Τόποι Μαρτυρίου

Κάθε Τόπος Μαρτυρίου του λαού μας στην πάλη του για την κατάργηση της εκμετάλλευσης κρατάει ζωντανά τα παραδείγματα του ηρωισμού, της αντοχής, της δύναμης, των χαρακτηριστικών που συνοδεύουν τη δίκαιη πάλη των κομμουνιστών, των λαϊκών αγωνιστών.

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ

Μετά τη διεθνή πορεία της στα κινηματογραφικά φεστιβάλ (Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής Dok Leipzig 2012) και την κινηματογραφική διανομή της σε Ελλάδα, Γαλλία και Ελβετία (διαβάστε τις κριτικές στον ελληνικό και διεθνή Τύπο), η μεγάλου μήκους ταινία τεκμηρίωσης «Σαν πέτρινα λιοντάρια στην μπασιά της νύχτας» (2012) σε σκηνοθεσία του Ελβετού ντοκιμαντερίστα Ολιβιέ Ζισουά, διατίθεται δωρεάν στην Ελλάδα υπό την άδεια Creative Commons.
Η ταινία αποτελεί ένα ελεγειακό κινηματογραφικό δοκίμιο που επιχειρεί να ζωντανέψει τις μνήμες εξορίας της Μακρονήσου, σκηνοθετώντας ένα λογοτεχνικό «Ψυχρό Πόλεμο» ανάμεσα στα ποιητικά γραπτά εξόριστων ποιητών, όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Τάσος Λειβαδίτης, και τις ομιλίες αναμορφωτικής προπαγάνδας που μετέδιδαν τα μεγάφωνα των στρατοπέδων του νησιού κατά την περίοδο 1947 - 1950. Σημαντικά φωτογραφικά και κινηματογραφικά αρχεία εντάσσονται σε ένα υπνωτικό φιλμικό ταξίδι μέσα στα στοιχειωμένα ερείπια της Μακρονήσου.

ΓΥΑΡΟΣ ή ΓΙΟΥΡΑ

Ερασιτεχνικό βίντεο από την εκδήλωση τιμής και τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου «Ρωγμή» του Αντώνη Μυρωδιά, αφιερωμένο στους αλύγιστους της ταξικής πάλης, όλους όσοι φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν ή άφησαν τη ζωή τους σ' αυτόν τον ξερότοπο καταμεσής του Αιγαίου.

Γυάρος Μαρτυρίες Αγωνιστών


Φυλακές Γυάρου - Πρώτη περίοδος 1947-1952

Οι νικητές του εμφυλίου...

Την είπαν Νταχάου της Μεσογείου. Το όνομα της συνδέθηκε με το μίσος, την καταπίεση και το άγριο πρόσωπο του φασισμού. Το ημερολόγιο έγραφε 1947 όταν και ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες στο νησί. Σε πέντε όρμους του νησιού χτίστηκαν αντίστοιχα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Ο εμφύλιος μαίνονταν στη χώρα και κάπου έπρεπε "στεγαστούν" οι ηττημένοι...

Οι ίδιοι οι κρατούμενοι, άρχισαν με καταναγκαστική εργασία τόσο τον εκβραχισμό, όσο και την ανέγερση της φυλακής και των υπόλοιπων βοηθητικών κτιρίων. Όλα αυτά κάτω από απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης.
Αλλά το 1952, μόλις αποπερατώθηκε, ή φυλακή καταργήθηκε.
Και αυτό γιατί η διεθνής κατακραυγή και οι διαμαρτυρίες των Ηνωμένων Εθνών για τις βαναυσότητες στο νησί ώθησαν τους κυβερνώντες να κλείσουν τις φυλακές, μεταφέροντας τους κρατούμενους σε φυλακές της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Δεύτερη περίοδος 1955-1961.

Η Γυάρος άνοιξε πάλι στις 4 Αυγούστου του 1955. Τότε λειτούργησε και το κτίριο των φυλακών. Είχε προηγηθεί η απόδραση από τα Βούρλα, έτσι 600 κρατούμενοι από διάφορες φυλακές μεταφέθηκαν στην Γυάρο. Πολλοί επέστρεψαν να ζήσουν στην φυλακή που είχαν χτίσει. Από τους 600 κομμουνιστές κρατούμενους, οι 50 που θεωρήθηκαν τα σημαντικότερα στελέχη κρατήθηκαν σε πλήρη απομόνωση. Η δεύτερη περίοδος λειτουργίας έκλεισε τον Απρίλη του 1961 και οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν σε άλλες φυλακές (Αίγινας, Τρικάλων, Χαλκίδας κ.ά.). Το 1958 398 κρατούμενοι λαϊκοί αγωνιστές δημιούργησαν ένα μικρό παράνομο λεύκωμα, τιμόντας τα 40 χρόνια του ΚΚΕ.

Τρίτη περίοδος

Κατά την διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) χιλιάδες αντιφρονούντες εξορίστηκαν και πάλι στη Γυάρο.

Για πρώτη φορά ανάμεσά τους βρίσκονταν και γυναίκες, ακόμη και εγκυμονούσες καθώς και ένα 5χρονο παιδί.

Ακολουθούν μαρτυρίες (αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ της Βουλής "Γυάρος - 40 χρόνια πριν (2007)".

Αφιερωμένο στους αλύγιστους της ταξικής πάλης, όλους όσοι φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν ή άφησαν τη ζωή τους σ' αυτόν τον ξερότοπο καταμεσής του Αιγαίου.
Ιδιαίτερα στην σ. Ελπίδα Μαλαγαρδή.

Δημόσια συγγνώμη βασανιστή της Μακρονήσου

Ενας από τους διασημότερους και σκληρότερους βασανιστές της Μακρονήσου, ήταν ο έφεδρος λοχαγός Ελευθέριος Μηλιάδης διοικητής του Τρίτου Τάγματος Σκαπανέων, Μακρονήσου. Στις 13 Νοέμβρη 1949, ο Μηλιάδης ανέλαβε Διοικητής των Στρατιωτικών Φυλακών Μακρονήσου. Κήρυξε «εθνικό συναγερμό» σε όλο το στρατόπεδο. Οι Αλφαμίτες είχανε πλέον το πεδίον απεριόριστα ελεύθερο. Η ήδη άσχημη ζωή στο κολαστήρι, επί των ημερών του έγινε τραγική.
Ο Μηλιάδης τοποθετήθηκε στην αρχή διοικητής των Φυλακών και όταν αποστρατεύτηκε ο Σκαλούμπακας, ανέλαβε την διοίκηση του Τρίτου Τάγματος.

Δεκαετία του '50, μόλις είχε απολυθεί από το στρατό και τριγύριζε στην Ομόνοια. Εκεί βρήκε τον Λεμονή, έναν συγκρατούμενο Μακρονησιώτη, που τότε ήταν φοιτητής της ιατρικής. Ο Μηλιάδης τον αναγνώρισε γιατί ο Λεμονής ήταν γιατρός στο Αναρρωτήριο της Μακρονήσου.
«– Ρε Λεμονή, του λέει, θέλω να μου δανείσεις ένα πενηντάρικο να πάω στο χωριό μου στην Χαλκίδα. Δεν έχω ούτε τα εισιτήρια να βγάλω». Ο Λεμονής δεν ήθελε να του δώσει, προσποιήθηκε ότι είναι άδειες οι τσέπες του και του λέει: «Δεν έχω καθόλου πάνω μου, αλλά αν θέλεις ο φίλος μου ο Λάζαρος ο Κυρίτσης άνοιξε δικηγορικό γραφείο πάνω από του Μπακάκου, αυτός πιθανώς να έχει να σου δώσει».

Στο γραφείο είχαν μόνο ένα γραφείο με την καρέκλα του και δυο πέτσινες πολυθρόνες μπροστά, που τους είχε προμηθεύσει ο αδελφός του Γοργία. Δυο δικηγόροι, μοιράζονταν ένα γραφείο και ανάλογα με την περίπτωση στο γραφείο καθόταν ο δικηγόρος που είχε εκείνη την στιγμή να χειριστεί μια υπόθεση. Όταν μπήκε στο γραφείο ο Μηλιάδης έτυχε να κάθεται ο Λάζαρος Κυρίτσης στο γραφείο. Ο βασανιστής δεν τον γνώρισε...
– Τον κύριο Κυρίτση ήθελα…
— Εγώ είμαι, του απαντά, τι θέλετε;
— Με γνωρίζετε; Ρωτάει
— Κοιτάξτε να δείτε, λέει, ορισμένα πράγματα είναι τόσο βαθιά χαραγμένα στη μνήμη μας που δεν πρόκειται ποτέ να σβήσουν κύριε Μηλιάδη…
— Κύριε Κυρίτση ήθελα να σας παρακαλέσω, επειδή ξέμεινα στην Αθήνα και ήθελα να πάω στο χωριό μου, στην Εύβοια, στην Χαλκίδα, ζητώ για τα εισιτήριά μου ένα πενηντάρικο. Αν έχετε την καλοσύνη μπορείτε να μου δώσετε…
Είχε στη τσέπη του μόνο ένα πενηντάρικο, ούτε μια δραχμή, μια δεκάρα παραπάνω. Το έβγαλε και του το ’δωσε. Τον ευχαρίστησε και έφυγε.

Μόλις έκλεισε η πόρτα, ο συνέταιρός του τον φασκέλωσε λέγοντάς του:
— Σ’ αυτό το κάθαρμα, τον αρχιβασανιστή της Μακρονήσου έδωσες ένα πενηντάρικο; Το μεσημέρι όταν θα πας για το σπίτι σου, στου Ζωγράφου, δεν θα σου δώσω το αντίτιμο του εισιτηρίου, 1,20 δραχμές, που θα μου ζητήσεις στα σίγουρα.
Πράγματι, μετά από αυτή τη δήλωση δεν του ζήτησε και αποφάσισε να γυρίσει σπίτι με τα πόδια.
Υστερα από λίγα χρόνια, πήγε ένας συνάδελφός του, ο Κονταξής, στο γραφείο του με ένα απόκομμα από μια αθηναϊκή εφημερίδα:
— Κοίταξε, ο Μηλιάδης έκανε δήλωση στις εφημερίδες.

«To περιστατικό αυτό δείχνει ότι η ηθική είναι ένα πανίσχυρο μέσο για να διαλαληθεί το δίκιο του Αγώνα για την τελική νίκη του ανθρώπου κατά της βίας και του φασισμού και την οικοδόμηση μιας αταξικής κοινωνίας της αλληλεγγύης και της ισότητας, χωρίς εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους».

Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών

(2018 - 72’)

Σκηνοθεσία: Ξενοφώντας Βαρδαρός, Γιάννης Ξύδας
Έρευνα - Σενάριο: Γιάννης Ξύδας
Αφήγηση: Ρήγας Αξελός
Δ/νση φωτογραφίας - Μοντάζ: Ξενοφώντας Βαρδαρός
Ηχοληψία - Μιξάζ: Ανδρέας Γκόβας
Πρωτότυπη μουσική: drog_A_tek
Κάμερα: Ξενοφώντας Βαρδαρός, Χρήστος Πανάγος
Μετάφραση - Υποτιτλισμός: Ηλίας Διάμεσης
Γραφιστική επιμέλεια: Κώστας Μηναϊδης
Υπεύθυνη επικοινωνίας - Απομαγνητοφωνήσεις: Σέβη Σαλαγιάννη
Παραγωγή: Ομάδα Συλλογική Μνήμη

Ένα ντοκιμαντέρ για την ΕΑΜική Αντίσταση την περίοδο της Κατοχής στην Αθήνα ('41-'44). 14 αφηγήσεις. 14 ιστορίες. Ένας λαός ενάντια στους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές και στους ντόπιους συνεργάτες τους. Ένα ντοκιμαντέρ για τη συλλογική μνήμη.
Με αφετηρία τις μαρτυρίες ανθρώπων που έλαβαν μέρος στην Αντίσταση, το ντοκιμαντέρ Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών επιχειρεί να ρίξει φως σε γνωστές και άγνωστες ιστορίες του αγώνα τους, όπως αυτές διαδραματίστηκαν μέσα στις συνοικίες της Αθήνας.
Από την περίοδο του λιμού του '41-'42, τα συσσίτια των λαϊκών επιτροπών και της Εθνικής Αλληλεγγύης, τις μεγαλειώδεις πορείες ενάντια στην επιστράτευση και την κάθοδο των Βουλγάρων, τις μάχες του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στις συνοικίες, την ίδρυση του ΕΑΜ με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, τις παράνομες προκηρύξεις και τα συνθήματα της ΕΠΟΝ στους τοίχους μέχρι την απελευθέρωση της Αθήνας οι πρωταγωνιστές συνθέτουν ένα μωσαϊκό εμπειριών, αγώνων και προσδοκιών για το πώς επέλεξαν να συγκρουστούν με την ηττοπάθεια και τη συνεργασία με τον ναζισμό-φασισμό.
Οι προσωπικές ιστορίες «δένουν» με σπάνιο αρχειακό υλικό, πρωτότυπη μουσική των drog_A_tek και πλάνα του σήμερα μέσα από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, το Σκοπευτήριο της Καισαριανής και τις συνοικίες της Αθήνας.
“...στου πολέμου την αντάρα όλοι μας αδελφωμένοι, είμαστε φωτιά που λάμπει μες στη γη τη ρημαγμένη... κι απ’ της νιότης μας την φλόγα θε να λάμψουν όλα γύρω, γιατί έλαχε στη νιότη της ελευθεριάς ο κλήρος.”
(αντιστασιακό τραγούδι της εποχής)

Έλαβαν μέρος (με αλφαβητική σειρά)
Βαλιμίτης Δημήτρης
Βοσκοπούλου Κουβά Μαρία
Ζαμάνος Στέλιος
Ζαχαρίας Μάνος
Κατιμερτζής Γιώργος
Μαραγκουδάκης Κώστας
Μπαλάνος Νίκος
Νικηφοράκης Ζάχος
Νικολάου Έλλη
Ντερμιτζόγλου Βαγγέλης
Παπαδημητρίου Γιώργος
Πετροπούλου Ζωή
Σφακιανάκης Νίκος
Σαββατιανού Ελένη
Στοιχεία επικοινωνίας: facebook.com/athenspartisans/