ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗΣ
Μάρτυρας της ειρήνης και της πανανθρώπινης λευτεριάς

Συμπληρώνονται σήμερα, [5/3/2022], 71 χρόνια από τις 5 Μάρτη 1951, μέρα της εκτέλεσης του 22χρονου αγωνιστή και μάρτυρα της ειρήνης Νίκου Νικηφορίδη.

Τα στερνά του λόγια "Ζήτω η ειρήνη! Ζήτω η πανανθρώπινη λευτεριά!", λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή στο χώρο εκτελέσεων του δάσους του Σέιχ Σου, στη Θεσσαλονίκη, ηχούν και σήμερα, ακριβώς 71 χρόνια μετά, σαν κάλεσμα στις συνειδήσεις μας στον αγώνα για την ειρήνη. Οι ριπές των όπλων του αποσπάσματος δε στάθηκαν ικανές να εκτελέσουν το όραμα για ειρήνη και πανανθρώπινη λευτεριά.

Ο Νίκος Νικηφορίδης συνελήφθη στη Θεσσαλονίκη, καταδικάστηκε από έκτακτο Στρατοδικείο "τρις εις θάνατον" και οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα γιατί μάζευε υπογραφές κάτω από την "Εκκληση της Στοκχόλμης", ένα κείμενο που διακινούνταν σε όλο τον κόσμο και με το οποίο απευθυνόταν έκκληση για κατάργηση των ατομικών όπλων. Οργωνε τις γειτονιές και χτυπούσε τις πόρτες των σπιτιών της Θεσσαλονίκης...

Η συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης

Στις 15 Μαρτίου 1950, κι ενώ ο ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στην πιο επικίνδυνη για την ανθρωπότητα κορύφωσή του, πραγματοποιήθηκε στη Σουηδική πρωτεύουσα μία διεθνής συνδιάσκεψη για την ειρήνη, με τη συμμετοχή 700 συνέδρων από 30 χώρες, που έμεινε στην ιστορία ως η «Συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης». Η συνδιάσκεψη εκείνη, έγινε σε υλοποίηση των αποφάσεων που είχε λάβει ένα χρόνο πριν, το παγκόσμιο συνέδριο για την ειρήνη, που είχε διεξαχθεί στο Παρίσι, με πρόεδρο τον φημισμένο νομπελίστα πυρηνικό φυσικό Φρειδερίκο Ζολιό-Κιουρί, ενώ μεταξύ των συνέδρων, διακρίνονταν σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων όπως ο Πάμπλο Νερούντα, ο Πωλ Ελυάρ, ο Χόρχε Αμάντο, ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Λανζεβέν, ο Μωμπλάν, ο ζωγράφος και συγγραφέας Ρόκγουελ Κηντ, ο πρώην γενικός εισαγγελέας των ΗΠΑ Τζων Ροτζ κ.α. Στην ελληνική αντιπροσωπεία, μετείχαν εκτός των άλλων η συγγραφέας Έλλη Αλεξίου, ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης κ.α.

Στο τέλος της συνδιάσκεψης, εκδόθηκε η «Έκκληση της Στοκχόλμης», που ζητούσε την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών όπλων και τον αφοπλισμό των δύο υπερδυνάμεων, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, καλούσε δε τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να βάλουν την υπογραφή τους κάτω από το κείμενο της Έκκλησης, για να διατηρηθεί το αγαθό της ειρήνης. Μαζεύτηκαν 450.000.000 υπογραφές.

Με βάση τον Α.Ν. 509

Το Στρατοδικείο τον καταδίκασε με βάση τον "Αναγκαστικό Νόμο" 509 για σύσταση παράνομου μηχανισμού, κατασκοπία κλπ. Με το νόμο αυτό χιλιάδες κομμουνιστές οδηγήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα και δεκάδες χιλιάδες στις εξορίες και στις φυλακές.

Μαζί του εκτελέστηκαν έξι αντάρτες του εμφυλίου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, οι τρεις ηλικίας 17 χρόνων. Την προηγούμενη βραδιά από τα κελιά τους ακούγονταν αντάρτικα τραγούδια. Αγαπούσαν τη ζωή γι' αυτό αγωνίζονταν, αλλά ούτε και ο θάνατος τους φόβισε. Ηταν οι Θεόδωρος Ορφανίδης, Μόσχος Στογιάννης, Κώστας Σπρίντζος, Μήτσος Κωνσταντίνου, Μπάμπης Παπαδόπουλος και Ρήγας Παραθυράς. Τα τελευταία λόγια του νεαρού μάρτυρα της ειρήνης ηχούν και σήμερα, ακριβώς 71 χρόνια μετά, σαν κάλεσμα στις συνειδήσεις μας για αγώνα για την ειρήνη. Η ζωή του, ο αγώνας του και η θυσία του, δίνουν υπόσταση στο όραμα της "πανανθρώπινης λευτεριάς". Το μεγαλείο του φαίνεται και από τα λόγια που είπε στη μάνα του Ευγενία, όταν τον είδε για τελευταία φορά: "Μάνα μην κλαις και μην παρακαλάς. Αξίζει να πεθάνω και εσύ να κλάψεις για να μην πεθάνουν πολλοί και για να μην κλάψουν πολλές μάνες". Η περήφανη στάση του Νίκου Νικηφορίδη, που προτίμησε το θάνατο παρά να αρνηθεί τις ιδέες του για την ειρήνη και την κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για το λαό και τη νεολαία μας.

Για την ιστορία να πούμε, ότι το στρατοδικείο λειτούργησε και το απόσπασμα στήθηκε, με κυβέρνηση που πρωθυπουργός της ήταν ο Σοφ. Βενιζέλος και αντιπρόεδρός της ο αποκληθείς "Γέρος της Δημοκρατίας", Γ. Παπανδρέου.

Την επομένη της εκτέλεσης οι αθηναϊκές εφημερίδες πέρασαν "στα ψιλά" τη συγκλονιστική είδηση: "Εκτελέστηκε χθες εις τας φυλακάς του Επταπυργίου, ο κομμουνιστής Νίκος Νικηφορίδης, 22 ετών, όστις είχε καταδικαστεί τρις εις θάνατον, υπό του Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης, διά παράβασιν του Α.Ν. 509. Μετά του Νικηφορίδη , εκτελέστηκαν έξη ακόμα κομμουνιστές, καταδικασθέντες εις θάνατον, των οποίων η εκτέλεσις της ποινής εκκρεμούσε από 2,5 ετών".

Τρεις περίπου βδομάδες μετά την εκτέλεση, στην οδό Αρύτης 28 στο Παγκράτι, στο πατρικό σπίτι του Ν. Νικηφορίδη , έφθανε σταλμένο από την Φρειδερίκη, ένα γράμμα. Ηταν η "χάρις"... Το παλάτι, αφού έδωσε την εντολή για τη δολοφονία, ερχόταν τώρα να διεκδικήσει εύσημα μεγαλοψυχίας...

Η ζωή του ήταν αγώνας

Ο Νίκος Νικηφορίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928. Από πολύ μικρός γνώρισε τη φρίκη του πολέμου και της Κατοχής. Μπήκε από τους πρώτους στις γραμμές της Αντίστασης ενάντια στον κατακτητή. Εγινε αετόπουλο και μετά ΕΠΟΝίτης. Λίγο αργότερα, παρά τη μικρή του ηλικία, έγινε γραμματέας της ΕΠΟΝ Παγκρατίου.
Πάλεψε ακούραστα μέρα - νύχτα για τη λευτεριά της Ελλάδας. Πολλές φορές πιάστηκε και βασανίστηκε, πότε γιατί μοίραζε παράνομο υλικό, πότε γιατί τις νύχτες μετέδιδε με το χωνί το δελτίο ειδήσεων, πότε γιατί έγραψε στους τοίχους με κόκκινη μπογιά το "Λευτεριά ή Θάνατος".

Αριστος μαθητής, αποφοιτά με βραβείο από το Νυχτερινό Γυμνάσιο της Πλάκας, βραβείο που, όμως, δεν μπόρεσε ποτέ να το πάρει. Το 1947, μόλις τελείωσε το γυμνάσιο, στάλθηκε μαζί με χιλιάδες άλλους αγωνιστές στην Ικαρία και αργότερα στη Μακρόνησο, όπου βασανίστηκε απάνθρωπα.
Εκεί, στο Α΄ τάγμα σκαπανέων (ΑΕΤΟ-ΕΣΑ), θα γνωρίσει όλο το κλέος και τα βασανιστήρια του «νέου Παρθενώνα», ενώ προσωπικός του βασανιστής ήταν ένας άγνωστος τότε υπολοχαγός της ΕΣΑ, ο οποίος αργότερα θα γίνει γνωστός στο πανελλήνιο σαν ένας σύγχρονος εφιάλτης: ο μετέπειτα «αόρατος» δικτάτορας, Δημήτριος Ιωαννίδης.

Στη χαράδρα της Μακρονήσου, τη «χαράδρα των τρελών» όπως είχε ονομαστεί, βασανίζεται άγρια επί ημέρες και σε άθλια κατάσταση από τα φοβερά χτυπήματα, μεταφέρεται στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο, καθώς οι βασανιστές του φοβούνται ότι θα τους μείνει στα χέρια.
Από τα χτυπήματα στο κεφάλι, χάνει προσωρινά για αρκετό διάστημα το φως του, αλλά είναι ταυτόχρονα και κουτσός, καθώς οι ροπαλιές που δέχεται, παραλύουν το ένα του πόδι, ενώ παράλληλα τον πιάνουν και επιληπτικές κρίσεις. Για να επουλωθούν τα τραύματα στο κεφάλι και να σταματήσουν οι επιληπτικές κρίσεις, θα χρειαστεί να νοσηλευθεί για λίγο διάστημα στο ψυχιατρικό νοσοκομείο του Δαφνιού και θα επιστρέψει στο σπίτι του σωματικά και ψυχικά σακατεμένος το 1950.

Πάλεψε με το θάνατο δύο μήνες. Μόλις έγινε καλά άρχισε να δουλεύει πάλι δραστήρια για το ΚΚΕ και την εδραίωση της ειρήνης. Τον Οκτώβρη του 1950 πήγε στη Θεσσαλονίκη για να οργανώσει εκεί το φιλειρηνικό μέτωπο και να μαζέψει υπογραφές κάτω από την "Εκκληση της Στοκχόλμης", για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1951 συλλαμβάνεται μαζί με άλλους αγωνιστές. Στην Ασφάλεια βασανίστηκε άγρια για να προδώσει τους συντρόφους του. Δε λύγισε όμως. Αρχές Φλεβάρη γίνεται η "δίκη" του, στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Καταδικάζεται με τον Α.Ν. 509 τρεις φορές σε θάνατο.

Στην απολογία του ο Νικηφορίδης ανέφερε: «Αρκετές εκατόμβες νεκρών δημιούργησαν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι και ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα μας. Γι' αυτό και αποφασίσαμε συγκεντρώνοντας υπογραφές κάτω από την Εκκληση της Στοκχόλμης (σ.σ. η οποία απαιτούσε την πλήρη κατάργηση και απαγόρευση των πυρηνικών όπλων), να προωθήσουμε και τη δημιουργία του Δημοκρατικού Φιλειρηνικού Μετώπου Νέων».

Στην ερώτηση του προέδρου του στρατοδικείου, «Τι γνώμη έχεις για το ΚΚΕ και τις πράξεις του;», ο Νικηφορίδης απαντά:
«Δεν δικάζετε εμένα, αλλά την ιδεολογία μου, προσπαθείτε να τουφεκίσετε την ιερή υπόθεση της ειρήνης. Είμαι κομμουνιστής, δεν αποκηρύσσω τις ιδέες μου»

Παγκόσμια κινητοποίηση οργανώθηκε για τη σωτηρία του. Η κυβέρνηση Σ. Βενιζέλου σπεύδει να δηλώσει ότι "δε γίνονται εκτελέσεις πλέον".
Παρά τις διαβεβαιώσεις, ο Νίκος Νικηφορίδης εκτελείται αιφνιδιαστικά, τα χαράματα της 5ης Μάρτη 1951 μαζί με έξη ακόμα αντάρτες. Τα νεκρά σώματά τους τα έριξαν σε ένα λάκκο...

Ο Νίκος Νικηφορίδης έγινε ιδέα, σύμβολο αγώνα που συνεπήρε και ενέπνευσε χιλιάδες και χιλιάδες νέους. Το αίμα του άνοιξε το δρόμο που διάβηκαν ο Γρηγόρης Λαμπράκης και εκατομμύρια άλλοι αγωνιστές της ειρήνης.

Η θυσία τους μας καλεί στη συνέχιση του αγώνα για να γίνουν πραγματικότητα τα ιδανικά τους. Καλεί την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα να διατρανώσουν την αντίθεσή τους στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία και τη συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτόν. Για να κλείσουν οι βάσεις και να επιστρέψουν οι Ελληνες στρατιωτικοί, που βρίσκονται εκτός συνόρων. Για την αποδέσμευση από τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, ΝΑΤΟ και ΕΕ, με το λαό νοικοκύρη στον τόπο του.

Ο Νίκος ζει στις καρδιές μας. Ζει και μας συντροφεύει στους αγώνες μας, για έναν κόσμο ειρηνικό και δίκαιο.