Ο συμμαχικός βομβαρδισμός της Θεσσαλονίκης 5 Δεκέμβρη του 1943

Ο ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΓΑΜΟΣ ΤΗΣ ΝΥΜΦΗΣ ΤΟΥ ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ


Του Νίκου Μπουντούκη
(Οι σημειώσεις [Σ.Σ.:] είναι δικές μας).

Λάθος επαναλαμβανόμενο παύει να είναι λάθος! Κι ο βομβαρδισμός του Πειραιά δεν ήταν παρά ένα επαναληπτικό λάθος, αφού την Κυριακή το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου του 1943, ένα μόλις μήνα νωρίτερα, οι Βρετανοί αεροπόροι, εκτελώντας το ίδιο σχέδιο και τις ίδιες εντολές, κατά των μεσογειακών λιμανιών, σιδηροδρομικών σταθμών και οικονομικών υποδομών, είχαν βομβαρδίσει απηνώς και τη Θεσσαλονίκη.

Καθώς πετούσαν χαμηλά, πάνω από τον Θερμαϊκό και την προσφυγική Θεσσαλονίκη, -τόσο χαμηλά ώστε να ακούνε ακόμη και τον συριγμό των σειρήνων-, οι πιλότοι της RAF εξέλαβαν τους τσίγκους και τις λαμαρίνες απ’ τις προσφυγικές παράγκες, ως …αποθήκες πολεμικού υλικού γιατί -έτσι τουλάχιστον ειπώθηκε μετά-, γυαλίζανε, αντανακλώντας τη φεγγαράδα, εκείνης της «σεληνιασμένης» νύχτας.( Σ.Σ.:κατά τον Περικλή Σφυρίδη, αυτόπτη μάρτυρα, «Γυάλιζαν οι λαμαρίνες τη νύχτα, και τις ανταύγειες από τις σκεπές τις εξέλαβαν οι Εγγλέζοι πιλότοι των βομβαρδιστικών για … θάλασσα, για το λιμάνι και τις επιταγμένες από τους Γερμανούς αποθήκες, κι άρχισε ένας ανελέητος βομβαρδισμός»).

Πάνω από 500 Θεσσαλονικείς θα ενταφιαζόντουσαν, κάτω -κυρίως-, από τα γκρεμισμένα σπίτια τους, από τους τόνους βομβών που έπεσαν στους προσφυγικούς συνοικισμούς της Νέας Βάρνας (αποτελούμενη από θρακιώτες πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας), της Νεάπολης (από πρόσφυγες της Καππαδοκίας) και του σημερινού Ροδοχωρίου (Καραμανλήδες της Καπαδοκκίας), αντί των συνηθισμένων στρατιωτικών στόχων, του λιμανιού ή του σιδηροδρομικού σταθμού.

Μια άλλη δικαιολογία που δώσανε*, ήταν ότι μπέρδεψαν …τους λόφους, θέλοντας να βομβαρδίσουν το γερμανικό στρατηγείο της ομάδας Στρατιών στο Αρσακλί, δηλαδή το σημερινό Πανόραμα.

Να πως οι σπεσιαλίστες των νυχτερινών βομβαρδισμών, μπέρδεψαν το λόφο της περιτειχισμένης Απάνω Πόλης, δηλαδή την ίδια τη Θεσσαλονίκη με τον γεμάτο πουρνάρια λόφο του Πανοράματος, και ξεμπέρδεψαν με τη δολοφονία 500 ανθρώπων…

Μια αγγλική βόμβα από εκείνες τις αεροπορικές επιδρομές, βάρους 200 κιλών, που αποκαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια στην περιοχή του Κορδελιού της Θεσσαλονίκης, διέθετε ακόμη τους πυροδοτικούς της μηχανισμούς. Αν είχε εκραγεί, τότε σύμφωνα με τους ειδικούς, θα άλλαζε θέση ολόκληρος ο …δήμος του Κορδελιού!

Η πιο συγκλονιστική σκηνή εκείνου του βομβαρδισμού, εκτυλίχθηκε στις Συκιές, όταν μία εγγλέζικη βόμβα έπεσε στη σκεπή μιας ταβέρνας, στην οποία εκείνη τη στιγμή γίνονταν το γαμήλιο γλέντι ενός νιόπαντρου ζευγαριού. Το βλήμα γκρέμισε την οροφή που έπεσε και καταπλάκωσε όσους βρίσκονταν μέσα και διασκέδαζαν για το ευτυχές γεγονός, μεταξύ των οποίων τη νύφη, τον γαμπρό, τα πεθερικά, τους κουμπάρους και δεκάδες συγγενείς και φίλους των νεόνυμφων.

Ο αξέχαστος Γιώργος Ιωάννου στο έργο του «Η πρωτεύουσα των προσφύγων – «Κατοχικό ημερολόγιο», γράφει για τον πολύνεκρο βομβαρδισμό από τους Άγγλους:
«Χθες το βράδυ ενώ η ωχρά σελήνη εφώτιζε τα πάντα και ήταν πραγματικώς μαγευτική η βραδιά, αντήχησαν αι τρομεραί σειρήναι (…). Σχεδόν μαζί με τας σειρήνας ήρχισαν να πίπτουν βροχηδόν αντιαεροπορικά παντός διαμετρήματος, ως και πολυβόλα, διότι τα αεροπλάνα ήταν πολύ χαμηλά. Αλλά μετ’ ολίγον έλαμψε ο τόπος και τρομεροί κρότοι σαν εκρήξεις βομβών ηκούοντο επί ένα τέταρτον. Εμείς και όλος ο κόσμος βέβαια ετρομοκρατήθημεν. Τα παράθυρα έτριζον απειλητικώς, αι θύραι ήνοιγον μόναι των και ολόκληρον το οικοδόμημα εσείετο εκ θεμελίων […]. Την πρωίαν έμαθα ότι βομβάρδισαν την Νεάπολη, Συκιές, Βάρνα. (….) Το απόγευμα επεσκέφθην την πληγείσαν περιοχήν της Βάρνας. Οι φονιάδες γκρέμισαν τις παράγκες και σκότωσαν τον κόσμο στα κρεβάτια τους. Σχεδόν τα θύματα τα είχαν μαζέψει. Εγώ είδα δύο νεκρούς σκεπασμένους με ένα σεντόνι.. Τα ερείπια μαρτυρούν περί της αναισχύντου ατιμίας που διεπράχθη από τους «φίλους» μας!»

Για τον ίδιο βομβαρδισμό, έγραψε κι ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας του μυθιστορήματος: «Ψυχή μπλέ και κόκκινη», Περικλής Σφυρίδης: "Αυτό το πανδαιμόνιο θα κράτησε κάνα εικοσάλεπτο, όταν ένα αεροπλάνο, σφυρίζοντας πάνω από τα κεφάλια μας, έριξε μια υπέρλαμπρη φωτοβολίδα που έκανε τη νύχτα μέρα, κι αμέσως, ως δια μαγείας, σταμάτησε ο βομβαρδισμός κι απομακρύνθηκαν τα συμμαχικά αεροπλάνα αφήνοντας πίσω τους κόλαση".

Ο Πειραιάς όμως κατά τον βομβαρδισμό του, έγινε συθέμελα μια «υπέρλαμπρη φωτοβολίδα», αφού βομβαρδιζόταν επί ώρες ολόκληρες. Κι όμως οι Άγγλοι με την τεράστια εμπειρία και ευστοχία στους νυχτερινούς βομβαρδισμούς, και υπέρλαμπρες φωτοβολίδες διέθεταν και συμβατικές, όπως απέδειξε η καταβύθιση του μικρού γερμανικού πλοιαρίου, μεταξύ του λιμανιού του Πειραιά και της Ψυττάλειας.

«Το πρωί ξυπνήσαμε νωρίς από τα κλάματα, το θρήνο μιας ολόκληρης γειτονιάς. «Ευτυχώς που οι Πόντιοι έλειπαν», είπε ο πατέρας και αναφερόταν στους γείτονές μας, όπου το καταφύγιο στην αυλή και η βόμβα που έσκασε σύρριζα στο σπίτι τους και μας γέμισε λάσπη και σουβάδες. «Είχαν γάμο κι ύστερα τραπέζι σε ταβέρνα στις Συκιές», τον πληροφόρησε η μάνα, αλλά σε λίγο ακούστηκαν σπαραχτικές φωνές από τα απέναντι σπίτια των Ποντίων, γιατί μια οβίδα έσκασε πάνω στη συγκεκριμένη ταβέρνα όπου γλεντούσαν κι έπεσε η πλάκα, η οροφή, και σκότωσε πολλούς, τους περισσότερους από τους θαμώνες, μαζί με τη νύφη και το γαμπρό»….

Οι αγγλοαμερικανικοί όμως βομβαρδισμοί του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, θα συνεχιστούν μέχρι το τέλος του πολέμου, σχεδόν ταυτόχρονα με τις …γερμανικές ανατινάξεις, που επιχειρούσαν οι αποχωρούντες Γερμανοί.

«Τον Οκτώβριο του 1944 -διαβάζουμε στο site του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης-, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης βομβαρδίστηκε από την Αγγλοαμερικανική αεροπορία με αποτέλεσμα να καταστραφούν σε μεγάλο βαθμό οι εγκαταστάσεις του. Την καταστροφή συμπλήρωσαν …οι Γερμανοί κατά την αποχώρησή τους με ανατινάξεις, με αποτέλεσμα η καταστροφή των εγκαταστάσεων να φτάσει το 80%.
Αμέσως μετά την απελευθέρωση ξεκίνησε το έργο της αποκατάστασης των ζημιών και ανασυγκρότησης του Λιμένα. Μονάδα του Βρετανικού Στρατού …επιλήφθηκε του έργου της άμεσης αποκατάστασης του Λιμένα. Με πρόχειρα μέσα δόθηκε η πλεύριση στον υπό κατασκευή τρίτο προβλήτα στο Δυτικό τμήμα (σ.σ. εργάστηκαν δηλαδή για τις δικές τους αποκλειστικά στρατιωτικές ανάγκες, όπως έκαναν και στον Πειραιά), που από τότε πήρε την ονομασία «προβλήτας Λανκασάϊρ (σ.σ. από το όνομα του υπεύθυνου Βρετανού αξιωματικού της εν λόγω μονάδας».

Οι φαινομενικά λανθασμένοι, «ανεξήγητοι» και για κάποιους «σχιζοφρενικοί» Αγγλοαμερικανικοί βομβαρδισμοί, των κυριότερων λιμανιών μας -πλην του λιμανιού της Πάτρας-, σε συνδυασμό με τις γερμανικές ανατινάξεις, προκάλεσαν όλη αυτή την μεταπολεμική κρίση εφοδιασμού, που την πλήρωσε πανάκριβα ο ελληνικός λαός, εξαναγκασμένος να ανταλλάξει την ελευθερία και την ανεξαρτησία του, με την «βοήθεια» της ΟΥΝΡΑ, το σχέδιο Μάρσαλ, αλλά και το δόγμα Τρούμαν…

Νίκος Μπουντούκης 14/3/2020.

Σ.Σ: (Ο ιστορικός, καθηγητής του τμήματος πολιτικών επιστημών του ΑΠΘ Γιώργος Μαργαρίτης αναφέρει ότι: «Στην διάρκεια της Κατοχής καταστροφικοί βομβαρδισμοί έγιναν από τη συμμαχική (αμερικανική) αεροπορία μετά την ανάπτυξη μονάδων βαρέως βομβαρδισμού της τελευταίας στα αεροδρόμια της Φότζια στην Ιταλία. Ο πρώτος σημαντικός βομβαρδισμός έγινε στις 5 Δεκεμβρίου του 1943 στη Θεσσαλονίκη, με στόχο το λιμάνι(;) και το κέντρο διαλογής του σιδηροδρομικού σταθμού…
Μια σειρά βομβαρδισμών έγινε το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου 1944 με στόχο την αποδιάρθρωση των σιδηροδρομικών κυρίως υποδομών με τρόπο ώστε να παρενοχληθεί η αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Ο πλέον σημαντικός από αυτούς έγινε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1944 όταν περίπου 320 αμερικανικά βαριά βομβαρδιστικά (B-24 Liberator) από την Ιταλία, επιτέθηκαν σε σημεία της Αττικής (αεροδρόμια Τατοϊου, Ελληνικού και περιοχή Σκαραμαγκά-ναυστάθμου) και στη Θεσσαλονίκη. Είχε προηγηθεί επίθεση περίπου 70 βομβαρδιστικών B-17 στη Λάρισα λίγες ημέρες νωρίτερα…»
Ωστόσο, συνεχίζει ο ίδιος, «ο βομβαρδισμός στόχων στις παραμονές της απελευθέρωσης με κορύφωση τον βομβαρδισμό της Δρέσδης ή του Ναγκασάκι, δεν είναι πάντοτε ερμηνεύσιμος από τη σκοπιά των στρατιωτικών αναγκών. Αντίθετα μπορεί να ερμηνευτεί με πολιτικά κριτήρια. Μια επίδειξη δύναμης έχει πολλά να πει στους λαούς οι οποίοι, με το τέλος της Κατοχής και του ναζισμού υπάρχει κίνδυνος να σκεφθούν έντονα απελευθερωτικές και επαναστατικές ιδέες - όπως έγινε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο».)

Απόπειρα αναπαράστασης του βομβαρδισμού που φένεται η απόσταση απ' το λιμάνι και τους στόχους.