Χρονικό του ένοπλου αγώνα έτους 1943

1943 - Μάχες με τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους.

1. Γενάρης 1943 Κακόδιπλα: Στις αρχές του 1943 και μετά την δεύτερη πανσαμιακή συνδιάσκεψη της Κακόδιπλας στον Καρβούνη, επικυρώνεται ο ένοπλος αγώνας και δημιουργείται το «Εθνικό Ανταρτικό Σώμα Σάμου», με την πρώτη ανταρτοομάδα αποτελούμενη από δεκατέσσερα μέλη, η οποία σύντομα πολλαπλασιάστηκε, φτάνοντας πάνω από τριακόσια άτομα, σε δυο ομάδες, μία στο βουνό Κέρκη και η δεύτερη στο βουνό Καρβούνης. Άρχισαν να εμφανίζονται στα χωριά του νησιού, σκοτώνοντας συνεργάτες του εχθρού, προς παραδειγματισμό, κούρευαν γυναίκες που σύχναζαν σε στρατόπεδα των Ιταλών και γενικά πήραν μέτρα για την αναπτέρωση του ηθικού των Σαμίων.


2. Γενάρης 1943 Νεράιδα : Μάχες στο Τσίμοβο, στους Χριστούς, στη Νεράιδα.


3. Γενάρης 1943 Ζάλογγο: Τον Ιανουάριο του 1943 βγαίνουν είκοσι (20) αντάρτες με τον Καστρινό (υπολοχαγός Γ.Πρίφτης) και τον ανθυπολοχαγό Β.Πηγή. Στο Ζάλογγο ο Παπαδόπουλος με τα παιδιά του.


4. 16/1/1943 Πολυνέρι: Στις 16 του Γενάρη του 1943, το ένοπλο τμήμα με τον Τασιανόπουλο Δημήτρη και τον ανθ/γό Θεοχαρόπουλο Νίκο επικεφαλής, με τη βοήθεια της οργάνωσης των χωριών Πολυνερίου και Αλατόπετρας, αφοπλίζουν την Υποδιοίκηση χωροφυλακής Πολυνερίου.


5. 20/1/1943: Στις 20 του Γενάρη του 1943 από το χωριό Κυδωνιές το ένοπλο τμήμα “Αστραπή” αποτελούμενο από 25 άνδρες υπό τη διοίκηση του υπ/γού Κυρατζόπουλου Δημήτρη-Φωτεινού και υποδιοικητή τον ανθ/γό Θεοχαρόπουλο Νίκο-Σκοτίδα, ξεκινάει νέα πορεία. Από τις Κυδωνιές στις 23 του μήνα πηγαίνει στη Ροδιά. Εκεί συναντάει τον υπεύθυνο καθοδήγησης του ΕΑΜ και του ΚΚΕ Φίλο Γάμα ή Σέφτελο και μαζί καταστρώνουν το τολμηρό σχέδιο δράσης. Στους κατοίκους του χωριού μίλησαν για τις αρχές και τους σκοπούς του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Πέντε νέοι με τα όπλα τους κατατάχθηκαν στην ομάδα. Από τη Ροδιά συνεχίζει η πορεία στα χωριά Σύδεντρο, Αμυγδαλιές, Άγιο Γεώργιο, Κιβωτός, Κοκκινιά. Και από την Κοκκινιά το απόγευμα με κεραυνοβόλα κίνηση και έφοδο η ομάδα καταλαμβάνει τη γέφυρα του Αλιάκμονα και το φυλάκιο χωροφυλακής 20 ανδρών. Τους αφοπλίζει και τους καλεί να τους ακολουθήσουν, κανείς δεν ακολούθησε. Με γρήγορη κίνηση, πριν πληροφορηθεί ο εχθρός, αφήνουν τη γέφυρα και το ίδιο βράδυ με τη βοήθεια της οργάνωσης του ΕΑΜ Σιάτιστας και του συνδέσμου, καταλαμβάνουν το τηλεγραφείο και αφοπλίζουν την δύναμη της Υποδιοίκησης χωροφυλακής Σιάτιστας με δύναμη 30 ανδρών, ανοίγουν τη φυλακή και απελευθερώνουν 30 κρατούμενους. Η είσοδος του τμήματος στην πόλη της Σιάτιστας, σε μια πόλη με 10.000 κατοίκους στην αρχή του 1943, σε μια περίοδο που το αντάρτικο και ο ένοπλος αγώνας μόλις έκανε τα πρώτα του βήματα, άσκησε τεράστια επίδραση σε ολόκληρη την Ελλάδα.


6. 1943 Προκόπι (Δερβένι): Εφεδροελασίτες επιχειρούν να καταλάβουν το οχυρό του Αγίου (Δερβένι – Καμαρίτσα), αλλά η προσπάθεια αυτή αναχαιτίζεται από τους βομβαρδισμούς της γερμανικής αεροπορίας, απ’ τους οποίους σκοτώνονται 7 πατριώτες στα χωριά Σπαθάρι και Αγία Άννα.


7. 3/2/1943 Δεσπότης (Σνίχοβο): Μάχη στις 8 Φλεβάρη στο χωριό Σνίχοβο, με τη συντριβή του λόχου των Ιταλών με τα γνωστά αποτελέσματα. Απώλειες Ιταλών 8 νεκροί, 27 τραυματίες και 3 πνιγμένοι στον ποταμό Βενέτικο. Δικές μας απώλειες, ένας νεκρός από το χωριό Ελάφι και ένας τραυματίας από το χωριό Κυπαρίσσι.


8. 4/2/1943 Σιάτιστα: Δέκα αξιωματικοί και χωροφύλακες του σταθμού Χωροφυλακής Σιάτιστας με επικεφαλής τον υπομοίραρχο Θωμά Βενετσανόπουλο, προσχωρούν στον ΕΛΑΣ.


9. 7/2/1943 19ο χιλ Κατερίνης-Ελασσόνας: Τμήματα του ΕΛΑΣ Πιερίων αιφνιδιάζουν γερμανοφασιστική φρουρά στο 19ο χιλιόμετρο Κατερίνης – Ελασσόνας απελευθερώνοντας 60 κρατούμενους.


10. 30/1/1943 Βέντζια: Στα Βέντζια η ομάδα “Αστραπή” καταδίωξε και τους λεγεωνάριους αδελφούς Δημαρέληδες.


11. Γενάρης 1943 Κοξαρέ: Οι μάχες του ΕΛΑΣ στο Ρέθυμνο. 2 του Φλεβάρη του 1943: Φακουλά σπήλιο. Σε μικρή απόσταση πριν από την Κοξαρέ.


12. 12/2/1943: Μάχη της Μερίτσας (Οξύνειας). Η μάχη της Μερίτσας είναι σχεδόν άγνωστη στον πολύ κόσμο και επιδιώκουμε να την κάνουμε πιο γνωστή στο ευρύ κοινό, τιμώντας του ήρωες που θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
13. 17/2/1943 - Τμήματα του ΕΛΑΣ Πιερίων αιφνιδιάζουν γερμανοφασιστική φρουρά στο 19ο χιλιόμετρο Κατερίνης – Ελασσόνας απελευθερώνοντας 60 κρατούμενους.


14. 18/2/1943 - Τμήματα του Βορείου και Νοτίου Ολύμπου, σε συνεργασία, χτυπούν στην θέση Σανατόριο Πέτρας την φάλαγγα των αυτοκινήτων και απελευθερώνουν τους χωρικούς της Μόρνας. Σκοτώθηκαν 40 Γερμανοί και κάηκαν 3 αυτοκίνητα.


15. 18/2/1943 Μεταλείο Αγ. Δημητρίου: Τεράστια σημασία για την πολεμική μηχανή των ναζιστών, είχαν τα μεταλλεία χρωμίου της Πιερίας. Επόμενο ήταν να είναι και στόχος των αντάρτικων ομάδων του ΕΛΑΣ που κατάφεραν να τα πλήξουν, όπως και άλλα σε άλλα σημεία της χώρας.
    Τη νύχτα της 18ης Φεβρουαρίου 1943, τµήµα του ΕΛΑΣ Θεσσαλίας µε αρχηγό τον Φιλώτα Αδαµίδη (Κατσώνης) επιτέθηκε στο µεταλλείο, κατέστρεψε τις εγκαταστάσεις και συνέλαβε οµήρους τον Γερµανό επιστάτη Χάρτµαν και τον µεταλλωρύχο Τσένκε.
    Αξίζει να σημειωθεί ότι το μεταλλείο ήταν υπό γερμανική εκμετάλλευση και προ του πολέμου, αλλά στην κατοχή τον απόλυτο έλεγχό του είχε αναλάβει ο γερμανικός στρατός. Οι Γερµανοί είχαν εκµισθώσει από τον Μάιο του 1942 το µεταλλείο στον Νταϊφά και στον Ιωάννη Κυριασίδη, ο οποίος λίγο αργότερα κατηγορήθηκε για οικειοποίηση των εφοδίων που η Βέρµαχτ παρείχε για τη λειτουργία του µεταλλείου. Τον Αύγουστο, ο Κυριασίδης καταδικάστηκε σε ένα µήνα κράτηση και κλείστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης για κατάχρηση ποσοτήτων βενζίνης. Έκτοτε, η διαχείριση ανατέθηκε στον Νταϊφά, για τον οποίο, ωστόσο, υπήρχαν υπόνοιες για κακοδιαχείριση και κατάχρηση. Εκεί εργάζονταν χωρίς αμοιβή κυρίως κάτοικοι του χωριού Άγιος Δημήτρης και 34 Εβραίοι που οι ναζί τους είχαν μεταφέρει από τη Θεσσαλονίκη.


16. Φλεβάρης 1943 - Καλεντίνη: Άλλη πιο μεγάλη μάχη τριήμερη από Καλεντίνη μέχρι Μελάτες. Οι Γερμανοί βγήκαν από την Άρτα με τανκς και πυροβολικό. Μάχη σφοδρότατη που κρατάει τρία μερόνυχτα. Οι Γερμανοί ντροπιασμένοι παίρνουν το δρόμο του γυρισμού. Καταδιώκονται ως την Άρτα, όπου κλείνονται στα οχυρά τους.


17. Φλεβάρης 1943 - Κρήτη: Στην Κρήτη οι Άγγλοι πράκτορες ιδρύουν εθνικιστές ομάδες πολύ αργότερα. Το Φλεβάρη του 1943, αφού είχε αλλάξει η ροή του πολέμου με τη νίκη του Κόκκινου στρατού στο Στάλινγκραντ, οι άγγλοι στήνουν αντιδραστικές διασπαστικές ομάδες με πιο γνωστή τη διαβόητη ΕΟΚ. Σκορπίζουν απλόχερα λίρες για να επιτύχουν τους σκοπούς τους και ανοίγουν δίαυλο επικοινωνίας με το γερμανό κατακτητή. Εκτός από τα όπλα που παρέχουν οι άγγλοι απευθείας στην ΕΟΚ, η ομάδα αυτή εξοπλίζεται και από τον ίδιο τον κατακτητή που δήθεν θέλει να διώξει. Τον Αύγουστο του 1944, ένα μήνα πριν ο ΕΛΑΣ απελευθερώσει το Ηράκλειο, οι γερμανοί εξοπλίζουν την ΕΟΚ δίνοντας τέσσερα φορτηγά πολεμικό υλικό.


18. 1943 - Γρεβενά: Στα Γρεβενά δρούσαν: το τμήμα από 30 άνδρες με τους Τασιανόπουλο Δημήτρη, Ευθυμιάδη Τηλέμαχο, Αεροβηματά και Θεοδωρόπουλο Τάσο. Το τμήμα από 35 άνδρες με τον ανθ/γό Γκανάτσιο Βασίλη (Χείμαρρο). Το τμήμα από 42 άνδρες με τους ανθ/γούς Παπαδόπουλο Ηρακλή, Τόλη Χρήστο (Προμηθέα) και τον λοχία Παπαδημητρίου Σπύρο. Αποφασίστηκε τη διοίκηση των τμημάτων του ΕΛΑΣ Γρεβενών να την αναλάβει ο έφεδρος υπ/γός Κυρατζόπουλος Δημήτρης (Φωτεινός), με βοηθό τον ανθ/γό Θεοχαρόπουλο Νίκο (Σκοτίδα) και τη διοίκηση των ομάδων Βοϊου, ο ανθ/γός Χοτούρας Αριστοτέλης (Αρριανός).
    Στα Βέντζια δρούσε τμήμα 25 ανδρών με τον ανθ/γό Ζυγούρα Δημήτρη (Παλαιολόγο).
    Στο Σινιάτσικο-Σιάτιστα δρούσαν τμήματα: Τμήμα 35 ανδρών με τους ανθ/γούς Κατσόγιαννο, Ρόσιο Αλέκο (Υψηλάντη). Τμήμα 18 ανδρών με τον υπο/ρχο Βενετσανόπουλο Θωμά στον Πολύλακκο και τμήμα στη Βλάστη με τον ανθ/γό Μίχα Θεοδωρίδη.
    Στην Καστοριά΄δρούσε τμήμα 60 ανδρών σε ομάδες με τους ανθ/γούς Γιαννούλη Γιώργο, Κιουρτσιδάκη, Κουλούρη, Πατσιούρα και Μπασκάκη στην περιοχή Νεστορίου.


19. 1/3/1943 - Την πρώτη Μαρτίου το πρωί, η φάλαγγα των Ιταλικών αυτοκινήτων κινήθηκε από Κοζάνη προς Γρεβενά και όταν πια όλα τα αυτοκίνητα μπήκαν στα στενά και στον κλοιό, δόθηκε το σύνθημα της επίθεσης και της εξόρμησης και σε μια ώρα ο εχθρός υπέκυψε στα αιφνιδιαστικά και καταιγιστικά πυρά των ανταρτών και παραδόθηκε, αφήνοντας 50 αιχμαλώτους, τους υπόλοιπους νεκρούς και τραυματίες, με λάφυρα εννέα αυτοκίνητα με όλον τον οπλισμό του λόχου και το πολεμικό υλικό που μεταφέρονταν για τα Γρεβενά.


20. 6/3/1943 Φυλακές Λειβαδιάς. Η έφοδος των ανταρτών του ΕΛΑΣ στις φυλακές Λειβαδιάς και η απελευθέρωση 80 πατριωτών. Ο Νικηφόρος και ο Σόλωνας απελευθερώνουν τον πατέρα τους από τα κελιά των κατακτητών. Η φυλακή βρισκόταν στην άκρη της πόλης. Πιο πάνω ως 100 μέτρα στο Γυμνάσιο Λειβαδιάς στρατονίζονταν πάνω από 500 Ιταλοί. Στα δυο μπλόκα (προς Λαμία και προς Αράχωβα) έμενε από μια διμοιρία. Οι τρείς παραπάνω θέσεις σχημάτιζαν ένα τρίγωνο, ή δε φυλακή βρισκόταν κοντά στην κορυφή του τριγώνου (Γυμνάσιο Λειβαδιάς). Το έδαφος μπρος στην φυλακή είναι ανοιχτό-επίπεδο. Στη Λειβαδιά, έδρα Ανώτερης Στρατιωτικής Ιταλικής Διοίκησης, στρατωνίζονταν ως 7.000 άντρες..


21. 6/3/1943: Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΦΑΡΔΥΚΑΜΠΟΥ. Η μάχη αυτή στάθηκε το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκε το απελευθερωτικό μέτωπο, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.
22. 8/3/1943 - Το Άργος Ορεστικό απελευθερώνεται από τον ΕΛΑΣ.


23. 11/3/1943: Απελευθέρωση Καρδίτσας από τους Φασίστες! Η πρώτη Ελεύθερη πόλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
24. 13/3/1943 - Τμήματα του ΕΛΑΣ χτυπούν στο χωριό Ιεροπηγή Καστοριάς μεγάλη Ιταλική φάλαγγα. Απώλειες Ιταλών 23 νεκροί.


25. 19/4/1943 Μάχη στο Πυργάκι μεταξύ Ιταλών και ανταρτών του ΕΛΑΣ. Αποτελέσματα 23 νεκροί και 20 τραυματίαι Ιταλοί, εκ των ανταρτών 1 τραυματίας εκυριεύθησαν τα πρώτα όπλα από τον εχθρόν.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου.


26. 24/3/1943 - Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει τα Γρεβενά μετά από πολυήμερες μάχες. Είναι η πρώτη πόλη που απελευθερώνεται.


27. 24/3/1943 Τραπεζάκι: Τον Φεβρουάριο του 1943 φθάνει στην Ήπειρο ο συναγωνιστής Γεωργιάδης. Γυρίζει ακούραστα την Ήπειρο. Η αναγκαιότητα της συνένωσης όλων των ομάδων και της εκλογής ενιαίας καθοδήγησης οδηγεί αντιπροσωπείες των ομάδων αυτών στα Τζουμέρκα. Και στις 30 Μαρτίου 1943 στο Τραπεζάκι αρχίζει η διάσκεψη. Προεδρεύει ο ταγματάρχης Πίσπερης. Ο Νίκος Γεωργιάδης θέτει φωτεινά τα καθήκοντα όλων και δίδει τις κατευθύνσεις. Σπουδάζεται η πείρα του Θεσσαλικού κινήματος, και μέσα σε ενθουσιασμό και μαχητικό τόνο τελειώνουν οι εργασίες, εκλέγονται τα αρχηγεία και το Στρατηγείο Ηπείρου. Το ηπειρωτικό κίνημα συνδέεται οργανωτικά με το πανελλήνιο εθνικό απελευθερωτικό κίνημα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Με το τέλος των εργασιών της συνδιάσκεψης αναγγέλλεται και η προσχώρηση του στρατηγού Νάση στον ΕΛΑΣ.


28. 31/3/1943 - Τμήμα του ΕΛΑΣ μπαίνει στην Νάουσα. Αφοπλίζει την χωροφυλακή, αιχμαλωτίζει 4 Γερμανούς και αποχωρεί το απόγευμα της ίδιας μέρας.


29. Ο οπλισμός του Ε.Λ.Α.Σ και η Ανεξάρτητη Πολεμική Βιομηχανία του Τσουρνάτ
30. 24/3/1943 Ματζάρι: Τον Απρίλιο του 1943 επίθεση των Ιταλοτσάμηδων στο Ματζάρι μετατρέπεται σε επαίσχυντη των Ιταλοτσάμηδων φυγή, χάρις στα παλληκάρια του Κόκορη και τις μαχητικές ομάδες.


31. 6/4/1943 Καρβούνης: Στις 6 Απριλίου 1943, ένα σύνταγμα του Ιταλικού στρατού, πραγματοποιεί επιχείρηση στο βουνό Καρβούνη, με σκοπό τον εγκλωβισμό και την εξουδετέρωση των ανταρτών, το σχέδιο όμως είχε γίνει γνωστό στους αντάρτες και απέτυχε. Δυο μήνες κράτησε η επιχείρηση, με αποτέλεσμα τρεις πολίτες από τον Πλάτανο να χάσουν την ζωή τους, ένας καταδικάστηκε σε θάνατο, πολλοί φυλακίστηκαν ενώ ισοπέδωσαν πολλά σπίτια ανταρτών.


32. 7/4/1943 - Ο ΕΛΑΣ Αθήνας απελευθερώνει 55 στελέχη και μέλη του ΚΚΕ από τις φυλακές Σωτηρίας.


33. 13-14/4/1943: Το σαμποτάζ στην Παλαβίτσα και η κατάληψη του σιδηροδρομικού σταθμού Δαδίου (Αμφίκλειας) 14/4/1943
34. 18/4/1943 - Στον δρόμο Κατερίνης Ελασσόνας ο ΕΛΑΣ χτυπά γερμανικό τμήμα 450 αντρών. Γίνεται 6ωρη σκληρή μάχη. Απώλειες για τους Γερμανούς 50 νεκροί και ο διοικητής του τμήματος και 70 τραυματίες. 20 μαχητές του ΕΛΑΣ έπεσαν σε αυτή την μάχη.


35. 22/4/1943: Η μάχη στο Ανθοχώρι Μετσόβου
36. 23/4/1943 - Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ. Για τη μάχη της Καλαμπάκας τον Απρίλιο του 1943 γράφει ο Λάζαρος Αρσενίου:
    "Ξημερώματα της Μεγάλης Πέμπτης 23 Απριλίου 1943 από την κορφή του φτελιά, που βρίσκεται στα μισά του δρόμου Τρικάλων-Καλαμπάκας, ο παρατηρητής αναφέρει τηλεφωνικά στην Καλαμπάκα: βλέπω να βγαίνει απ’ τα Τρίκαλα φάλαγγα μεγάλη Ιταλών...
    Αμέσως ειδοποιείται ο Ξάνθος, ανεβαίνει στο Καμπαναριό της Καλαμπάκας κι από κει με τα κιάλια του βλέπει κι αυτός τους Ιταλούς που ξεκίνησαν για επιδρομή...
    Οι Ιταλοί προχωρούν. Το άλλο παρατηρητήριο από τον πλάτανο κοντά στη Θεόπετρα αναφέρει πως η εχθρική φάλαγγα πλησίασε και αποτελείται από 570 ιππείς, δυο πυροβόλα ορειβατικά και δύο αυτοκίνητα φορτηγά.
    Η δύναμη του ΕΛΑΣ Καλαμπάκας παίρνει θέση με την ομάδα του ταγματάρχη Καρφή στα υψώματα Μεράι. Η άλλη ομάδα με το Σκαρλάτο στις Κουμαριές κι ο Ξάνθος σε απόσταση εξακόσια μέτρα από την Καλαμπάκα παράλληλα με τον εθνικό δρόμο και σε απόσταση 40 έως 70 μέτρα”
    Και συνεχίζει ο Λάζαρος Αρσενίου:
    "Η μάχη υπήρξε νικηφόρα...
    Την Κυριακή του Πάσχα στη Τζέρτση ψήνονται είκοσι αρνιά, γύρω χορεύουν τα παληκάρια και οι κάτοικοι κερνάνε απ’ το καλύτερό τους κρασί. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί του Καΐρου και του Λονδίνου στις 25 Απριλίου 1943 και της Μόσχας στις 2 μεταδίδουν: Η μάχη της Καλαμπάκας αποτελεί ηρωική και περίλαμπρη νίκη των Ελλήνων κατά των φασιστικών δυνάμεων".


37. 26/4/1943 Βερίνο. Συμπλοκή μεταξύ Ιταλών και ανταρτών εις Τσετσεβού εις τας 26 Απριλίου 1943. Αποτελέσματα 2 νεκροί Ιταλοί, εκ των ανταρτών 2 τραυματίαι. Οι Ιταλοί τραυματίαι δεν καταμετρήθηκαν διότι υπεχώρησαν οι αντάρται.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


38. 12/5/1943 Δάφνες. Μάχη εις Κακοχωριό εις τας 12 Μαΐου 1943 μεταξύ Ιταλών και ανταρτών. Αποτελέσματα 30 νεκροί και 20 τραυματίαι Ιταλοί. Άφθονον υλικόν. Εκ των ανταρτών 2 τραυματίαι ελαφρώς. (Αιφνιδιαστική επίθεσις το μεσονύκτιον εις το Σχολείον του Χωριού).
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


39. 15/5/1943 - Στις 15 Μάη του 1943 στο χωριό Καστάνιτσα του Πάρνωνα το 8ο Σύνταγμα χτύπησε τους Ιταλούς και εξόντωσε δεκαέξι από αυτούς, ελευθερώνοντας και τρεις κρατούμενους που είχαν μαζί τους.


40. 15/5/1943: Η μάχη στο γεφύρι του Σπερχειού.
41. Ιούνιος 1943 Κέρκης: Στα μέσα Ιουνίου 1943, πραγματοποιήθηκε συνάντηση του αρχηγείου των ανταρτών με αντιπροσώπους των Ιταλών αντιφασιστών της Μεραρχίας «Κούνεο» στη θέση «Ορνιές» του βουνού Κέρκη. Πιο συγκεκριμένα ο επικεφαλής λοχίας του ναυτικού φυλακίου του Αϊ Γιάννη Ελεήμονα, έφερε τον Λιμενάρχη Σάμου, ταγματάρχη Μπότο, στην συνάντηση, ο οποίος δήλωσε ότι το 75% των Ιταλών, συμπεριλαμβανομένου του Διοικητή Σάμου στρατηγού Σολνταρέλλι, ήταν αντιφασίστες έτοιμοι για δράση και συμφώνησαν για κοινή αντιφασιστική εξέγερση. Το μεγάλο αυτό γεγονός, που θα συντάραζε την Ευρώπη συμφωνήθηκε για τις αρχές Αυγούστου, ενημερώνοντας το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μ. Ανατολής και τους Άγγλους για συμπαράσταση, φοβούμενοι την επίθεση των Γερμανών. Όμως η αντιφασιστική οργάνωση της Μεραρχίας «Κούνεο» αποφασίζει την αναστολή του σχεδίου, μετά την ανατροπή του Μουσολίνι από τον Στρατάρχη Μπαντόλιο, στις 25 Ιουλίου 1943, περιμένοντας τις εξελίξεις από την νέα κυβέρνηση της Χώρας τους.


42. 1-2/6/1943: Η ανατίναξη της σήραγγας κοντά στο Κούρνοβο
43. 3/6/1943 - Συμπλοκή εις Αγία Λαύρα εις τας 3 Ιουνίου 1943 μεταξύ Ιταλών και ανταρτών. Αποτελέσματα 4 νεκροί και 12 τραυματίαι Ιταλοί, εκ των ανταρτών 1 τραυματίας Αξιωματικός.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


44. 4/6/1943: Η μάχη της Παύλιανης
45. 8-9/6/1943: Η μάχη της Πόρτας, (Πύλης Τρικάλων)
46. 10/6/1943 - Νωρίτερα, εκτός από τους ντόπιους μεμονομένους αντάρτες στις 10/6/1943 είχε περάσει στην Εύβοια από το Υπαρχηγείο Πελασγίας εξαμελής ομάδα με επικεφαλής τον Χρίστο Γεωργακόπουλο (Μωριάς), καθώς και άλλη ομάδα από τους Μελά και Όλμο. Στο χωριό Καστανιώτισα της Β. Εύβοιας, ο Εύριπος ανταμώνει με την ομάδα του Μωριά που εντάσσεται στο τμήμα του, ενώ η ομάδα του Μελά-Όλμου επιστρέφει στην Στερεά. Έτσι συγκροτείται το Αρχηγείο Ανταρτών Εύβοιας με δύναμη 29 άνδρες, μαζί με τους ντόπιους αντάρτες. Ο οπλισμός του αρχηγείου την περίοδο αυτή αποτελείται από 2 ιταλικά οπλοπολυβόλα, 2 ατομικά σκουριασμένα αυτόματα, και από ιταλικά και ελληνικά ατομικά όπλα (γκράδες) με ελάχιστα πυρομαχικά.


47. 12/6/1943 - Μάχη μεταξύ Ιταλών και ανταρτών εις Ξηρόκαμπο εις τας 21 Ιουνίου 1943. Αποτελέσματα 2 νεκροί Ιταλοί. Οι αντάρται υπεχώρησαν προ του όγκου των επιτιθεμένων.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


48. 13/6/1943 - Αιφνιδιασμός των ανταρτών υπό των Ιταλών κατόπιν προδοσίας εις Κερτέζη εις τας 13 Ιουνίου 1943. Αποτελέσματα εκ των ανταρτών 2 αιχμάλωτοι και 2 τραυματίαι. Εκ των Ιταλών δεν ήτο δυνατόν να εξακριβωθώσι αι απώλειαι.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


49. 16/6/1943 - Οι πρώτοι αντάρτες του ΕΛΑΣ εμφανίζονται στην Εύβοια, στα μέσα του Ιούνη 1943, όταν με εντολή του Γ. Στρατηγείου διαπεραιώνεται στη Β. Εύβοια, στο χωριό Αγιόκαμπος, μικρό ένοπλο τμήμα ανταρτών με επικεφαλής τον Ευβοέα μόνιμο ανθ/γό Πεζικού Ευάγγελο Χείλαρη (Εύριπος) και τους Γιώργο Δογατζή (Όθρυς) ως πολιτικό και Γιάννη Καψάλη (Βουρλιάς) ως καπετάνιο.


50. 20/6/1943 - Μάχη μεταξύ Ιταλών και ανταρτών εις Φίλια εις τας 20 Ιουνίου 1943. Αποτελέσματα 25 νεκροί και 20 τραυματίαι Ιταλοί. Άφθονον υλικόν. Εκ των ανταρτών 2 νεκροί και 6 τραυματίαι. Μάχη εκ του συστάδην.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


51. 7-10/7/1943: Η μάχη της Γουρίτσας (Μυρτιάς)
52. 12/7/1943 - Στους Αρχάγγελους, 12.7.43, καινούργια μάχη με τους Γερμανούς.


53. 14/7/1943 - Τμήματα του ΕΛΑΣ συγκρούονται με ιταλικό τάγμα στο Λεόντειο Πελοποννήσου. Η μάχη του ΕΛΑΣ με το ΙΙΙ Τάγμα του 3ου Συντάγματος της ιταλικής μεραρχίας «Πιεμόντε» κράτησε 16 ώρες και κατέληξε με ολοκληρωτική συντριβή του εχθρού.


54. 15/7/1943 Καπαρέλλι. Η κίνηση του Ι/34 από το Γαρδίκι Ομιλαίων προς τα Δερβενοχώρια ξεκίνησε στις 13 Ιουλίου 1943. Χαράξαμε την ίδια περίπου διαδρομή με την άνοδο: Αργύρια, Κολοκυθιά, Ανατολή, Δάφνη, Καστριώτισσα, Μαυρολιθάρι, Καλοσκοπή, Δροσοχώρι, Χρισσό, Δεσφίνα, Δίστομο, Στείρι, Κυριάκι, Ζάλτσα, Πρόδρομος, Δομβραίνα, Ξηρονομή, Ελλοπία, Λεύκτρα, Καπαρέλλι, Βίλια, Πάνακτο.
    Στο Καπαρέλλι φτάσαμε κατά τις εννέα το πρωί της 30ής Ιουλίου. Έπειτα απ’ τα καλωσορίσματα, η οργάνωση του χωριού μάς παρέδωσε έναν αριθμό ατομικών όπλων κι οπλοπολυβόλων, καθώς και κιβώτια με ταινίες για τα δεύτερα (τα οπλοπολυβόλα προορίζονταν για τον υπό σύσταση β΄ λόχο του τάγματος, με πρωτοστάτη το μακαρίτη Ν. Ζυγούρα). Πάρθηκαν μέτρα ασφαλείας με κλιμάκωση σε σκοπιές ένα-δύο χιλιόμετρα έξω απ’ το χωριό και οι άντρες κάθισαν κατάχαμα ή στα πεζούλια των σπιτιών να ξεκουραστούν, ενώ μερικοί καταπιάστηκαν με τον καθαρισμό των όπλων. Μας φίλεψαν ψωμί, ελιές και τυρί. Κάπου βρέθηκε κι ένα ουζάκι.
    Θα ήταν μία το μεσημέρι, όταν από μια σκοπιά ακούστηκε πυροβολισμός που σήμαινε την κίνηση εχθρικού αυτοκινήτου προς το μέρος μας. Αμέσως δόθηκε εντολή να μην το χτυπήσει κανείς, αλλά να τραβηχτούμε απ’ το δρόμο και να κρυφτούμε στις μάντρες των σπιτιών. Έτσι, όταν ο οδηγός της κούρσας έφτασε ανυποψίαστος στο κέντρο του Καπαρελλίου και σταμάτησε, βρέθηκε ξαφνικά με τα όπλα μας προτεταμένα καταπάνω του. Οι επιβαίνοντες παραδόθηκαν έντρομοι και δίχως την παραμικρή αντίσταση· ήταν ένας Γερμανός υπολοχαγός του οργανισμού ΤΟΤ, ένας Γερμανός στρατιώτης που οδηγούσε και ένας Αρμένης διερμηνέας. Μαζί τους είχαν τον ντόπιο Σωτήρη Κ. Γεραμάνη ως όμηρο.
    Γνωρίζαμε από πείρα ότι οι Γερμανοί θα κινούνταν αμέσως, μόλις θα διαπίστωναν ότι οι άνθρωποί τους αργούσαν αδικαιολόγητα να επιστρέψουν.
    Όντως, γύρω στις τέσσερις εμφανίστηκε μια ισχυρή μηχανοκίνητη φάλαγγα με κατεύθυνση από Θήβα προς Καπαρέλλι.
    Η συντριπτική αριθμητική υπεροχή του εχθρού (αργότερα μάθαμε ότι ήταν εξακόσιοι Γερμανοϊταλοί) επέβαλλε την τακτική της απόσυρσης, για την οποία επιπλέον ήταν ευνοϊκό το έδαφος κι ο χρόνος. Απ’ την άλλη μεριά, είχαμε πολλούς νέους αντάρτες κι ήταν ευκαιρία να πάρουν αέρα μάχης. Ήταν επίσης ευκαιρία να ενισχύσουμε το ηθικό και το κύρος των οργανώσεών μας, να δείξουμε στους κατοίκους των χωριών εκείνης της περιοχής ότι ο ΕΛΑΣ ξέρει να δίνει μάχες -όταν κι όπου θέλει- και να τις κερδίζει, αλλά και στους κατακτητές ότι από ’δω και πέρα θα είχαν έναν υπολογίσιμο αντίπαλο δίπλα στη φωλιά τους.
    Αποφασίσαμε λοιπόν, μετά από σύσκεψη της τριμελούς διοίκησης, να δώσουμε μάχη και δόθηκαν απ’ το στρατιωτικό του Ι/34 Νικήτα οι ανάλογες εντολές. Οι άντρες έπιασαν θέσεις έξω απ’ το χωριό, στις δυτικές παρυφές του, με ανάπτυξη σε βάθος και κλιμακωμένες διαδοχικές αντιστάσεις. Οι δε χωρικοί διατάχτηκαν, όταν θα έφτανε ο εχθρός, να του δείξουν τις θέσεις μας ώστε να μην πραγματοποιηθούν μετά αντίποινα.
    Το σχέδιο εξελίχτηκε όπως είχε καθοριστεί. Μόλις οι προφυλακές του εχθρού βγήκαν απ’ το χωριό και προχώρησαν σε απόσταση βολής απ’ τα όπλα μας, τους υποδεχτήκαμε με πυκνά πυρά που χτύπησαν αρκετούς. Ο εχθρός σταμάτησε την κίνησή του και άρχισε πλέον μάχη τακτικών τμημάτων. Οι προωθημένες ομάδες μας συμπτύχτηκαν και μ’ αυτές επιχειρήσαμε μικρό ελιγμό, χτυπώντας απ’ τα πλάγια. Ως απάντηση ο εχθρός πραγματοποίησε κι αυτός σύμπτυξη, αναζητώντας κάλυψη στ’ ακρινά σπίτια.
    Η μάχη, η οποία αποτέλεσε το βάπτισμα του πυρός για το Ι/34, διήρκεσε περίπου τρεις ώρες. Ήταν μια κανονική μάχη εκ παρατάξεως που απέδειξε το αξιόμαχό μας. Οι Γερμανοϊταλοί μετά την πρώτη κρούση απέφυγαν να κινηθούν επιθετικά, ξεγελασμένοι απ’ την -ασυνήθιστη γι’ αντάρτικο τμήμα- πυκνότητα πυρός που τους έκανε να νομίσουν ότι ήμασταν πολύ περισσότεροι.
    Έχασαν πέντε άντρες, μεταξύ των οποίων και το Γερμανό φρούραρχο Θήβας.
    Άγνωστος παρέμεινε ο αριθμός των τραυματιών τους, τους οποίους παρέλαβαν κατά την αναχώρησή τους το ίδιο βράδυ.
    Δριχούτης Παναγιώτης


55. 18/7/1943 - Στις 18 Ιουλίου εξουδετερώθηκε η Ιταλική φρουρά στο Γεράκι Λακωνίας.


56. 18-19/7/1943 Σκάλα: Αξίζει να αναφερθούμε στη μάχη που δόθηκε στη Μούντα της Σκάλας στις 18 και 19 Σεπτέμβρη 1943. Οι ιταλικές δυνάμεις που στάθμευαν στη Μούντα, με επικεφαλείς τους αντιφασίστες λοχαγούς Bianchi και Balbi αποφασίζουν να επιτεθούν στην εκεί γερμανική φρουρά. Ο ίδιος ο Balbi μεταμφιεσμένος σε έλληνα πωλητή φρούτων κάνει αναγνώριση του εδάφους της γερμανικής βάσης. Στις 18 Σεπτέμβρη γίνεται έφοδος των ιταλών συνεπικουρούμενη από βολές πυροβολικού κατά των γερμανικών θέσεων. Στην επιχείρηση συμμετέχουν και έλληνες πατριώτες. Οι ιταλοί κερδίζουν τη σφοδρή μάχη, ύστερα όμως από ξαφνική επέλαση στούκας από τη βάση του Άραξου, διαλύονται και υποχωρούν. Όσοι συνελήφθησαν αιχμάλωτοι ή τραυματίες, εκτελέστηκαν με διαταγή του επικεφαλής των εκεί γερμανικών δυνάμεων Rademaker.


57. 23/7/1943 - Το Αρχηγείο Ανταρτών Εύβοιας, με δύναμη 29 άνδρες, χτυπάει τους Ιταλούς στις 23/7/1943 στο χωριό Αμέλαντες, προξενώντας σ’ αυτούς απώλειες σε νεκρούς, αιχμαλώτους και τραυματίες και κυριεύοντας όπλα.


58. 25/7/1943 - Στο Ξεροβούνι και Μπουράτσα δεκαήμερη μάχη στα τέλη Ιουλίου 1943 από το 3/40 Σύνταγμά μας εναντίον των Ιταλών. Παίρνουν μέρος και οι μαχητικές ομάδες που τις διοικεί ο ταγματάρχης Παπασπύρου, κατόπιν διοικητής του 3/40 Συντάγματος του ΕΛΑΣ.


59. 27/7/1943 Κοσμάς. Οι Ιταλοί καραμπινιέροι της Κυνουρίας συνέλαβαν τραυματία στο χωριό Καστάνιτσα Άγγλο ασυρματιστή που τραυματίστηκε κατά την πτώση του με αλεξίπτωτο πιάσανε και τον γιατρό Ν Μάστορη που τον περιέθαλπε καθώς και ένα ακόμα Άγγλο, η ομάδα Μεβεντάκη – Λάτση κτύπησε τους Ιταλούς και λευτέρωσε τους κρατουμένους, στις 27/7/1943 ο αρχιαστυνόμος Φεστούτσιο εξεστράτεψε με διλοχία μελανοχιτώνων και καραμπινιέρων βαριά όπλα και πολλά μουλάρια για να συλλάβει τους αντάρτες, στον Πάρνωνα οι αντάρτες τον περίμεναν, στο χωριό Κοσμά 36 ΕΛΑΣίτες και 20 πολίτες με δίκαννα έστησαν ενέδρα, μετά την μάχη οι Ιταλοί είχαν 86 νεκρούς μεταξύ των οποίων και ο Φεστούτσιο, 30 τραυματίες και 48 αιχμαλώτους, τα λάφυρα που απεκόμισαν οι αντάρτες ήταν ένας βαρύς όλμος, με 70 βλήματα, ένα πολυβόλο, 12 οπλοπολυβόλα, 6 αυτόματα, 170 ατομικά όπλα και πιστόλια, δύο ασύρματοι σφαίρες και χειροβομβίδες, ο ΕΛΑΣ είχε τραυματίες και ένα νεκρό πολίτη που σκοτώθηκε από κρυμμένο Ιταλό την άλλη μέρα όταν πήγε για πλιάτσικο στο πεδίο της μάχης. Μετά αυτή την μάχη και με τα λάφυρα που συναπεκόμισε ο ΕΛΑΣ η δύναμή του ανήλθε σε 300 μαχητές.


60. 1943 - Εφεδροελασίτες επιχειρούν να καταλάβουν το οχυρό του Αγίου (Δερβένι – Καμαρίτσα), αλλά η προσπάθεια αυτή αναχαιτίζεται από τους βομβαρδισμούς της γερμανικής αεροπορίας, απ’ τους οποίους σκοτώνονται 7 πατριώτες στα χωριά Σπαθάρι και Αγία Άννα.
61. 1/8/1943 Περτούλι: Αρχίζει να λειτουργεί στο Περτούλι Θεσσαλίας η Σχολή εφέδρων αξιωματικών του ΕΛΑΣ.


62. 4/8/1943 - Στις 4/8/1943 οι αντάρτες κτύπησαν εχθρική βάση με εργοστάσιο ξυλείας στην Αρτεμησία Αλαγονίας που το φρουρούσαν 200 Ιταλοί στρατιώτες με 8 πολυβολεία, οι αντάρτες διέθεσαν 110 άνδρες και η μάχη κράτησε 8 ώρες, οι Ιταλοί είχαν 6 νεκρούς 10 τραυματίες και 41 αιχμαλώτους, ο ΕΛΑΣ είχε ένα νεκρό τον Γιωργο Λιανούρη από την Λογγάστρα, συναπεκομηθηκαν 63 ΤΟΥΦΈΚΙΑ, 25 περίστροφα, 3 οπλοπολυβόλα, 300 χειροβομβίδες, 25.000 φυσίγγια, 38 Ιταλικά αυτοκίνητα FIAT, 100 ρόδες, 40.000 κυβικά ξυλείας, 60 σακιά αλεύρι και ζάχαρη, 150 κουβέρτες, 73 στρατιωτικές στολές.


63. 6/8/1943 - Μετά από μια μάχη που έγινε στις 6 Αυγούστου 1943, στην Πλάκα με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, οι καραμπινιέροι αναχώρησαν στις 7 Αυγούστου 1943, με πολεμικό πλοίο για το Ναύπλιο, πριν φύγουν όμως, έκαψαν δυο σπίτια στην Πλάκα.


64. 8-9/8/1943 - Μάχη μεταξύ Ιταλών και ανταρτών εις Ερυμάνθια εις τας 8 και 9 Αυγούστου 1943. Αποτελέσματα 14 νεκροί, 5 τραυματίαι, και 60 αιχμάλωτοι. Εκ των ανταρτών απώλεια ουδεμία. Περιήλθον εις χείρας μας 2 αυτοκίνητα φορτηγά και άφθονον υλικόν.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


65. 9/8/1943 - Μάχη μεταξύ Ιταλών και ανταρτών εις Χαλανδρίτσα εις τας 9 Αυγούστου 1943. Αποτελέσματα 15 Ιταλοί αιχμάλωτοι και άφθονον υλικόν (πολεμικόν). Κυριεύθη η Καραμπιναρία.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


66. 12/8/1943 - Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΛΜΥΡΟΥ. Προς τη μία τα ξημερώματα, στο εκκλησάκι του Αη-Γιάννη στο χωριό Πλάτανος συγκεντρώθηκαν τα μάχιμα τμήματα του ΕΛΑΣ και συναντήθηκαν με τους συνδέσμους που θα τους μετέφεραν στις θέσεις για την επίθεση. Οι Ιταλοί είχαν τις περισσότερες δυνάμεις τους συγκεντρωμένες στο Γυμνάσιο της πόλης, στο δημοτικό σχολείο του Αγ. Δημητρίου και στο κέντρο της πόλης, έδρα της Καραμπιναρίας.
    Η επίθεση ξεκίνησε κατά το ξημέρωμα, με τον ΕΛΑΣ να αιφνιδιάζει αρχικά τον αντίπαλο, να διαλύει τις μικροεστίες αντίστασής του στην πόλη και να εξαπολύει αλλεπάλληλες επιθέσεις στις τρεις βασικές έδρες των Ιταλών, καμιά από τις οποίες δεν είχε καταληφθεί ως τις πρώτες πρωινές ώρες. Παρά το γεγονός ότι η υποδειγματική ΕΠΟΝ του Αλμυρού είχε από την προηγούμενη καταλάβει θέσεις και κτήρια απέναντι από τις νευραλγικές θέσεις των Ιταλών, ωστόσο δεν έγινε κατορθωτό να βοηθηθεί σημαντικά η επίθεση του ΕΛΑΣ. Έως περίπου τις 10 το πρωί, οι Ιταλοί συνέχιζαν την άμυνά τους πεισματικά και ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να υποχωρήσει στρατηγικά από την πόλη, ανενόχλητος, αφού οι Ιταλοί δεν πραγματοποίησαν αντεπίθεση.
    Η παρακάτω προέρχεται από τον Γ. Κουτμάνη, από το χωριό Σούρπη που υπηρετούσε στον ΕΛΑΣ ως αξιωματικός:
    "Η δύναμη της φρουράς του Αλμυρού εκείνη την εποχή ήταν περίπου 1300 Ιταλοί συν 80 λεγεωνάριοι Βλάχοι, που ήταν ντόπιοι και γνώριζαν καλά πρόσωπα και πράγματα στην πόλη. Διέθεταν βαρύ και σύγχρονο οπλισμό και ήταν καλά οχυρωμένοι στα βασικότερα τμήματα της πόλης. Είχαν χτιστά πολυβολεία σχεδόν σε κάθε σταυροδρόμι και συρματοπλέγματα. Ο ΕΛΑΣ διέθεσε περίπου 800 αντάρτες, εκ των οποίων 600 θα προχωρούσαν σε σχήμα βεντάλια στο εσωτερικό της πόλης και θα εξουδετέρωναν τα φυλάκια. Διαθέταμε επίσης δύο ιταλικούς όλμους και αρκετά βλήματα. Στην επιχείρηση συμμετείχε το 136 τάγμα του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Αλέκο Ραχούτη και καπετάνιο τον Κώστα Κονταγκώνα και το 111/36 τάγμα Όθρυος με διοικητή τον Χριστόφορο Τσιγαρίδα (Γερακοβούνη). Στη δύναμη του 111/36 προστέθηκε και το τμήμα του εφεδρικού ΕΛΑΣ Αλμυρού.
    Στις 12 το βράδυ ξεκίνησε η μάχη με ριπές αυτομάτων και χειροβομβίδες που έριξαν οι αντάρτες που αποβραδίς είχαν περάσει και πιάσει ορισμένες θέσεις μέσα στην πόλη. Στην αρχή οι Ιταλοί αιφνιδιάστηκαν και έτρεξαν προς τους στρατώνες τους, ενώ ο ΕΛΑΣ ξεκινούσε την έφοδο. Τα ακριανά φυλάκια της πόλης έπεσαν σύντομα και οι Ιταλοί συμπτύχθηκαν σύντομα στο εσωτερικό της πόλης, Δημοτικό, Καραμπιναρία και στο Γυμνάσιο και από εκεί άρχισαν να βάλουν αδιακρίτως προς τους αντάρτες αλλά και τον ντόπιο πληθυσμό. Έτσι γκρεμίστηκαν πολλά σπίτια και σκοτώθηκαν πολλοί άμαχοι. Οι βολές όλμων του ΕΛΑΣ ήταν μεν εύστοχες, αλλά παρά τις ζημιές δεν κατάφεραν να διευκολύνουν την έφοδο των τμημάτων ενάντια στα κτήρια. Οι όλμοι των Ιταλών κόντεψαν να μας σακατέψουν. Ήταν καλά οχυρωμένοι και με βαρύ οπλισμό. Τον μόνο στόχο που καταφέραμε να κυριεύσουμε και να ανατινάξουμε ήταν το νοσοκομείο. Εκεί είχαν καταφύγει Ιταλοί και από τα πολλά πυρά που ρίξαμε πήραν φωτιά παραπλήσια οικήματα, όπου στεγάζονταν ιταλικές υπηρεσίες.
    Κυριεύτηκαν δύο πολυβόλα και μερικά βαριά όπλα, πυροβόλα, άλλα όμως τα αχρηστεύσαμε γιατί ήταν αδύνατο να μεταφερθούν. Οι Ιταλοί παρά τον αιφνιδιασμό ανασυντάχθηκαν με επιτυχία, ενώ εμείς λόγω της έλλειψης σε βαριά όπλα και εφεδρείες όλο και λιγοστεύαμε την ένταση των επιθέσεων. Ύστερα από αυτή την κατάσταση και ενώ πλησίαζε το ξημέρωμα, άρχισαν να καταφθάνουν ενισχύσεις του εχθρού από τις γύρω περιοχές, που το πολύ απείχαν 8 χιλιόμετρα από την πόλη. Τότε διατάχθηκε η υποχώρησή μας που έγινε κανονικά και με οπισθοφυλακή. Τα τμήματά μας αποσύρθηκαν προς την Όθρυ. Πήραμε μαζί μας και τους τραυματίες και θάψαμε τους νεκρούς. Τον αριθμό δεν τον γνωρίζω."


67. 8 και 13/8/1943 - Σύλληψις Ιταλικού αυτοκινήτου εις Μπεζεΐτη-Πηνείας εις τας 8 Αυγούστου 1943. Αποτελέσματα 9 αιχμάλωτοι Ιταλοί και πολεμικόν υλικόν. Επίσης εις την αυτήν θέσιν σύλληψις ετέρου αυτοκινήτου με έναν αιχμάλωτον εις τας 13 Αυγούστου 1943.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


68. 13/8/1943 Η μάχη στην Κάζα.
69. 14/8/1943 Περτούλι: Με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, ο ΕΛΑΣ συγκροτείται σε τακτικό στρατό.
70. 23/8/1943 - Το Αρχηγείο Ανταρτών Εύβοιας, με δύναμη 29 άνδρες, χτυπάει τους Ιταλούς στις 23/8/1943 στην Κακή Σκάλα, κοντά στο Αλιβέρι, προξενώντας σ’ αυτούς απώλειες σε νεκρούς, αιχμαλώτους και τραυματίες και κυριεύοντας όπλα.


71. 26/8/1943 - Συμπλοκή μεταξύ Γερμανών και ανταρτών εις Χώρα-Γορτυνίας. Αποτελέσματα 2 Γερμανοί αιχμάλωτοι. Εις τας 26 Αυγούστου 1943.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


72. 26/8/1943 - Μάχη Τάτεζας. 2Τμήμα του ΕΛΑΣ Βοιωτίας χτυπά γερμανική μηχανοκίνητη φάλαγγα κοντά στο χωριό Δομβραίνα. Οι απώλειες του εχθρού ήταν 71 νεκροί, 24 τραυματίες, 4 άρματα μάχη και 8 αυτοκίνητα.


73. 29/8/1943 Κομπηγάδι. Μάχη μεταξύ Ιταλών και ανταρτών εις Χάνι-Παπαντώνη εις τας 29 Αυγούστου 1943. Αποτελέσματα 40 νεκροί, 15 τραυματίαι, και 2 αιχμάλωτοι Ιταλοί. Επίσης εις την αυτήν θέσιν συνελήφθη Γερμανικόν αυτοκίνητον με 2 αιχμαλώτους Γερμανούς Αξιωματικούς.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


74. 6/9/1943 - Το πρώτο σοβαρό χτύπημα στους Γερμανούς στην περιοχή αλλά και γενικότερα στην Πελοπόννησο, δόθηκε στην Άρνα του Ταϋγέτου στις 6 Σεπτέμβρη του 1943, εκεί οι ναζί άφησαν πίσω τους 15 νεκρούς.


75. 9/9/1943 - Με την συνθηκολόγηση των Ιταλών στις 9 Σεπτέμβρη του 1943, ο εφεδρικός Ε.Λ.Α.Σ. της Σπάρτης ανέλαβε δράση, αφόπλισε τους Ιταλούς στα γραφεία της καραμπινιαρίας και στο ταχυδρομείο της πόλης, και όπου μετά από μάχη σκοτώθηκε ένας φασίστας ενώ από τις φυλακές απελευθέρωσε 50 κρατούμενους αγωνιστές.


76. 9/9/1943 - στο Γύθειο, ο ΕΛΑΣ, απελευθέρωσε όλους τους κρατούμενους από τις φυλακές της πόλης.


77. 10/9/1943 - Τμήματα του Ανεξάρτητου Αποσπάσματος Ανατολικής Φθιώτιδας του ΕΛΑΣ, με βενζινόπλοια του ΕΛΑΝ αποβιβάστηκαν στην Εύβοια και αφόπλισαν την Ιταλική φρουρά της Αιδηψού. Όλο το Ιταλικό τάγμα με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη που είχε έδρα την Εύβοια μεταφέρθηκε στην Λοκρίδα με μεγάλη ποσότητα οπλισμού, πυρομαχικών, και νοσηλευτικού υλικού.


78. 10/9/1943 - Ομάδα δεκατεσσάρων Γερμανών στρατιωτών φθάνει στον Αετό για να ζητήσει να πάρει τρόφιμα από την Κοινότητα. Προερχόταν από το γερμανικό κινητό τάγμα του Δωρίου. Έγινε σύσκεψη των ανταρτών (2 διμοιρίες του 9ου συντάγματος) στου Παπαγιάννη το σπίτι με παρόντες και τους τοπικούς αρχηγούς των ανταρτών για το αν έπρεπε να χτυπηθούν οι Γερμανοί στο χωριό φοβούμενοι τα αντίποινα. Αποφασίζουν να χτυπήσουν τους Γερμανούς που είχαν μπει σε μια ταβέρνα του χωριού. Διατάχτηκε μια ομάδα ελασίτες με ομαδάρχη τον Αετοβουναίο λοχία Πανάγο Καζάντζα να μπλοκάρει και να εξοντώσει τους Γερμανούς μέσα στην ταβέρνα. Τα αλλά τμήματα κινήθηκαν να πιάσουν θέσεις στις άκρες του χωριού και κατά μήκος του κεντρικού δρόμου.
    Μα οι Γερμανοί, ώσπου να φθάσει ο Καζάντζας, είχαν αφήσει την ταβέρνα. Μια ομάδα τους προχώρησε προς το Μαλίκι και οι άλλοι έμειναν στον Αετό. Η εμπλοκή των ανταρτών με τους Γερμανούς έγινε στο σπίτι του Καζάντζα (Περιστέρως) με τον Πανάγο Καζάντζα να αρχίζει την μάχη με το περίστροφο καθότι το αυτόματό του έπαθε εμπλοκή. Στη σύγκρουση οι αντάρτες δεν είχαν καμιά απώλεια. Οι Γερμανοί μέτρησαν στο παθητικό τους 3 νεκρούς, 2 τραυματίες και 7 αιχμαλώτους, ενώ 2 πρόφθασαν να φύγουν. Οι 7 με τον επικεφαλής τους υπολοχαγό, που πιάστηκαν αιχμάλωτοι, μεταφέρθηκαν στο χωριό Σελλά με τον οπλισμό τους και τα ποδήλατα, με τα οποία είχαν ανέβει στον Αετό


79. 11/9/1943 - Επίθεσις ανταρτών εναντίον Ιταλών εις Καλάβρυτα εις τας 11 Σεπτεμβρίου 1943. Αποτελέσματα 11 Ιταλοί αιχμάλωτοι Καραμπινιέροι και άφθονον υλικόν. Εκ των ανταρτών εις τραυματίας Αξιωματικός.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


80. 12/9/1943 - Στις 12 Σεπτεμβρίου 1943 οι αντάρτες ανατίναξαν μία γέφυρα στο δρόμο Κροκεών – Μολάων.


81. 12/9/1943 - Στα Κύθηρα, διμοιρία του Ε.Λ.Α.Σ. που πέρασε στο νησί, με πλοιάριο του Ε.Λ.Α.Ν. (το ναυτικό του Ε.Λ.Α.Σ.), αφόπλισε 240 Ιταλούς μετά από μάχη.


82. 14/9/1943, αναγνωριστική περίπολος του 1ου Τάγματος του 113ου Συντάγματος Τεθωρακισμένων Γρεναδιέρων (1,PZ, Gren. Rgt. 737) αντάλλαξε πυροβολισμούς με ομάδες ανταρτών χωρίς ν’ αναφερθούν περαιτέρω απώλειες. Τα τμήματα αυτά της 1ης Μεραρχίας Panzer είχαν προωθηθεί στην περιοχή μεταξύ Γυθείου -Κροκεών, όπου είχαν ενωθεί με το 2ο Τάγμα του 73ου Συντάγματος Καταδρομών (II./ lg. Rgt. 737). Σκοπός τους ήταν ο αφοπλισμός των ιταλικών μονάδων στην περιοχή αυτή και η ανάληψη του ελέγχου των ιταλικών πυροβολαρχιών επάκτιου πυροβολικού στο Γύθειο.


83. 20/9/1943 - Μάχη μεταξύ Γερμανών και ανταρτών εις τας 20 Σεπτεμβρίου 1943 εις Πριόλιθον Καλαβρύτων. Αποτελέσματα 3 νεκροί, 5 τραυματίαι και 1 αιχμάλωτος Γερμανός. Εκ των ανταρτών εις νεκρός 65ντουτης (πάνω από 65).
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


84. 5/10/1943 - Συμπλοκή εις Ριόλο εις τας 5 Οκτωβρίου 1943 μεταξύ Γερμανών και 2 ανταρτών. Αποτελέσματα 1 νεκρός Γερμανός. Αιχμαλωσία 2 ίππων (κελήτων).
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


85. 6/10/1943 - Επίθεσις ανταρτών εις Τεμένη εις τας 6 Οκτωβρίου 1943 εναντίον Ιταλών και Γερμανών. Αποτελέσματα 45 Ιταλοί αιχμάλωτοι, 1 Γερμανός και 104 ζώα.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


86. 6/10/1943: Η Μεγάλη Μάχη της Μακρακώμης
87. 8/10/1943 - Στις 8 Οκτωβρίου 1943 μία διμοιρία ανταρτών από το λόχο του Μανώλη Σταθάκη, επιτέθηκε σε δύο γερμανικά φορτηγά στο δρόμο μεταξύ Μολάων και Κροκεών, κοντά στον οικισμό Μακρυνάρα, φονεύοντας όλους τους Γερμανούς που επέβαιναν σε αυτά. Σύμφωνα με τις γερμανικές πηγές, οι συνολικές απώλειες των Γερμανών ήταν ένας νεκρός και 6-8 αγνοούμενοι. Ο διοικητής της 117ης Μεραρχίας Le Suire, ο οποίος είχε τη φήμη εξαιρετικά αυστηρού και σκληρού διοικητή διέταξε αντίποινα για την επίθεση, τη σύλληψη 100 ομήρων και την πυρπόληση των χωριών σε ακτίνα 5 χιλμ.


88. 9/10/1943 - Μάχη μεταξύ ανταρτών και Γερμανών εις τας 9 Οκτωβρίου 1943 εις Ζευγολατιό-Αιγιαλείας. Αποτελέσματα 2 νεκροί.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


89. 10/10/1943 Πέρσαινα (Πούσι). Μάχη μεταξύ Γερμανών και ανταρτών εις Πούσι-Ηλείας (111-12 Τάγματος) εις τας 10 Δεκεμβρίου 1943. Αποτελέσματα 8 νεκροί, τραυματίαι ανεξακρίβωτοι απώλειαι ανταρτών 1 νεκρός υπ/κός.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


90. 10/10/1943 - H μάχη στα Πηγάδια της Κρανιάς Ελασσόνας. Την 10 Οκτωβρίου, 85 Γερμανοί στρατιώτες με τον φρούραρχο, επιβαίνοντες σε 6 στρατιωτικά καμιόνια, ένα γερανοφόρο φορτηγό, ένα αυτοκίνητο επιβατηγό και μία μοτοσυκλέτα, που προπορευόταν της στρατιωτικής φάλαγγας, ξεκίνησαν για τη Δεσκάτη. Πριν τις 11 το πρωί, η φάλαγγα μετά την Βαλανίδα, διήλθε το Στένωμα, μπήκε στα Πηγάδια και στο σημείο μετά του Στέφη Αλώνι, ρίχτηκε επιτυχώς η πρώτη οβίδα, από τον χειριστή του όλμου, Δημήτριο Οικονόμου (Τσίρος) από το γειτονικό Λουτρό. Το βλήμα πέτυχε το τελευταίο φορτηγό, σκοτώνοντας τον οδηγό και ακινητοποιώντας το βαρύ όχημα, κλείνοντας τον δρόμο, και την κίνηση προς τα πίσω.
    Ακολούθησε καταιγισμός πυρών από τους μαχητές των πολυβολείων, η μοτοσυκλέτα ανατράπηκε, το αυτοκίνητο του φρούραρχου πήρε φωτιά και οι αιφνιδιασμένοι Γερμανοί στρατιώτες, αποβιβάστηκαν, και αμύνονταν καλυπτόμενοι κάτω από τα οχήματα, στις ξερολιθιές των χωραφιών, στα πουρνάρια και στις ρεματιές. Οι αντάρτεςκι οι Κρανιώτες, αντάλλασαν πυρά από μακριάμε τους Γερμανούς, φυλαγμένοι από τις βολές, βασικός λόγος που οι δύο πλευρές, δεν είχαν μεγάλες απώλειες.
    Μέσα στον χαλασμό της μάχης, ασύμμετρες, απανωτές εκρήξεις, με κροταλίσματα αυτόματων όπλων, έδιναν έναν, πιο δραματικό, τόνο στη μάχη. Ο Κρανιώτης Φίλιππος Λυκοστράτης, προσήλθε εθελοντικά στην μάχη και έχοντας 15 χειροβομβίδες, που τις έδωσαν οι αντάρτες, πλησίασε, έρποντας με προσοχή εκεί όπου ήταν οχυρωμένοι οι Γερμανοί και συνεπικουρούμενος από τον γιο του Κώστα, έριξε με μεγάλη τόλμη, 14 χειροβομβίδες εναντίον των σαστισμένων Γερμανών, σκοτώνοντας τον μεγαλύτερο αριθμό, από τους νεκρούς Γερμανούς.
    Η μάχη κράτησε όλη μέρα, οι Γερμανοί, ήταν κυκλωμένοι και εγκλωβισμένοι, την νύχτα, μαζί με άγνωστο αριθμό τραυματιών, με προφυλάξεις, υποχώρησαν συντεταγμέναπρος την Ελασσόνα. Η νικηφόρα μάχη είχε τελειώσει. Οι απώλειες των ανταρτών, ήταν τρία νεκρά παλικάρια, ο Κώστας Καπέτης από το Λιβάδι Ελασσόνας, ο Σκούφιας Απόστολος από την Καρδίτσα και ο Νέστορας Τσαρουχάς από την Καλαμπάκα, οι οποίοι θάφτηκαν στο νεκροταφείο του Αϊ-Γιάννη.


91. Οκτώβρης 1943 - Στα μέσα Οκτώβρη 1943, ο Ε.Λ.Α.Σ χτύπησε τους Γερμανούς στο Σκλαβοχώρι, έξω από τη Σπάρτη, σκοτώνοντας 20 από δαύτους.


92. 16-17/10/1943 - Μάχη μεταξύ Γερμανών και ανταρτών εις τας 16 και 17 Οκτωβρίου 1943 εις θέσιν Γούλα-Μύλοι του χωριού Ρωγών-Καλαβρύτων. Αποτελέσματα 19 νεκροί, 4 τραυματίαι, και 65 αιχμάλωτοι Γερμανοί, εξ ων εις Λοχαγός. Εις χείρας μας περιήλθον άπαν το υλικόν. Εκ των ανταρτών εις νεκρός και εις τραυματίας.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


93. 16-17-18/10/1943: Η Μάχη της Πύλης στα Δερβενοχώρια
94. 29/10/1943 - Την 29-10-43 ο λόχος του Αρχηγείου του 6ου Συν/τος προσέβαλεν τον εχθρόν εις την περιοχήν Κιονία με αποτέλεσμα τον φόνον 11 Γερμανών και τον τραυματισμόν 10 και τη σύλληψιν ενός δεκανέως ως αιχμαλώτου. Λάφυρα μας μία μοτοσυκλέτα και μια ανταλλακτική κάννη πολυβόλου.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


95. 5/11/1943 Πρόσυμνα (Μπερμπάτι). Την 5-11-43 το 11ον τάγμα του 6ου Συν/τος Πεζικού προσέβαλεν εις το χωρίον Μπερμπάτι ένα Γερμανικόν αυτοκίνητον. Αποτελέσματα 5 Γερμανοί νεκροί και 4 αιχμάλωτοι. Το αυτοκίνητον εκάη, παρέμειναν εις χείρας μας 2 οπλοπολυβόλα ως λάφυρα.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


96. 7/11/1943 - Στις 7 Νοεμβρίου έγινε η πρώτη σύγκρουση του ΕΛΑΣ με τις βουλγαρικές δυνάμεις στην περιοχή του Μενοικίου. Βουλγαρικό τμήμα χωροφυλακής που έκανε εκκαθαριστική επιχείρηση αποκρούστηκε στη θέση “Παπά-Τσεσμέ” ενώ ένα μεγαλύτερο εχθρικό τμήμα αποκρούστηκε την επομένη στην Κάτω Βροντού. Αναφέρεται ένας νεκρός του ΕΛΑΣ ο Βασίλης Σαρηγιαννίδης ή Νούσκαλης ενώ, κατά τις ελληνικές πηγές, οι απώλειες των Βουλγάρων ήταν τέσσερις νεκροί και έξι τραυματίες.


97. 23/11/1943 Λυκοποριά. Στις 23 Νοεμβρίου 1943 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν σε αυτοκίνητο στον επαρχιακό δρόμο της Κορίνθου-Πατρών, με αποτέλεσμα 4 νεκρούς Γερμανούς και 22 τραυματίες. Μεταξύ τους ένας νεκρός κατώτερος αξιωματικός, και ένας τραυματίας ανθυπολοχαγός.


98. 25/11/1943 - Τις απογευματινές ώρες της 25ης Νοεμβρίου 1943, δύο διμοιρίες του ΕΛΑΣ, με αρχηγούς τον Παρασκευά Λεβεντάκη και τον Θεόδωρο Πρεκεζέ, επιτέθηκαν σε γερμανική φάλαγγα στο Μονοδέντρι, 32 χλμ νοτίως της Τρίπολης. Οι αντάρτες με συνδυασμένα πυρά εξουδετέρωσαν την γερμανική φάλαγγα, η οποία αποτελούνταν από 3 αυτοκίνητα, με απώλειες από πλευράς Γερμανών 4 νεκρούς και 9 αγνοούμενους, ενώ η μοναδική απώλεια από πλευράς του ΕΛΑΣ, ήταν ένας τραυματίας.


99. 3/12/1943 - Μάχη μεταξύ Γερμανών και ανταρτών εις Μονή-Ομπλού (Πατρών) εις τας 3 Δεκεμβρίου 1943. Αποτελέσματα 8 νεκροί και 5 τραυματίαι Γερμανοί, εκ των ανταρτών εις τραυματίας και εις νεκρός.
    Έκθεση του Αρχηγού ΕΛΑΣ Β.Δ. Πελοποννήσου Δ. Μίχου


100. 4/12/1943 Μενοίκιο όρος: Ρίψεις έγιναν στις 4 Δεκεμβρίου σε οροπέδιο της ΒΔ πλευράς του Μενοικίου προς την Κάτω Βροντού Σερρών. Στην επιχείρηση συμμετείχαν και οι αντάρτες του Παντελή Παπαδάκη, που συνεργάζονταν ως τότε με τον ΕΛΑΣ. Οι ρίψεις όμως δεν έγιναν σωστά και έτσι πολλά αλεξίπτωτα έπεσαν στους πρόποδες του βουνού και σε χαράδρες από όπου οι αντάρτες δεν μπορούσαν να τα ανασύρουν. Στο μεταξύ είχαν κινητοποιηθεί ο βουλγαρικός στρατός και η χωροφυλακή οι οποίοι επιτέθηκαν κατά των ανταρτών. Επακολούθησε διήμερη μάχη κατά την οποία οι Βούλγαροι κατάφεραν να πάρουν το μεγαλύτερο μέρος του οπλισμού καθώς και τον ασύρματο που είχε ριχτεί. Ο κύριος όγκος των ανταρτών αναγκάστηκε να συμπτυχθεί στο ύψωμα της Δραγάνας ενώ μικρότερα τμήματα έμειναν στα περάσματα του βουνού και κατάφεραν να κρατήσουν τους επιτιθέμενους. Την τρίτη μέρα κινητοποιήθηκαν μεγαλύτερες δυνάμεις βουλγαρικού στρατού κι έτσι το μεν “τμήμα Μπόζ-Νταγ” του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον Σουγιουτζόγλου εγκατέλειψε το Μενοίκιο και πέρασε στη δυτική πλευρά του Στρυμόνα στη Μαυροθάλασσα, οι δε αντάρτες του Παπαδάκη διέφυγαν προς τα υψώματα της Μικρόπολης Δράμας και από εκεί πέρασαν στο Φαλακρό προς τα λημέρια τους. Οι ελληνικές πηγές κάνουν λόγο για μεγάλες απώλειες των Βουλγάρων (107-110 νεκροί και τραυματίες) ενώ από ελληνικής πλευράς αναφέρεται ένας νεκρός, ο Αντώνης Βλάχος ή Σκρίτζαλης.


101. 25/12/1943 - Μάχη του 30ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στα μεταλλεία της Πηγής.


102. 25-26/12/1943 - Στις 25 προς 26 Δεκεμβρίου 1943, τη νύχτα, δυνάμεις ανταρτών του 30ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που έδρευε στο Πάικο και Βρετανών καταστροφέων, υπονόμευσαν και κατέστρεψαν τη σιδηροδρομική γραμμή στα «στενά της τσιγγάνας» πετυχαίνοντας παράλληλα και τον εκτροχιασμό τρένου που κινούνταν από την Αξιούπολη στην Ειδομένη.


103. Λέσβος 1943: Τέλος στα τέλη του 43 το ΕΑΜ Λέσβου συγκροτεί το ένοπλο τμήμα του το 22ο Σύνταγμα ΕΛΛΑΣ στο οποίο σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλεται η οργάνωση που επικράτησε στα χωριά αμέσως μετά την απελευθέρωση, και η έλλειψη πράξεων αντεκδίκησης που τραυμάτισαν ανεπανόρθωτα άλλες περιοχές της χώρας. Αξίζει να αναφέρουμε πως 42 εκτελέστηκαν στα τσαμάκια, στον αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας.