Μέρος 20ο
Οι Εκλογές του 1946 (Γ'): Στην τελική ευθεία.




Κρίση στην κυβέρνηση Σοφούλη
«…Ελευθερία κινήσεως και ελευθερία εκδηλώσεως φρονήματος δεν υφίστανται, παρά μόνον διά τους μοναρχικούς», ομολογούσε ο ίδιος ο Θ. Σοφούλης, λίγες μέρες πριν από τις εκλογές της 31ης Μάρτη. Ομως οι Αγγλοι τον «έπεισαν» να προχωρήσει στη διεξαγωγή τους με τα γνωστά αποτελέσματα


Οσο πλησίαζε η μέρα των εκλογών, τόσο πιο πολύ γινόταν συνείδηση ότι δεν ήταν δυνατόν να γίνεται λόγος για δυνατότητα αδιάβλητης έκφρασης της λαϊκής θέλησης. Το γεγονός αυτό το αντιλαμβανόταν και ο πρωθυπουργός Θ. Σοφούλης, ο οποίος, λίγες μέρες πριν την 31η Μάρτη του ’46, δήλωνε: «Σήμερον οφείλω να ομολογήσω ότι δεν υπάρχουν αι απαραίτηται προϋποθέσεις, τουλάχιστον διά το Κόμμα των Φιλελευθέρων, προς διεξαγωγήν εκλογών. Αι πληροφορίαι μου εξ όλης της Ελλάδας είναι ότι ελευθερία κινήσεως και ελευθερία εκδηλώσεως φρονήματος δεν υφίστανται παρά μόνον διά τους μοναρχικούς».

Οι δηλώσεις αυτές θορύβησαν τη Μ. Βρετανία και ο υπουργός των Εξωτερικών της, Μπέβιν, έσπευσε να «συμμαζέψει» τον υποτακτικό του Ελληνα πρωθυπουργό. «Εξεπλάγην μεγάλως – διαμηνούσε ο Μπέβιν στον Σοφούλη – εκ της δηλώσεώς σας… Παρόμοια κατάστασις δεν προκύπτει από τας εκθέσεις, τας οποίας έλαβα… Εν πάση περιπτώσει, δε δύναμαι ν’ αντιληφθώ πώς δύνανται αι οργανώσεις αυταί να υποχρεώσουν τους εκλογείς της υπαίθρου να ψηφίσουν κατά τρόπον αντίθετον προς τας ιδίας των πεποιθήσεις, εφ’ όσον θα έχη εξασφαλισθή λογική μυστικότης της ψηφοφορίας» (Γ. Κατσούλη: «Ιστορία του ΚΚΕ», Εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ, τόμος ΣΤ` σελ. 90 και Φ. Γρηγοριάδη: «Το δεύτερο αντάρτικο», τόμος 3ος, σελ. 650).

Η εντολή ήταν σαφής: Καμιά αναβολή. Οι εκλογές θα γίνουν πάση θυσία στις 31 Μάρτη. Και ο Σοφούλης πειθάρχησε. Δε συνέβη, όμως, το ίδιο και με πολλούς συνεργάτες του, με αποτέλεσμα να επέλθει κυβερνητική κρίση. Στις 4 Μάρτη, ο υπουργός Τύπου Ηρακλής Πετμεζάς δηλώνει ότι είναι εθνική ανάγκη να αποτραπεί η διεξαγωγή των εκλογών στις 31 Μάρτη, γιατί θα πρόκειται για εκλογές μονόπλευρες. Την επομένη, ο Σοφούλης τον απέπεμψε, αλλά η κυβερνητική κρίση δε θα σταματήσει εκεί. Με το αίτημα της ματαίωσης των εκλογών, θα παραιτηθούν 11 μέλη της κυβέρνησης: Ι. Πελτέκης, Ν. Καζαντζάκης, Γ. Καρτάλης, Γ. Νόβας, Γ. Μπουρδάρας, Σ. Μερκούρης, Αλ. Μυλωνάς, Χρ. Ευελπίδης, Π. Ευριπαίος, Γ. Παπάς, Ι. Γεωργάκης. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ακολούθησαν στην παραίτηση τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γ. Καφαντάρη, ο οποίος παραιτήθηκε στις 9/3, απευθύνοντας προς τους υπεύθυνους της εκλογικής παρωδίας δριμύτατο «κατηγορώ»: «Εχει καταστή ο βίος αβίωτος των δημοκρατικών πολιτών – δήλωνε ο Καφαντάρης. …Αι επικείμεναι εκλογαί θα κυριαρχούνται υπό της νοθείας και της βίας… θα αποτελούν ασύλληπτον χίμαιραν. Το 1935 επαναλαμβάνεται υπό πολύ απαισιώτερους οιωνούς. Η Δεξιά κατόρθωσε να καταστήση τελείως υποχείριόν της το κράτος και να ασκή διά των συμμοριών της και των οργάνων της τάξεως, των οποίων ο ακραιφνής φιλοφασισμός εξησφαλίσθη δι’ επανειλημμένης αυστηράς επιλογής, ανεξέλεγκτον επί των πληθυσμών βίαν…». Την αποχή του από τις εκλογές είχε δηλώσει και ο υπουργός Εξωτερικών Ι. Σοφιανόπουλος, ο οποίος είχε αποπεμφθεί από τον Σοφούλη για λόγους που δε σχετίζονταν με τις εκλογές. Τέλος, αποχή από τις εκλογές διακήρυξε και ο δεύτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ι. Τσουδερός, δηλώνοντας, όμως, ότι θα παραμείνει στην κυβερνητική θέση του (Σ. Γρηγοριάδη: «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας», τόμος 3ος, σελ. 117 – 118).


Υστατες προσπάθειες ΕΑΜ – ΚΚΕ για συμμετοχή

Αναμφισβήτητα, η κρίση στην κυβέρνηση Σοφούλη, η διάσπαση στο χώρο του παλαιοδημοκρατικού κέντρου και η καταγγελία των εκλογών από στελέχη αυτού του χώρου ενίσχυσαν στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ την τάση για αποχή. Σε καμιά, όμως, περίπτωση, αυτές οι εξελίξεις – όσο κι αν δικαίωναν το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα και την ηγεσία του – δεν αποτέλεσαν τον καθοριστικό παράγοντα, που οδήγησε στη μη συμμετοχή στις εκλογές. Από τα ιστορικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, αποδεικνύεται ότι στην ηγεσία του Κόμματος και του ΕΑΜ γίνονταν μέχρι την τελευταία στιγμή ζυμώσεις και προσπάθειες, για να εξευρεθεί λύση στο πρόβλημα, που να εξασφαλίζει με κάποιο τρόπο συμμετοχή στις εκλογές, χωρίς όμως και να τις νομιμοποιεί στη συνείδηση του κόσμου. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι γενικού χαρακτήρα συμβουλή για συμμετοχή στις εκλογές είχε δώσει και το ΚΚΣΕ στην ηγεσία του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος, όταν το Γενάρη του ’46 αντιπροσωπεία του ΕΑΜ, με επικεφαλής τον Μ. Παρτσαλίδη, επισκέφθηκε την ΕΣΣΔ (βλέπε: Μ. Παρτσαλίδη: «Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης» Εκδόσεις Θεμέλιο, 1978, σελ. 195 και 199).

Η πρόταση του ΚΚΕ στο Κέντρο

Η συμμετοχή, λοιπόν, στις εκλογές, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επιχειρήθηκε από το ΚΚΕ και τον ΕΑΜικό πολιτικό συνασπισμό και αυτό βεβαιώνεται με κατηγορηματικό τρόπο από τα ιστορικά στοιχεία. Συγκεκριμένα: Στην απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» στις 15/3/1946, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Το ΚΚΕ, με την πρότασή του προς τους ηγέτες του παλαιοδημοκρατικού Κέντρου, για κοινή εκλογική εμφάνιση με κοινούς συνδυασμούς και με 50 προς 50% ανάμεσα στη δημοκρατική Αριστερά και στο παλαιοδημοκρατικό Κέντρο κατανομή πάνω στις έδρες που θα πετύχει ο συνασπισμός της Δημοκρατίας, έδειξε, για μια πρόσθετη φορά, τη συγκαταβατικότητα και υποχωρητικότητά του και την προσήλωσή του στις ομαλές εξελίξεις. Το ΚΚΕ και σήμερα ακόμα επιμένει στην πρότασή του αυτή. Το γεγονός ότι οι ψευδοδημοκράτες του κ. Σοφούλη δε δέχτηκαν την πρόταση αυτή, που τους είναι απόλυτα και αναπάντεχα ευνοϊκή, δείχνει πως, τόσο αυτοί, όσο και η Αγγλία, που τους κρατά στην αρχή και τους εμπνέει, δε θέλουν την εσωτερική ομαλότητα και ξεπουλάν και αρνιούνται τη Δημοκρατία» («Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ», τόμος 6ος, σελ. 189).

Η καταγγελία αυτή του ΚΚΕ ενάντια στο Κέντρο του Θ. Σοφούλη – μια καταγγελία, που «περιέργως» ξεχνούν διάφοροι ιστορικοί και αναλυτές της σύγχρονης ιστορίας του τόπου, όταν αναφέρονται στις εκλογές του ’46 – αν μη τι άλλο, είναι αποκαλυπτική για τους υπεύθυνους του εμφυλίου πολέμου.

Η τελική απόφαση του ΚΚΕ

Οι προσπάθειες του ΚΚΕ για συμμετοχή στις εκλογές δεν εξαντλήθηκαν με προτάσεις συνεργασίας στο Κέντρο. Ο Ν. Ζαχαριάδης έχει τονίσει σε πολλά κομματικά Σώματα – και με γραπτά του – ότι το ΠΓ αποφάσισε, τελικά, να υπάρξει συμβολική συμμετοχή στις εκλογές, με έναν υποψήφιο σε κάθε εκλογική περιφέρεια, ώστε και νομιμοποίηση να μην παρέχεται στο εκλογικό πραξικόπημα, και συμμετοχή στις εκλογές να υπάρξει και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του ΕΑΜικού συνασπισμού να επιτευχθεί. Ομως – κατά τον Ζαχαριάδη – η απόφαση αυτή του ΠΓ απορρίφθηκε από το ΕΑΜ, με ευθύνη των Σιάντου – Παρτσαλίδη, που εκπροσωπούσαν εκεί το Κόμμα (Βλέπε Π. Δημητρίου «Η διάσπαση του ΚΚΕ», τόμος Α`, σελ. 94 – 95 και «Η παράνομη μπροσούρα του Ν. Ζαχαριάδη», εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ, σελ. 20). Τον Ζαχαριάδη επιβεβαιώνει και ο Μ. Παρτσαλίδης, ο οποίος, στο βιβλίο του «Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης» (σελ. 196), αναφέρει: «Αλλά ο Ζαχαριάδης σκέφτηκε γρήγορα πως κατηγορηματική απόκρουση της συμβουλής του ΚΚΣΕ (σ.σ. για συμμετοχή στις εκλογές) δεν έστεκε και πρότεινε στο ΠΓ μια συμβολική συμμετοχή στις εκλογές, μ’ ένα μόνο υποψήφιο κατά εκλογική περιφέρεια. Η πρόταση έγινε δεκτή στο ΠΓ και συνεννοηθήκαμε με τους Αριστερούς Φιλελευθέρους να ζητήσουν από τον Σοφούλη κάποια παράταση για την προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων. Θα παρουσιάζονταν πως αυτοί, οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι, κατέληξαν να πάρουν μέρος στις εκλογές. Ο Σοφούλης και οι Αγγλοι, ή οι Αγγλοι και ο Σοφούλης, δε δεχτήκανε καμιά παράταση στις προθεσμίες υποβολής υποψηφιοτήτων. Αλλά και η ΚΕ του ΕΑΜ δε συμφώνησε με την ιδέα της «συμβολικής» συμμετοχής. Κι έτσι δεν έγινε δυνατή κανενός είδους συμμετοχή στις εκλογές».

Η μαρτυρία αυτή του Μ. Παρτσαλίδη, ότι δεν εγκρίθηκε από το ΕΑΜ η πρόταση του ΚΚΕ για συμβολική συμμετοχή στις εκλογές, αν μη τι άλλο, καταρρίπτει από μόνη της το μύθο πως το ΚΚΕ εξανάγκασε τους συμμάχους του να υιοθετήσουν την επιλογή της αποχής, πως αποτελώντας την κύρια δύναμη έκανε ό,τι ήθελε στον ΕΑΜικό πολιτικό συνασπισμό κ.ο.κ. Επίσης, ανεξαρτήτως του τι απόψεις είχε ο Ζαχαριάδης για τη συμμετοχή στις εκλογές, καταρρίπτεται και ένας ακόμη μύθος, που εξετάζει τα ιστορικά γεγονότα μέσα από το προκατασκευασμένο σχήμα «οι καλοί και οι κακοί», με αποτέλεσμα να χρεώνει εξ ολοκλήρου την επιλογή της αποχής στον τότε ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια. Ο ισχυρισμός δε που παρουσιάζουν στα έργα τους ο Φοίβος και ο Σόλωνας Γρηγοριάδης – και όχι μόνο αυτοί – ότι η προσπάθεια για συμμετοχή στις εκλογές μέσω των Αριστερών Φιλελευθέρων επιχειρήθηκε από τους Σιάντο – Ιωαννίδη, παρά και ενάντια στη θέληση για αποχή του Ν. Ζαχαριάδη (όταν αυτός έφυγε για να παραστεί στο Συνέδριο του Τσεχοσλοβάκικου ΚΚ) αποδεικνύεται ανακριβής.

Πηγή: Ειδικό αφιέρωμα Ριζοσπάστη





Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε

ή να το εκτυπώσετε (Εκτύπωση)



Υποστηρίξτε την σελίδα μας στο Facebook
κάνοντας "κλικ" στον παρακάτω σύνδεσμο, ευχαριστούμε.

Εθνική Αντίσταση-ΔΣΕ στο Facebook


ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Στείλτε ιδέες, προτάσεις, κριτικές για τον ιστότοπό μας.



© Copyright 2017 Εθνική Αντίσταση - ΔΣΕ - All Rights Reserved