάδα, με δική της κυβέρνηση είναι το πρώτο βήμα για να σωθεί η Ελλάδα, η ακεραιότητα, η ανεξαρτησία της, η δημοκρατία".
Στις αρχές του Δεκέμβρη 1947 και σε εφαρμογή σχετικής απόφασης του ΠΓ, ο τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με άρθρο του, ανάγγειλε σαν άμεσο βήμα το σχηματισμό της ΠΔΚ, που συγκροτήθηκε στις 23/12/47 και ανακοινώθηκε στον ελληνικό λαό, από το ραδιοφωνικό σταθμό της "Ελεύθερης Ελλάδας" στις 24 του Δεκέμβρη 1947.
Η ιδρυτική πράξη της ΠΔΚ
Η ιδρυτική πράξη της ΠΔΚ, στην οποία περιέχονταν οι στόχοι και οι σκοποί της, ήταν η εξής:
"ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Εχοντας υπόψη:
1. Τις καταστατικές διατάξεις του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας της 10 Αυγούστου 1947 και
2. Την επιτακτική ανάγκη που δημιούργησε η εκμηδένιση της εθνικής ανεξαρτησίας απ' τους ιμπεριαλιστές, η ουσιαστική ανυπαρξία ελληνικής εθνικής κυβέρνησης, η ανάπτυξη του εθνικού και δημοκρατικού κινήματος και η πολεμική επίδοση του Δημοκρατικού Στρατού για το σχηματισμό μέσα στις ελεύθερες περιοχές της χώρας μιας Κεντρικής Κυβέρνησης.
Σ υ γ κ ρ ο τ ο ύ μ ε
την ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ που αποτελείται, από τα υπογραφόμενα μέλη.
Κύριος και πρωταρχικός σκοπός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης είναι:
1. Να συνεχίσει και να εντείνει με όλα τα μέσα και με όλες τις δυνάμεις του λαού τον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από το ζυγό των ξένων ιμπεριαλιστών και των οργάνων τους, για την αποκατάσταση της εθνικής ανεξαρτησίας, για την επικράτηση και τη νίκη της Δημοκρατίας στην Ελλάδα και για την κατοχύρωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών του ελληνικού λαού.
2. Να κυβερνήσει τη χώρα πάνω σε λαϊκές και δημοκρατικές βάσεις παίρνοντας όλα τα μέτρα για την ανάπτυξη των λαϊκοδημοκρατικών θεσμών και μεταρρυθμίσεων όπως των λαϊκών συμβουλίων, της λαϊκής δικαιοσύνης, της αγροτικής μεταρρύθμισης, της λαϊκής παιδείας κλπ και για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών του λαού στις ελεύθερες και στις απελευθερωμένες περιοχές.
3. Να επιδιώξει την πραγματοποίηση και επέκταση της συμφιλίωσης και ενότητας του λαού πάνω στη βάση της εξασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας και του σεβασμού των δημοκρατικών του δικαιωμάτων και ελευθεριών και
4. Να εκπροσωπεί τη δημοκρατική Ελλάδα στο εξωτερικό και να αποκαταστήσει φιλικές σχέσεις με όλους τους δημοκρατικούς λαούς και τις κυβερνήσεις τους.
Για να πραγματοποιεί τους σκοπούς της η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση εκδίδει νόμους και διατάγματα. Οι νόμοι αποφασίζονται και εκδίδονται από ολόκληρη την κυβέρνηση. Τα διατάγματα αποφασίζονται από τον αρμόδιο υπουργό και εκδίδονται από τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης. Δημοσιεύονται όλα στην επίσημη εφημερίδα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και ισχύουν αμέσως με τη δημοσίευσή τους, εκτός αν ρητά οριστεί αλλιώς.
Η πρώτη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελεύθερης Ελλάδας αποτελείται από τους εξής:
- Πρόεδρος της Κυβέρνησης και υπουργός των Στρατιωτικών: Στρατηγός Μάρκος.
- Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και υπουργός των Εσωτερικών: Γιάννης Ιωαννίδης.
- Υπουργός Εξωτερικών: Πέτρος Ρούσος.
- Υπουργός Δικαιοσύνης: Μιλτιάδης Πορφυρογένης.
- Υπουργός της Υγιεινής και Πρόνοιας και προσωρινά της Παιδείας: Πέτρος Κόκκαλης.
- Υπουργός των Οικονομικών: Βασίλης Μπαρτζιώτας.
- Υπουργός της Γεωργίας: Δημήτρης Βλαντάς.
- Υπουργός της Εθνικής Οικονομίας και προσωρινά του Επισιτισμού: Λεωνίδας Στρίγκος.
Κοντά στον πρωθυπουργό ιδρύεται Γενική Διεύθυνση εθνικών μειονοτήτων για την άμεση εξυπηρέτηση των ζητημάτων των εθνικών μειονοτήτων.
Η σύνθεση της κυβέρνησης ορίζεται με απόφασή της. Η Προσωρινή Κυβέρνηση έχει σφραγίδα με τη χρονολογία της σύστασής της και τον τίτλο της.
Εδρα της Προσωρινής Κυβέρνησης ορίζεται...
Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση πιστεύοντας πως η δύναμή της πηγάζει από το λαό και πως από το λαό αντλούνται όλες οι εξουσίες θα συγκαλέσει μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες, Λαϊκή Εθνοσυνέλευση σαν κυρίαρχο λαϊκό σώμα.
Οι καταστατικές διατάξεις του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας της 10ης Αυγούστου 1947 εξακολουθούν να αποτελούν τη βάση για τα δικαιώματα, ελευθερίες και καθήκον του αγωνιζόμενου λαού.
Ο όρκος
Τα μέλη της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης δίνουν μπροστά σε αντιπροσώπους του λαού και του Δημοκρατικού Στρατού τον πιο κάτω όρκο.
"Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού. Οτι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους ξένους ιμπεριαλιστές και για τη Δημοκρατία, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα του για τη λευτεριά και τα κυριαρχικά του δικαιώματα".
Η Προσωρινή Κυβέρνηση στηρίζεται στον πατριωτισμό και την υποστήριξη του ελληνικού λαού για να κατορθώσει να φέρει σε πέρας το έργο που ανέλαβε.
Στην έδρα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης
23 του Δεκέμβρη 1947
Ο Πρόεδρος: Στρατηγός Μάρκος
Τα μέλη:
Γιάννης Ιωαννίδης
Πέτρος Ρούσος
Μιλτιάδης Πορφυρογένης
Πέτρος Κόκκαλης
Βασίλης Μπαρτζιώτας
Δημήτρης Βλαντάς
Λεωνίδας Στρίγκος".
("Το ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα", τόμος 6ος, σελ. 452 - 454)
Το Διάγγελμα στον ελληνικό λαό
Στο Διάγγελμα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης προς τον ελληνικό λαό, τονιζόταν ότι:
"Μπροστά στην εκμηδένιση της εθνικής μας ανεξαρτησίας απ' τον αμερικάνικο και αγγλικό ιμπεριαλισμό, μπροστά στην κατάργηση της δημοκρατίας απ' το μοναρχοφασισμό μαζί με το ψευτοδημοκρατικό Κέντρο, τα ύψιστα συμφέροντα της Ελλάδας και του ελληνικού λαού επέβαλαν την ανάγκη του σχηματισμού μιας δημοκρατικής κυβέρνησης. Στην Αθήνα, δεν υπάρχει εθνική ελληνική κυβέρνηση. Υπάρχουν οι Τσαλδάρης και Σοφούλης, που ξεπούλησαν στους ξένους ιμπεριαλιστές και στους ντόπιους πλουτοκράτες κάθε όσιο και ιερό, την τιμή και τη ζωή του λαού, την ίδια την Ελλάδα. Αυτή η κατάπτωση στην έσχατη προδοσία, μαζί με τον αγώνα του λαού και την πολεμική επίδοση του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας δημιούργησαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να πραγματοποιηθεί αυτό που επέβαλαν τα συμφέροντα της χώρας και που αποτελούσε πανελλήνια εθνική απαίτηση. Υπακούοντας στη φωνή της Ελλάδας, αναλάβαμε το σχηματισμό της πρώτης Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας".
Και σε άλλο σημείο του Διαγγέλματος, τονιζόταν:
"Πρώτος και κύριος σκοπός της Προσωρινής Κυβέρνησης είναι να κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις του λαού για τη γρήγορη απελευθέρωση της χώρας από τους ξένους ιμπεριαλιστές και από τους ντόπιους γραικύλους, για την κατοχύρωση της εθνικής κυριαρχίας, για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας από κάθε ξένη ιμπεριαλιστική επιβουλή και για τη νίκη της Δημοκρατίας. Η διακυβέρνηση των ελεύθερων περιοχών πάνω σε λαϊκοδημοκρατικές βάσεις και η παραπέρα ανάπτυξη των θεσμών των λαϊκών συμβουλίων και της λαϊκής δικαιοσύνης, που αποτελούν την πρώτη βάση για τη δημοκρατική αναδημιουργία, θα είναι ένα από τα κύρια καθήκοντά μας. Το ίδιο η εθνικοποίηση των ξένων εταιριών, των μεγάλων τραπεζών και της βαριάς βιομηχανίας. Η εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, η αντιμετώπιση των επισιτιστικών αναγκών του λαού. Η αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας και του κρατικού μηχανισμού πάνω σε λαϊκές δημοκρατικές βάσεις. Η σταθεροποίηση της συμφιλίωσης και ενότητας του λαού πάνω στη βάση της εξασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας και του σεβασμού των δημοκρατικών του δικαιωμάτων. Η αναγνώριση πλέριας ισοτιμίας στις εθνικές μειονότητες και του δικαιώματος της ελεύθερης εθνικής τους ανάπτυξης. Η δημιουργία γερού λαϊκού στρατού, στόλου και αεροπορίας, μιας ισχυρής Ελλάδας, ικανής να υπερασπίσει την εθνική της κυριαρχία, ανεξαρτησία και ακεραιότητα από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική επιβουλή, σε στενή αδελφική συνεργασία με όλους τους δημοκρατικούς λαούς της Ευρώπης".
(Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα, τόμος 6ος, σελ. 455 - 457).
Η μάχη της Κόνιτσας
Την επομένη της αναγγελίας του σχηματισμού της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ), δυνάμεις του ΔΣΕ άρχισαν επιχείρηση για την κατάληψη της Κόνιτσας. Ηταν η πρώτη μάχη τακτικού πολέμου που έδωσε ο ΔΣΕ και απέβλεπε στο να δείξει τη δύναμή του και να δώσει κύρος στην ΠΔΚ.
Οι δυνάμεις που διέθετε ο κυβερνητικός στρατός στον τομέα της Κόνιτσας ήταν:
α. Δύο πλήρη τάγματα στρατού και τάγμα από ΜΑΥδες και χωροφύλακες, με συνολική δύναμη 1.300 ανδρών περίπου, σε διάταξη στα γύρω υψώματα της πόλης και ένα λόχο στη γέφυρα Μπουραζάνι.
β. Δύναμη τάγματος στο Καλπάκι και μικρότερες δυνάμεις κατά μήκος του δρόμου Καλπάκι - Μπουραζάνι και ελάχιστες δυνάμεις στα δυτικά Ζαγόρια.
γ. Τέσσερα πεδινά πυροβόλα στην Κόνιτσα.
Οι δυνάμεις που διέθετε ο ΔΣΕ για τη μάχη της Κόνιτσας ήταν:
α. Περίπου δύο ταξιαρχίες για την ενέργεια στον τομέα της πόλης και τη γέφυρα στο Μπουραζάνι και σε συνέχεια προώθηση ελαφρού τμήματος στη δυτική πλευρά του δημόσιου δρόμου, για την αντιμετώπιση τυχόν εχθρικών κινήσεων από Καλπάκι προς Μπουραζάνι.
β. Τάγμα ενισχυμένο, καθώς και τμήμα κομάντος για την κάλυψη της επιχείρησης από τυχόν κινήσεις του κυβερνητικού στρατού στο δημόσιο δρόμο από Καλπάκι προς Μπουραζάνι και Γραμπάλα - Βοϊδομάτι, με σταθερή κατοχή των υψωμάτων Γραμπάλα - Μεσοβούνι από την ανατολική πλευρά του δρόμου.
Κατά τους στρατιωτικούς συγγραφείς, στη μάχη της Κόνιτσας, που κράτησε από τις 25 Δεκέμβρη 1947 έως τις 4 Γενάρη 1948, ενεπλάκησαν περίπου 12.000 άνδρες και από τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις.
Ο κυβερνητικός στρατός κατάφερε στις 31 του Δεκέμβρη να σπάσει τον κλοιό και να ενισχύσει τους πολιορκημένους, χρησιμοποιώντας και την αεροπορία, με αποτέλεσμα, στις 4 του Γενάρη 1948, οι δυνάμεις του ΔΣΕ, που διοικούνταν από τον ίδιο τον Μάρκο Βαφειάδη, να υποχωρήσουν.
Η γενικότερη σημασία της μάχης
Η μάχη της Κόνιτσας, παρά τις αδυναμίες και την αποτυχία που είχε, ήταν μια από τις πιο σοβαρές μάχες που έδωσε ο ΔΣΕ. Χάνοντας την Κόνιτσα ο κυβερνητικός στρατός έχανε μια προωθημένη του σημαντική βάση εξόρμησης, ένα σοβαρό κέντρο αντίστασης στην όλη διάταξή του στην Ηπειρο. Η απώλειά της, θα σήμαινε για τον κυβερνητικό στρατό μια στρατιωτική ήττα, που θα κλόνιζε όλη τη διάταξη και τα σχέδιά του και θα αναγκαζόταν να προβεί σε καινούρια αναδιάταξη των τμημάτων του. Παράλληλα, με το χάσιμο της Κόνιτσας ο αντίπαλος ζημίωνε και πολιτικά, γιατί έχανε ένα επαρχιακό κέντρο, μια πρωτεύουσα επαρχίας που συγκέντρωνε όλη την οικονομική και πολιτική ζωή μιας αρκετά εκτεταμένης περιοχής. Το χάσιμο της Κόνιτσας θα κλόνιζε το ίδιο το κύρος της κυβέρνησης των Αθηνών και της αμερικανικής πολιτικής στην Ελλάδα, των οποίων το κέντρο της προσοχής συγκεντρωνόταν στην εξόντωση του ένοπλου λαϊκοδημοκρατικού κινήματος.
Η νίκη του ΔΣΕ στην Κόνιτσα θα δυνάμωνε την πάλη των εργαζομένων στις πόλεις, με το ανέβασμά της σε ανώτερες μορφές. Θα ξεσήκωνε την επαναστατική διάθεση του λαού και θα βοηθούσε τους αγωνιστές να πλαισιώσουν τις τάξεις του ΔΣΕ. Παράλληλα, θα δυνάμωνε το κύρος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης. Στρατιωτικά η νίκη του ΔΣΕ στην Κόνιτσα θα ευθυγράμμιζε το μέτωπο των δυνάμεων του ΔΣΕ Γράμμου - Μουργκάνας και θα προωθούσε τη διάταξη των δυνάμεων του ΔΣΕ έξω από τα Γιάννενα και το Μέτσοβο.
"Οι αποτυχίες του ΔΣΕ τόσο στο Μέτσοβο όσο και στην Κόνιτσα - αναφέρεται στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, σελ. 581 - έδειξαν ότι δεν ήταν ακόμη σε θέση να αναλάβει τέτοιας έκτασης επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, αποδείχτηκε λαθεμένη η υιοθέτηση από την ΚΕ του ΚΚΕ της φιλόδοξης πρόβλεψης του Ν. Ζαχαριάδη ότι "ο Νοέμβριος θα γίνει τάφος του μοναρχοφασισμού"".
Το Γενάρη του 1948, στην πρώτη σύσκεψη στρατιωτικών και πολιτικών στελεχών του ΔΣΕ, που έγινε στο Βίτσι, συζητήθηκε - με βάση την εισήγηση του Ν. Ζαχαριάδη - η ως τότε δράση του ΔΣΕ και η τακτική που έπρεπε να εφαρμόσει. Η σύσκεψη αποφάνθηκε, ότι η τακτική του ΔΣΕ πρέπει να είναι λαϊκή επαναστατική και ότι επιβάλλεται ο ευέλικτος συνδυασμός της τακτικής του τακτικού επαναστατικού στρατού, με την αντάρτικη τακτική.
Στη σύσκεψη αυτή, ο Μάρκος Βαφειάδης, απαντώντας στην κριτική που του έγινε για την αποτυχία της μάχης της Κόνιτσας - την οποία διηύθυνε ο ίδιος - ανέπτυξε την άποψη, ότι ο ΔΣΕ δεν μπορεί να χτυπάει και να καταλαμβάνει, έστω και προσωρινά, πόλεις. Η άποψη αυτή, όπως γράφει ο Β. Μπαρτζιώτας, τον οδήγησε σε σύγκρουση με τον Ζαχαριάδη (Β. Μπαρτζιώτας "Ο αγώνας του ΔΣΕ", σελ. 41).
Πηγή: Ειδικό αφιέρωμα του Ριζοσπάστη
Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε
ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)
Υποστηρίξτε την σελίδα μας στο Facebook
κάνοντας "κλικ" στον παρακάτω σύνδεσμο, ευχαριστούμε.
Εθνική Αντίσταση-ΔΣΕ στο Facebook
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Στείλτε ιδέες, προτάσεις, κριτικές για τον ιστότοπό μας.